Przeniesienie mandatu na leasingobiorcę a VAT 

Przedsiębiorcy korzystający z samochodów na podstawie umów leasingu mają obowiązek uiszczania opłat leasingowych na rzecz leasingodawców. Dodatkowo wiele umów określa również inne opłaty za dodatkowe usługi świadczone przez firmy leasingowe związane z obsługą umowy, przedmiotem leasingu, itp. W niektórych sytuacjach problematyczne może być jednak czy takie dodatkowe opłaty powinny podlegać opodatkowaniu VAT.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT) opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przepisy ustawy o VAT definiują dostawę towarów jako „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, podczas gdy za świadczenie usług uznaje się „każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.” Jednocześnie, zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o VAT w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Powyższa definicja „świadczenia usług” może prowadzić do wniosku, że wszelkie czynności niestanowiące „dostawy towarów” powinny zostać zakwalifikowane jako „świadczenie usług”. Pomimo tak szerokiego zdefiniowania pojęcia „świadczenia usług” organy podatkowe podkreślają (np. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 30 lipca 2015 r., nr IPTPP2/4512-293/15-2/AJB), że aby można było mówić o świadczeniu usług podlegającym opodatkowaniu podatkiem VAT muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

1. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
2. świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba wskazane powyżej warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem VAT. Oznacza to, że aby dana czynność (dostawa towarów czy też świadczenie usług) podlegało opodatkowaniu VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Umowa leasingu i opłaty dodatkowe

W przypadku umów leasingu leasingobiorca często jest zobowiązany do uiszczania szeregu dodatkowych opłat (np. za czynności związane z rejestracją, weryfikację napraw, wycenę przedmiotu leasingu, itp.). W odniesieniu do tych opłat, które wiążą się niewątpliwie z usługą świadczoną przez leasingodawcę organy podatkowe uznają, że opłaty takie (jako element wynagrodzenia leasingodawcy) podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Stanowisko takie zajął przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 19 września 2014 r. (nr ILPP5/443-159/14-2/KG).

Bardziej problematyczna w zakresie opodatkowania podatkiem VAT jest kwestia przenoszenia kosztów mandatów (np. za przekroczenie prędkości) na leasingobiorców. W wydawanych interpretacjach organy podatkowe uznają, że przeniesienie kwoty mandatu nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, tj. nie może zostać uznane ani za dostawę towarów ani za świadczenie usług. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 4 grudnia 2014 r. (nr IPPP1/443-1075/14-2/KC) wskazał, że opłata w postaci mandatu:

(...) ma charakter publicznoprawny, wynikający z odrębnych przepisów prawa, i jest bezzwrotna i przymusowa. Takie opłaty jak mandaty karne pobierane są z tytułu popełnienia wykroczenia zagrożonego karą w postaci mandatu, określonego w odpowiednich przepisach – mają one zatem charakter sankcyjny. Podmiot popełniający wykroczenie otrzymuje taki mandat, lecz nie otrzymuje w zamian żadnego świadczenia, które przynosiłoby mu korzyść. Wnioskodawca, w sytuacji przeniesienia ciężaru należności publicznoprawnej na podmiot, który faktycznie powinien ją ponieść, nie będzie świadczyć żadnej usługi na rzecz leasingobiorcy/najemcy związanej w sposób bezpośredni z zawartą umową leasingu czy najmu.

Faktura czy nota księgowa?

Biorąc pod uwagę, że przeniesienie kosztu mandatu na leasingobiorcę nie podlega opodatkowaniu VAT może powstać również wątpliwość czy przeniesienie takie powinno być potwierdzone fakturą czy też wystarczająca będzie nota księgowa. Jak zauważył Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w powołanej powyżej interpretacji skoro dana czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT nie ma obowiązku wystawienia faktury VAT. W takiej sytuacji podmiot przenoszący ciężar mandatu na kontrahenta może wystawić inny dokument księgowy, np. notę księgową.

Michał Wójcik