Rachunkowość dla początkujących: Uproszczenia w prowadzonej rachunkowości dla jednostek mikro

Od 2019 roku zostanie prawdopodobnie wprowadzona obniżona do 9% stawka podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Z tej okazji rozpoczęliśmy publikację serii artykułów, przeznaczonych dla osób, które zastanawiają się nad przekształceniem swojej działalności ze względów na możliwe oszczędności podatkowe, a które obawiają się, że problemem może stać się obowiązek prowadzenia rachunkowości w formie przewidzianej dla osób prawnych. Mikro firmy cieszyć się będą jednak nie tylko preferencyjnym opodatkowaniem, ale również wieloma ułatwieniami w prowadzeniu rachunkowości, które już teraz obowiązują dla niewielkich podmiotów. W artykule prezentujemy zestawienie wybranych uproszczeń (nie tylko dla firm mikro).

Ustawa o rachunkowości - wyciąg

Art. 3 ust. 1a

...

1a. Jednostkami mikro w rozumieniu ustawy są:

1) spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność - w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 1.500.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 3.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 10 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;

(...)

4) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości na podstawie art. 2 ust. 2

- w stosunku, do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego z zastosowaniem art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 pkt 4, art. 48 ust. 3, art. 48a ust. 3, art. 48b ust. 4 lub art. 49 ust. 4.

1b. Jednostkami mikro w rozumieniu ustawy są również jednostki, o których mowa w ust. 1a pkt 1, które:

1) za poprzedni rok obrotowy sporządziły sprawozdanie finansowe z zastosowaniem art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 pkt 4, art. 48 ust. 3, art. 48a ust. 3, art. 48b ust. 4 lub art. 49 ust. 4 oraz

2) w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych w ust. 1a pkt 1 wielkości.

Organ zatwierdzający to organ, który zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności jest uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowego jednostki. W przypadku spółki osobowej, z wyjątkiem spółki komandytowo-akcyjnej, oraz spółki cywilnej przez organ zatwierdzający rozumie się jej wspólników.

Stosowanie uproszczeń poprzedza decyzja podjęta przez organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe, określająca zakres ich stosowania. Natomiast zmiany wynikające z ograniczenia zakresu informacji prezentowanych w sprawozdaniu finansowym należy zamieścić w polityce (zasadach) rachunkowości danej jednostki.

Podstawa stosowania uproszczeń

Ogólnie możliwość stosowania uproszczeń w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości wynika z art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości, który stanowi, że jednostka może w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stosować uproszczenia, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki.

Poniżej prezentujemy wybrane dozwolone uproszczenia dla jednostek mikro (wśród których znajdują się również uproszczenia, które mogą stosować również większe jednostki). Decyzja o ich przyjęciu przez jednostkę skutkuje ograniczeniem prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym oraz zmniejsza, co oczywiste nakłady związane z bieżącym prowadzeniem ksiąg rachunkowych.

Wybrane rodzaje dozwolonych uproszczeń

Wszystkie jednostki prowadzące księgi rachunkowe

• ustalenie granicy ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych bądź wartości niematerialnych i prawnych, poniżej której jednostka dokonuje (nie wcześniej niż w momencie oddania do używania) jednorazowego odpisu wartości tego rodzaju składników aktywów,

• wycena materiałów i towarów w cenie zakupu, zamiast w cenie nabycia, a produkcji w toku - o przewidywanym czasie wykonania krótszym niż 3 miesiące - w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź niewycenianie jej w ogóle,

• nierozliczanie przychodów i kosztów z tytułu wykonywanych długoterminowych niezakończonych usług, zgodnie z przepisami art. 34a i art. 34b ustawy o rachunkowości, jeżeli udział przychodów z niezakończonych usług na dzień bilansowy nie jest istotny w całości przychodów operacyjnych okresu sprawozdawczego,

• odpisywanie wartości aktywów obrotowych bezpośrednio w koszty w momencie ich nabycia lub wytworzenia jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły 2 z 3 wielkości(*):

• klasyfikowanie umów leasingu według kryteriów określonych przepisami ustawy o podatkach dochodowych zamiast zasad z art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości,

• zaniechanie ustalania rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,

• uwzględnianie kosztów stałych przy wycenie zapasu produktów, niezależnie od poziomu wykorzystania normalnych zdolności produkcyjnych,

• stosowanie do wyceny instrumentów finansowych wyłącznie przepisów ustawy o rachunkowości, zamiast właściwego rozporządzenia Ministra Finansów

Jednostki mikro

Niesporządzanie:

• informacji dodatkowej, pod warunkiem jednak, że zostanie przedstawiona informacja uzupełniająca do bilansu określona w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości,

• zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym,

• rachunku przepływów pieniężnych,

• sprawozdania z działalności jednostki (jeżeli jednostka mikro ma taki obowiązek), pod warunkiem jednak, że w informacji dodatkowej lub informacji uzupełniającej do bilansu przedstawi informacje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych

• niewykazywanie w sprawozdaniu z działalności kluczowych niefinansowych wskaźników efektywności związanych z działalnością jednostki oraz informacji dotyczących zagadnień pracowniczych i środowiska naturalnego

Uproszczenia sprawozdawcze dla jednostek mikro

Ustawa o rachunkowości pozwala jednostkom mikro sporządzać bardzo uproszczone sprawozdanie finansowe. Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym dla jednostek mikro wygląda następująco:

Informacje ogólne:

1) firma, siedziba i adres albo miejsce zamieszkania i adres oraz numer we właściwym rejestrze sądowym albo ewidencji,

2) wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony,

3) wskazanie okresu objętego sprawozdaniem finansowym,

4) wskazanie zastosowanych zasad rachunkowości przewidzianych dla jednostek mikro z wyszczególnieniem wybranych uproszczeń,

5) wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności,

6) omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru.

Bilans

Aktywa

A. Aktywa trwałe, w tym środki trwałe

B. Aktywa obrotowe, w tym:

- zapasy

- należności krótkoterminowe

C. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy

D. Udziały (akcje) własne

Aktywa razem

Pasywa

A. Kapitał (fundusz) własny, w tym:

- kapitał (fundusz) podstawowy

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania, w tym:

- rezerwy na zobowiązania

- zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek

Pasywa razem

Informacje uzupełniające do bilansu:

1) kwota wszelkich zobowiązań finansowych, w tym z tytułu dłużnych instrumentów finansowych, gwarancji i poręczeń lub zobowiązań warunkowych nieuwzględnionych w bilansie, ze wskazaniem charakteru i formy wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo; wszelkie zobowiązania dotyczące emerytur oraz jednostek powiązanych lub stowarzyszonych są ujawniane odrębnie,

2) kwota zaliczek i kredytów udzielonych członkom organów administrujących, zarządzających i nadzorujących, ze wskazaniem oprocentowania, głównych warunków oraz wszelkich kwot spłaconych, odpisanych lub umorzonych, a także zobowiązań zaciągniętych w ich imieniu tytułem gwarancji i poręczeń wszelkiego rodzaju, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdej kategorii,

3) o udziałach (akcjach) własnych, w tym:

a) przyczyna nabycia udziałów (akcji) własnych dokonanego w roku obrotowym,

b) liczba i wartość nominalna nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów (akcji), a w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartość księgowa, jak też część kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują,

c) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego, równowartość tych udziałów (akcji),

d) liczba i wartość nominalna lub, w razie braku wartości nominalnej, wartość księgowa wszystkich udziałów (akcji) nabytych i zatrzymanych, jak również część kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują.

Rachunek zysków i strat

A. Przychody podstawowej działalności operacyjnej i zrównane z nimi, w tym zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)

B. Koszty podstawowej działalności operacyjnej:

I. Amortyzacja

II. Zużycie materiałów i energii

III. Wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

IV. Pozostałe koszty

C. Pozostałe przychody i zyski, w tym aktualizacja wartości aktywów

D. Pozostałe koszty i straty, w tym aktualizacja wartości aktywów

E. Podatek dochodowy

F. Zysk/strata netto (A-B+C-D-E)

(dla jednostek mikro, o których mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1, 3 i 4 oraz ust. 1b ustawy)

lub

G. Wynik finansowy netto ogółem (A-B+C-D-E), w tym:

I. Nadwyżka przychodów nad kosztami (wartość dodatnia)

II. Nadwyżka kosztów nad przychodami (wartość ujemna)

(dla jednostek mikro, o których mowa w art. 3 ust. 1a pkt 2 ustawy).

(*) uproszczenie dotyczy jednostek, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości, z wyłączeniem jednostek określonych w art. 3 ust. 1e pkt 1-6: 17 ml zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,- 34 mln zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Podstawa prawna:

art. 3, art. 4 ust. 4, art. 34a, art. 34b, art. 35b ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

Patrycja Mikuła