Rachunkowość. Aktualizacja należności

Podmioty gospodarcze dokonują pomiędzy sobą transakcji kupna oraz sprzedaży. Dane transakcje wywołują u owych podmiotów powstanie należności i zobowiązań. W krajowej gospodarce brak jest jednolitości w płynności regulowania zobowiązań i należności pomiędzy przedsiębiorstwami. Różnorodne sytuacje wywołujące brak uregulowania należności (niekorzystna sytuacja finansowa dłużnika, likwidacja firmy, zmiana miejsca siedziby, kwestionowanie wielkości należności bądź całej należności przez dłużnika) wymagają od podmiotów odpowiedniego ujęcia należności wątpliwych w księgach rachunkowych.

Art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 330, z późn. zm.) wskazuje, iż aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy, natomiast wchodzące w skład aktywów należności i udzielone pożyczki – w kwocie wymaganej zapłaty. Powyższa regulacja pokazuje, że prawidłowe ujęcie wyceny należności w kwocie wymaganej zapłaty oznacza ujęcie jej wraz z podatkiem od towarów i usług, odsetkami za zwłokę, jak również umownymi, naliczonymi opłatami z tytułu niewywiązania się z warunków umowy lub karami umownymi, kosztami sądowymi i innymi. Podmiot gospodarczy mając świadomość utrudnienia lub braku ściągalności należności dokonuje zaktualizowania wartości tej należności w odpowiedniej wysokości.

Aktualizacja należności wątpliwych

Ustawa o rachunkowości ukazuje uogólnione spojrzenie kiedy jednostka gospodarcza powinna dokonać aktualizacji należności wątpliwych. Natomiast każda firma powinna subiektywnie odpowiedzieć sobie na pytanie, którą należność, kiedy i w jakiej wysokości winna zaktualizować. Art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości wskazuje, iż wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego w odniesieniu do:

1. należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości – do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym;
2. należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego – w pełnej wysokości należności;
3. należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna – do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności;
4. należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego – w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania;
5. należn...