Pusta faktura to problemy z VAT

Pusta faktura to faktura nieodzwierciedlająca rzeczywistego zdarzenia, które powinno być takim dokumentem potwierdzone, czyli dostawy towarów bądź świadczenia usług. Pojęcie pustej faktury bądź faktury fikcyjnej jako dokumentującej nierzeczywisty obrót istnieje oddawna wobrocie gospodarczym iprawnym.

Orzecznictwo sądowe wyróżnia trzy rodzaje pustych faktur:

1. dokumenty, którym w rzeczywistości w ogóle nie towarzyszy transakcja w nich wskazana – brak jest dostawy towarów albo świadczenia usług przez podmiot wystawiający fakturę ani żaden inny;
2. dokumenty, którym towarzyszy realna transakcja, lecz z udziałem innego podmiotu niż wystawca faktury; jeden podmiot faktycznie realizuje transakcję, a całkiem inny wystawia fakturę mającą rzekomo dokumentować tę transakcję, odbiorca faktury zaś jest tego świadomy,
3. dokumenty wystawione przez firmanta – dotyczą rzeczywistego obrotu towarami lub usługami, lecz z zatajeniem wobec nabywcy prawdziwego podmiotu realizującego ów obrót.

Jeżeli zdarzenia gospodarcze udokumentowane fakturą nie miały miejsca, pozostaje to bez wpływu na powstanie obowiązku zapłaty wykazanego w niej VAT. Na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm.), w przypadku gdy zostanie przez osobę prawną, jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej lub osobę fizyczną wystawiona faktura z wykazaną kwotą podatku, podmioty te obowiązane są do jego zapłaty.

Identyczną regulację prawną, zgodnie z którą każda osoba wykazująca VAT na fakturze zobowiązana jest do jego zapłaty, zawiera art. 203 dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347/1).

Zarówno polski, jak i unijny przepis został zapisany w taki sposób, że znajduje on zastosowanie wobec każdego podmiotu bez względu na to, czy wystawiający pustą fakturę ma status podatnika VAT, czy też nie, oraz nie ma znaczenia, czy jest on zarejestrowany dla celów VAT.

Skutki wprowadzenia pustej faktury do obrotu

Jak zauważył NSA w wyroku z 30 lipca 2009 r., sygn. akt I FSK 866/08, taka regulacja wynika ze szczególnej roli faktury w systemie VAT. Podatnik otrzymujący fakturę dostaje dokument stanowiący podstawę do obniżenia podatku należnego a nawet żądania zwrotu podatku. Tak więc, gdy podatnik otrzyma fikcyjną fakturę, zachodzi obawa, że podatek w niej wykazany potratuje jak podatek naliczony, a organy skarbowe nie wykryją takiej nie...