Rozliczenie VAT w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi

Podstawą działalności gospodarczej jest swoboda obrotu. Zatem nie jest możliwa sytuacja, gdy z powodu istnienia różnego rodzaju powiązań pomiędzy podmiotami gospodarczymi fiskus miałby możliwość zakwestionowania legalności transakcji zawartych pomiędzy nimi. Z drugiej jednak strony nie jest możliwe wykluczenie, iż takie czy inne powiązania pomiędzy podmiotami gospodarczymi nie wpłyną na to, że warunki transakcji mogą być dla któregoś z kontrahentów korzystniejsze niż dla innych przedsiębiorców. Takich, którzy funkcjonują poza takimi związkami.

Transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi regulowane są przepisami ustaw podatkowych. Jedną z nich jest ustawa o podatku od towarów i usług. Jej przepisy w żaden sposób nie zakazują dokonywania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi ze sobą stosunkami rodzinnymi czy kapitałowymi. Pomimo tego w takich przypadkach jest możliwe określenie podstawy opodatkowania na mocy decyzji organu podatkowego. Cena ustalona przez kontrahentów przestaje mieć wówczas znaczenie. Aby fiskus nie musiał korzystać z nadanego mu uprawnienia przedsiębiorcy powiązani dokonując transakcji muszą zadbać aby cena transakcji nie odbiegała od wartości rynkowej towaru bądź usługi.

Wartość rynkowa

Pojęcie wartości rynkowej zdefiniowane zostało w art. 2 pkt 27b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem wartością rynkową jest całkowita kwota, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługodawca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na obszarze Polski.

Gdy nie jest możliwe ustalenie porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług wartością rynkową jest:

• w przypadku towarów - kwota nie mniejsza niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych. W razie braku ceny nabycia, koszt wytworzenia określone w chwili dostawy,
• w przypadku usług – kwota nie mniejsza od całkowitego kosztu poniesionego przez podatnika na świadczenie.

Określona w ten sposób cena rynkowa ma bezpośrednie odniesienie do podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ustawy o VAT. W myśl tego przepisu co do zasady podstawę opodatkowania stanowi wszystko co jest zapłatą (jest nią cena czyli wartość danego dobra), którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu transakcji, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej. W zakres ceny wchodzą otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o zbliżonym charakterze, które mają bezpośredni wpływ na cenę dostarczonych towarów lub usług świadczonych przez podatnika. Warto tu zwrócić uwagę, że pojęcie podstawy opodatkowania nie nakłada na podatnika VAT obowiązku ustalenia ceny w wysokości adekwatnej do realnej wartości danego dobra lub usługi.

Rabat musi być uzasadniony

W tym duchu utrzymana jest interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 stycznia 2018 r., sygn. 0114-KDIP1-1.4012.646.2017.1.AO. Dyrektor uznał w niej, że stosowanie znacznych rabatów jest niedopuszczalne w zakresie, w jakim ma ono służyć obejściu prawa i uniknięciu opodatkowania danej czynności. W jego opinii...