Roczny PIT. Opodatkowanie dochodów małoletnich dzieci

Podatnicy (rezydenci i nierezydenci), którzy wychowują małoletnie dzieci, zarówno własne, jak i przysposobione, powinni dochody tych dzieci podlegające opodatkowaniu na terytorium RP (w tym dochody zagraniczne) doliczyć do własnych dochodów wykazanych w zeznaniu rocznym, jeżeli przysługuje im prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.

Zasada ta nie dotyczy:

• dochodów z pracy dzieci,
• stypendiów,
• dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku.

Do dochodów rodziców dolicza się tylko te dochody, które dziecko uzyskało przed osiągnięciem pełnoletności.

Obowiązek doliczenia dochodów małoletnich dzieci

Obowiązek doliczenia dochodów małoletnich dzieci mają tylko tacy rodzice (biologiczni lub przysposabiający), którym przysługuje prawo dysponowania dochodami dzieci.

Prawa takiego nie mają np.:

• osoby pozbawione przez sąd władzy rodzicielskiej,
• rodzice pozbawieni zarządu nad majątkiem dziecka,
• opiekunowie prawni (np. dziadkowie lub inni krewni), którzy wyrokiem sądu zostali zobowiązani  do wychowywania dzieci w przypadku np. śmierci ich rodziców,
• rodziny zastępcze.

W takim przypadku, jeśli dziecko uzyska jakiekolwiek dochody, koniecznym jest złożenie w imieniu dziecka odrębnego zeznania podatkowego, które podpisuje wyznaczony opiekun prawny (opiekunem nie musi być osoba z rodziny zastępczej).

Dochody niepodlegające doliczeniu do dochodów rodziców

Do swoich dochodów rodzice nie mogą doliczyć dochodów:

• Z pracy dzieci – z uwagi na fakt, że ustawa nie definiuje pojęcia „praca”, należy odwołać się do wykładni językowej tego pojęcia. Według słownika języka polskiego praca to świadoma, celowa działalność człowieka zmierzająca do wytworzenia określonych dóbr materialnych lub kulturalnych, będąca podstawą i warunkiem istnienia i rozwoju społeczeństwa. Pracą – w znaczeniu powołanej definicji – są wszelkie czynności, których celem jest wytworzenie dobra materialnego lub kulturalnego i  to  niezależnie  od  tego,   czy   są   wykonywane   w     ramach obowiązków wynikających ze stosunku pracy, stosunku służbowego, czy też w ramach działalności wykonywanej osobiście np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Dochodami z pracy dzieci będą zatem dochody uzyskane:
  • ze świadczenia przez nie pracy m.in. na podstawie stosunku pracy, umów cywilnoprawnych (zlecenie, o dzieło), praktyk uczniowskich;
  • innej pracy (aktywności) dzieci, tj. np. z pozarolniczej działalności gospodarczej, ze sprzedaży waluty obcej, z autorstwa książki, z tytułu udzielania głosu (dubbing).
• Ze stypendiów wszelkiego rodzaju, tj. takich, których podstawą jest ustawa lub umowa cywilnoprawna.
• Z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku.

Jeśli małoletnie dziecko osiąga dochody, które nie mogą być doliczane do dochodów rodziców, należy złożyć odrębne zeznanie na imię i nazwisko dziecka. Zeznanie takie wypełniają i podpisują w imieniu dziecka rodzice.

Sposób rozliczenia w przypadku obowiązku doliczenia dochodów dziecka do dochodów rodzica

Jeśli małoletnie dziecko uzyskuje dochody, które powinny być doliczone do dochodów rodziców w ich zeznaniu podatkowym, rodzice wykazują te dochody w zeznaniu rocznym oraz w załączniku PIT/M. Przy czym, rodzice składają dwa odrębne załączniki PIT/M (po jednym załączniku każdy z nich), niezależnie od wybranego sposobu rozliczenia (wspólne rozliczenie małżonków czy też odrębne). Nie dotyczy to sytuacji, kiedy orzeczono separację - w takim przypadku dochody dolicza się do dochodów osoby, która wychowuje dziecko.

PIT/M należy wypełnić na imię i nazwisko rodzica. Bez względu na liczbę dzieci, których dochody rodzic ma obowiązek doliczyć, każde z rodziców składa po jednym załączniku PIT/M. Wpisuje się w nim:

• przychód,
• koszty uzyskania tego przychodu,
• dochód (lub stratę),
• zaliczki od uzyskanych przez małoletnie dziecko przychodów podlegających łącznemu opodatkowaniu z przychodami rodziców.

Po wypełnieniu PIT/M, rodzice przenoszą wynikający z załącznika dochód oraz sumę zaliczek do odpowiednich poz. PIT-36.
Jeżeli rodzice składają odrębne zeznania podatkowe, dochody małoletnich dzieci winny być doliczane  po połowie każdemu z rodziców.

Informacje dodatkowe oraz wybrane przykłady

• Jeżeli dziecko uzyskuje zarówno dochody, które nie podlegają doliczeniu do dochodów rodziców (np. z umowy zlecenia) i dochody podlegające doliczeniu do dochodów rodziców, to rodzic powinien:
  • dochody, które nie podlegają doliczeniu do dochodów rodziców wykazać w PIT-37 złożonym na imię dziecka (podpisanym przez rodzica);
  • natomiast dochody podlegające doliczeniu do dochodów rodziców wykazać w swoim PIT-36 oraz  w załączniku PIT/M.

• W przypadku, gdy zarówno rodzic, jak i małoletnie dziecko są uprawnieni do renty, organ rentowy wystawia jeden PIT 40A/11A na imię i nazwisko rodzica, w którym ujmuje łącznie kwotę renty  na rzecz małoletniego dziecka i na rzecz rodzica (renta małoletniego dziecka stanowi dochód rodzica).

W tej sytuacji rodzic nie dołącza do zeznania PIT/M.
Jednakże w przypadku, gdy organ rentowy wystawi informację na imię i nazwisko dziecka – wówczas renta stanowi dochód dziecka, który należy doliczyć do dochodu rodzica poprzez załącznik PIT/M.

• Dochód z najmu uzyskany przez małoletnie dziecko dolicza się do dochodu rodziców, o ile rodzicom przysługuje prawo do pobierania pożytków z tego tytułu.

W sytuacji, gdy rodzice nie uzyskują własnych dochodów z najmu – mogą wybrać w imieniu małoletniego opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jeżeli jednak dla opodatkowania swoich dochodów z najmu rodzice wybrali już wcześniej zryczałtowany podatek  dochodowy,  wówczas  dochody  małoletniego  również  opodatkowują  na  ryczałcie.   W takiej sytuacji każdy z rodziców składa odrębne zeznanie PIT-28 w swoim imieniu (a nie w imieniu dziecka), w którym wykazuje połowę przychodów dziecka. Rodzice nie składają wówczas załączników PIT/M.

• W sytuacji, gdy małoletni osiąga dochody z odsetek od środków na rachunkach bankowych znajdujących się za granicą, rodzice wykazują podatek od tych odsetek w PIT-36 w poz. 212-213 i odpowiednio podatek zapłacony za granicą w poz. 214-215. W przypadku, gdy rodzice składają odrębne zeznania podatkowe PIT-36, podatek wykazuje się w obu zeznaniach od połowy dochodów małoletniego.

Jeżeli rodzice składają PIT-36L, wówczas podatek od połowy dochodu z odsetek wykazują w poz. 50, a podatek zapłacony za granicą (również od połowy dochodu) w poz. 51.
W przypadku dochodów z odsetek od środków na rachunkach bankowych znajdujących się za granicą rodzice nie składają PIT/M.

• Małoletnie dziecko uzyskało przychód z tytułu zbycia otrzymanych w spadku akcji. Biuro maklerskie wystawiło PIT-8C. W tej sytuacji rodzice dziecka w swoim imieniu sporządzają dwa odrębne zeznania PIT-38 i wykazują w nich po połowie dochodu uzyskanego przez dziecko, wykazanego w PIT-8C.
• Przychód uzyskany przez małoletnie dziecko z tytułu tantiem z praw autorskich jako przychód  z praw majątkowych podlega łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców. W związku z tym należy go doliczyć do dochodów rodziców w PIT-36 poprzez załącznik PIT/M. Ta sama zasada ma zastosowanie, gdy małoletnie dziecko odziedziczyło w drodze spadku prawa autorskie do muzyki (rodzic był kompozytorem). W takiej sytuacji dochód z tytułu tantiem podlega doliczeniu do dochodów żyjącego  rodzica również w PIT-36 poprzez załącznik PIT/M.
• Małoletnie dziecko uzyskało dochód z tytułu wynagrodzenia zmarłego rodzica. Dochód taki jest przychodem z praw majątkowych i podlega doliczeniu do dochodów żyjącego rodzica w PIT-36 poprzez załącznik PIT/M.
• Dochód w postaci stypendium prezydenta, o ile nie mieści się w jednym ze zwolnień przedmiotowych, stanowi przychód z „innych źródeł”. W konsekwencji takie stypendium wykazuje się w PIT-37 składanym na imię i nazwisko dziecka. Zeznanie podpisują rodzice.
• Małoletnie dziecko kupiło w serwisie internetowym telefon komórkowy (za 50 zł), który następnie sprzedało za 100 zł. Jeżeli odpłatne zbycie telefonu miało miejsce przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie, to wystąpi dochód, który podlega łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców. Dochodem tym jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym  z odpłatnego  zbycia  telefonu (100 zł)  a  kosztem jego  nabycia  (50  zł).  Przychód  i koszty uzyskania przychodu związane z tym telefonem należy wykazać w załączniku  PIT/M,     a następnie wynikający z załącznika dochód przenieść do zeznania PIT-36. Należy go wykazać w zeznaniu podatkowym w wierszu „Inne źródła”.

www.mf.gov.pl

1 Małoletnie dziecko - oznacza to takie dziecko, które nie uzyskało pełnoletności. Pełnoletnią osobą jest osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat. Przed osiągnięciem tego wieku małoletni (kobieta) może także uzyskać pełnoletność przez zawarcie małżeństwa (kobieta musi mieć ukończone 16 lat, a z okoliczności powinno wynikać, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne     z dobrem założonej rodziny). Małżeństwo takie może być zawarte za zgodą sądu opiekuńczego. W przypadku unieważnienia małżeństwa osoba nie traci pełnoletności.
2  Przysposobienie  - jest  to prawne  uznanie obcego  biologicznie dziecka za  własne.  Przysposobić można  wyłącznie osobę małoletnią, tylko dla jej dobra  (zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym). O przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy. W wyniku  przysposobienia  powstaje  między  przysposabiającym  a przysposobionym  taki  skutek,  jak  pomiędzy  rodzicami   a dziećmi. Przysposobienie potocznie nazywane jest adopcją.