Rozliczenia opcji walutowych do zmiany?

Interpelacja nr 32602 do ministra finansów w sprawie podatkowego rozliczenia opcji walutowych.

Szanowny Panie Ministrze,
20 lutego 2015 roku wydał Pan wytyczne, na mocy których Urzędy Kontroli Skarbowej dostały zielone światło do ponownego kwestionowania zaliczenia w koszty strat poniesionych na opcjach. Przypomnę, że początkowo, po interwencji Komisji Finansów Publicznych oraz posłów, wycofał się Pan z koncepcji kwestionowania możliwości zaliczenia w koszty podatkowe strat poniesionych z tytułu opcji przedterminowo zamkniętych.

W tym przypadku orężem do walki z przedsiębiorcami stał się art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Fiskus wyposażony w tę normę generalną ma właściwie prawo do arbitralnej oceny przesłanki racjonalności poniesionych przez przedsiębiorców wydatków. Jeśli organy podatkowe dojdą do wniosku, że działania inwestycyjne były nieracjonalne, to straty poniesione przez przedsiębiorcę nie będą zaliczane w koszty podatkowe. Korzystając z tego przepisu, organy skarbowe mogą podważyć działania każdej firmy – dziś kwestia dotyczy opcji walutowych, jutro każdy wydatek przedsiębiorców może być zinterpretowany jako nieracjonalny.

W chwili obecnej jedynym zarzutem wobec ofiar tzw. tsunami opcyjnego pozostał zarzut nieracjonalności działania. Organy podatkowe zarzucają firmom, że dokonując w 2008 roku zakupu opcji walutowych, postąpiły w sposób nieracjonalny, ponieważ struktury opcyjne niosły ze sobą zbyt wysokie ryzyko i w konsekwencji przedsiębiorcy sami narazili się na straty.

W związku z powyższym zwracamy się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:

1. Dlaczego powrócił Pan do koncepcji kwestionowania przez UKS zaliczania w koszty podatkowe strat poniesionych na opcjach, skoro wycofał się Pan z tego pomysłu po interwencji Komisji Finansów Publicznych? Wcześniej urzędnicy swoje działania opierali na art. 16 ustawy o CIT, teraz argumentem stał się art. 15 tej ustawy, który jako norma generalna powinien być stosowany z rozwagą, a nie nadużywany, jak w tym przypadku.
2. Czy według Pana Ministra urzędnicy skarbowi dysponują na tyle specjalistyczną wiedzą oraz doświadczeniem z zakresu opcji walutowych, że są w stanie z pełną odpowiedzialnością wysuwać pod adresem przedsiębiorców zarzut „nieracjonalnego” działania?
3. Dlaczego urzędnicy kontroli skarbowej realia 2008 roku oceniają z dzisiejszej perspektywy, czyli, dokonując oceny stanu faktycznego kontrolowanego okresu, nie biorą pod ocenę realiów gospodarczych panujących w tamtym czasie, tj. trendu umacniania się złotego, i uparcie zarzucają przedsiębiorcom, że sami narazili się na straty, gdyż zakup opcji niósł ze sobą zbyt wysokie ryzyko?
4. Na jakiej podstawie urzędnicy wysuwają wniosek o zbyt wysokim ryzyku, skoro banki, czyli instytucje zaufania publicznego, zerowe struktury opcyjne w 2008 roku prezentowały jako bezpieczne i korzystne, a dodatkowo nikt, łącznie z Ministerstwem Finansów i NBP do końca września 2008 roku nie przewidział gwałtownego załamania się kursu złotego? Na jakiej podstawie więc mieli to przewidzieć polscy eksporterzy?
5. Dlaczego Ministerstwo z nieterminowego wykonania obowiązku tj. dwuletniego opóźnienia w implementowaniu dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych chce czerpać korzyści w postaci wielomilionowych podatków do budżetu państwa? Czy interes fiskalny usprawiedliwia każde nawet nieracjonalne działanie?
6. Dlaczego Urzędy Kontroli Skarbowej – jak pokazuje to przykład Odlewni Polskich – nie biorą pod uwagę argumentów przedsiębiorców, że przy podejmowaniu decyzji o zakupie opcji walutowych kierowali się m.in. oficjalnymi analizami Ministerstwa Finansów i NBP, które przewidywały długofalowe umacnianie się złotego? Dlaczego konsekwencje tych optymistycznych prognoz mają ponosić przedsiębiorcy? Przypomnę, że jeszcze we wrześniu 2008 roku w uzasadnieniu do ustawy budżetowej na rok 2009 według rządu kurs dolara amerykańskiego w 2009 roku miał wynieść 2,34 zł a kurs euro 3,35 zł. Kursy te następnie ulegały skorygowaniu: w poprawce do budżetu odpowiednio do 2,80 zł za dolara i 3,70 zł za euro (grudzień,) a w lipcu 2009 roku w uzasadnieniu do zmiany ustawy budżetowej do 3,30 zł za dolara oraz 4,41 zł za euro. Jak widać, rząd musiał korygować założenia, bo nie przewidział deprecjacji złotego. Jak zauważyła NIK, takie optymistyczne prognozy można było zweryfikować dopiero po kilku miesiącach i to właśnie spowodowało ich korektę.

Proszę o ustosunkowanie się do powyższych kwestii.
Z poważaniem
Jan Warzecha

W związku z przesłaną przy piśmie z dnia 12 maja 2015 r. interpelacją poselską nr 32602 Pana posła Jana Warzechy w sprawie stosowania przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych w odniesieniu do podatkowych skutków transakcji nabycia i wystawiania pochodnych instrumentów finansowych, w tym opcji walutowych, oraz postępowań organów podatkowych dotyczących rozliczania takich opcji uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Jak wynika z treści interpelacji, jej przesłanką są prowadzone u niektórych podatników podatku dochodowego – w tym w firmie Odlewnie Polskie S.A. z siedzibą w Starachowicach – kontrole organów kontroli skarbowej w zakresie prawidłowości deklarowania przez te podmioty podstawy opodatkowania w podatku dochodowym, w tym w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z przedterminowym rozwiązaniem kontraktu opcji walutowej.

Odnosząc się do powyższych pytań, wskazać na wstępie należy, iż prowadzone przez Urząd

Kontroli Skarbowej w Rzeszowie postępowanie kontrolne w Zakładach Magnezytowych „ROPCZYCE” S.A. z siedzibą w Ropczycach oraz w Odlewniach Polskich S.A. z siedzibą w Starachowicach mimo, iż formalnie nie zostało jeszcze zakończone, skutkowało licznymi, adresowanymi do Ministra Finansów, interpelacjami i zapytaniami poselskimi, które odnosiły się bezpośrednio lub pośrednio do prawidłowości prowadzonego u wyżej wskazanych podmiotów postępowania kontrolnego oraz poddawały w wątpliwość kompetencje osób prowadzących to postępowanie (kontrolę). Wskazać tutaj należy m.in. zapytanie Pani poseł Józefy Hrynkiewicz z dnia 23 grudnia 2014 r., interpelację Pani poseł Józefy Hrynkiewicz...