Rozwiązanie umowy o pracę jako warunek nabycia prawa do emerytury lub renty

Zgodnie z art. 100 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1440, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Ogólne zasady wypłaty świadczeń

W myśl art. 129 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia przez uprawnionych członków rodziny warunków do renty.

Warunkiem podjęcia wypłaty emerytury, o której mowa w art. 24 ust. 1, dla członka otwartego funduszu emerytalnego po ukończeniu 67 lat, z zastrzeżeniem art. 7 ust. 3a ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych, jest złożenie wniosku o ustalenie prawa do dożywotniej emerytury kapitałowej albo oświadczenia, o którym mowa w art. 17 ust. 5 ww. ustawy.

Wypłata świadczenia od dnia nabycia prawa do niego nie w każdym przypadku

Wypłata świadczenia emerytalno-rentowego nie w każdym jednak przypadku następuje od dnia nabycia prawa do niego. Wprawdzie ustalone przez organ rentowy prawo do świadczenia należne jest od dnia powstania prawa do niego, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Jeśli więc np. wniosek o ustalenie prawa do emerytury zostanie zgłoszony 4 miesiące po dniu nabycia prawa do niej, emerytura nie jest należna za okres sprzed miesiąca zgłoszenia wniosku o jej przyznanie.

Przykład:

Zainteresowany ukończył powszechny wiek emerytalny 15 maja 2015 r. Wniosek o emeryturę złożył dopiero 15 sierpnia 2015 r. Czy ZUS przyzna emeryturę i rozpocznie jej wypłatę od daty nabycia prawa czy od daty złożenia wniosku o jej przyznanie?

Z uwagi na to, że wniosek o ustalenie prawa do emerytury został zgłoszony 3 miesiące po dniu nabycia prawa do świadczenia, świadczenie nie jest należne za okres sprzed miesiąca zgłoszenia wniosku, a od dnia złożenia wniosku.

Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia.

W razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym ubezpieczony emeryt lub rencista zmarł, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci ubezpieczonego, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia przez uprawnionych członków rodziny warunków do renty.

Warunkiem podjęcia wypłaty emerytury według nowych zasad, dla członka OFE po ukończeniu 67 lat, jest złożenie wniosku o ustalenie prawa do dożywotniej emerytury kapitałowej albo oświadczenia, o wyborze oferty dożywotniej emerytury kapitałowej z udostępnianego przez ZUS zestawienia ofert dożywotnich emerytur kapitałowych.

Zawieszenie prawa do emerytury

W myśl art. 103a ustawy emerytalnej prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Przepis przewidujący zawieszenie prawa do emerytury w razie kontynuowania dotychczasowego stosunku pracy dotyczy każdej emerytury przyznanej przez ZUS, a więc zarówno przyznanej po ukończeniu powszechnego, jak i wcześniejszego wieku emerytalnego. Zawieszeniu podlega nie tylko emerytura z FUS, ale również okresowa emerytura kapitałowa, ustalona ze środków zgromadzonych w OFE i na subkoncie w ZUS.

Zasada ta nie dotyczy jedynie emerytur przyznawanych z urzędu. Emerytura z urzędu przysługuje osobie pobierającej rentę po osiągnięciu przez nią powszechnego wieku emerytalnego. Dotyczy to zarówno emerytury z ZUS, jak i okresowej emerytury kapitałowej. Osoby uprawnione do tych świadczeń mogą ją otrzymać i pobierać mimo kontynuowania zatrudnienia.

Osoba uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy musi zdecydować, czy chce uzyskać prawo do emerytury na wniosek, czy też mieć emeryturę przyznaną przez ZUS z urzędu.

Jeżeli bowiem zgłosi wniosek o przyznanie emerytury najpóźniej ostatniego dnia miesiąca, w którym ukończy powszechny wiek emerytalny, ZUS ustali prawo do emerytury w normalnym trybie, a nie z urzędu. Wówczas, aby można było pobierać emeryturę, konieczne będzie rozwiązanie umowy o pracę. W przeciwnym razie wypłata emerytury zostanie zawieszona. Zainteresowany będzie mógł wtedy pobierać rentę, jeśli została przyznana na czas dłuższy niż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Jeżeli tylko do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, będzie musiał rozwiązać umowę o pracę, aby mógł pobierać zawieszoną emeryturę.

Przykład:

Zainteresowana była uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy przyznanej do czasu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, tj. do 15 grudnia 2014 r. Od 1 marca 2015 r. ponownie podjęła zatrudnienie w ramach stosunku pracy, które kontynuuje. Do 31 grudnia 2014 r. nie zgłosiła wniosku o emeryturę. Uzyskiwany przychód nie skutkuje zawieszeniem prawa do renty.

W związku z tym ZUS przyznał jej emeryturę z urzędu i mimo nierozwiązania umowy o pracę podjął wypłatę emerytury.

Zygmunt Łobejko