Przekazanie środka trwałego na potrzeby osobiste a VAT

Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, z późn.zm.) za dostawę towaru uznawane jest również nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa. Warunkiem jest przysługiwanie podatnikowi w całości lub w części prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy ich nabyciu, imporcie lub wytworzeniu. Dotyczy to także ich części składowych. Przepis ten zawiera przykładowy katalog przekazań nieodpłatnych, wśród których mieści się też przekazanie na cele osobiste podatnika.

W artykule 2 pkt 6 ustawa o VAT za towar uznaje rzeczy, ich części oraz wszelkie postacie energii. Oznacza to, że jak towar ww. ustawa każe traktować składniki majątku stanowiące środek trwały. Jeśli więc vatowiec dysponował prawem do obniżenia kwoty podatku należnego o wartość podatku naliczonego przy nabyciu takiego towaru, czynność przekazania go na potrzeby osobiste, stanowiąc dostawę towaru, jest opodatkowana stawką VAT przynależną temu towarowi.

Należy podkreślić, że ustawodawca nie wymaga skorzystania z prawa do odliczenia VAT naliczonego, wystarczające jest samo przysługiwanie go podatnikowi.

W sprawie tej niejednokrotnie wypowiadały się organy skarbowe, potwierdzając taką wykładnię art. 7 ust. 2 pkt 1 omawianej ustawy, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej Warszawie z 7 października 2008 r., nr IPPP2/443-1089/08-2/IK.

Dokumentowanie przekazania na cele osobiste

Środek trwały może zostać wycofany z ewidencji środków trwałych celem przeznaczenia go na osobiste potrzeby na każdym etapie jego użytkowania, co należy udokumentować. Przepisy podatkowe nie określają jednak rodzaju dokumentu, jakim należy to uczynić. W praktyce służy do tego pisemne oświadczenie, które określa:

• rodzaj środka trwałego wycofywanego z ewidencji,
• cel wycofania (przekazanie na potrzeby osobiste),
• datę dokonania tej czynności.

Czynność przekazania środka trwałego może zostać również udokumentowana fakturą wewnętrzną.

Podstawa opodatkowania przekazania ustalana jest zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT. Oznacza to, że jest nią cena nabycia towaru lub towarów podobnych, a w razie jej braku koszt wytworzenia. Należy określić je na moment dostawy (przekazania). Zatem przekazując środek trwały na cele osobiste, należy przyjąć jego cenę, za którą podatnik mógłby nabyć tę rzecz w momencie wycofywania jej z działalności. Pogląd taki zawiera m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 października 2008 r., nr IPPP1-443-1625/08-03/RK.

Przykład:

Podatnik zakupił do swojej firmy za 15 000 zł laptop do projektowania graficznego. Po 6 latach okazało się, że przestał on odpowiadać wymogom jego działalności i zdecydował się przekazać go na cele osobiste.

W momencie przekazywania komputer wart był 4000 zł według cen rynkowych i ta kwota stanowić będzie podstawę opodatkowania tego środka trwałego na dzień jego przekazania.

Przekazanie samochodu na cele osobiste

W praktyce przedsiębiorcy najczęściej dokonują przekazania na osobiste potrzeby samochodów osobowych będących składnikiem majątku przedsiębiorstwa.

Czynność przekazania nie będzie podlegać VAT, jeżeli przy nabyciu pojazdu nie był odliczony VAT. Oznacza to, że aby nie powstał obowiązek korekty VAT, podatnik musiał nabyć samochód w drodze:

1. darowizny,
2. zakupu od osoby prywatnej na podstawie umowy sprzedaży,
3. zakupu w komisie rozliczającym się metodą VAT-marża,
4. przyjęcia do ewidencji środków trwałych firmy z majątku prywatnego.

Zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT w przypadku samochodów podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 50% podatku naliczonego w związku z ich nabyciem. Ograniczenie to dotyczy samochodów wykorzystywanych do celów mieszanych, tj. użytkowanych w działalności i prywatnie, a więc najczęściej przekazywanych do prywatnego majątku. Jeżeli zatem samochód jest w tzw. okresie korekty, podatnik musi skorygować wartość nieodliczonego VAT. W myśl art. 90b ustawy o VAT, jeżeli wartość początkowa samochodu:

• przekracza 15 000 zł – korekty dokonuje się, jeśli zmiana jego wykorzystywania nastąpiła w okresie 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, dokonano importu lub oddano go do używania,
• nie przekracza 15 000 zł – korekty dokonuje się, jeśli zmiana jego wykorzystywania nastąpiła w okresie 12 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, dokonano importu lub oddano go do używania.

Przykład:

W styczniu 2016 r. podatnik kupił samochód osobowy o wartości netto 60 000 zł, podatek naliczony wyniósł 13 800 zł. Miał on prawo do odliczenia 50% VAT, tj. 6900 zł, i skorzystał z niego, brak było prawa do odliczenia 50% VAT, czyli 6900 zł. W kwietniu 2017 r. podatnik przekazał samochód na cele osobiste. Jego wartość rynkowa netto w momencie przekazania wyniosła 40 000 zł, zatem VAT z tego tytułu wyniesie 9200 zł.

Podatnik musi skorygować VAT nieodliczony w momencie zakupu. Ponieważ samochód kosztował ponad 15 000 zł, korekta musi więc być dokonana za 60 miesięcy. Należy wyliczyć liczbę miesięcy pozostałą do końca okresu korekty. Okres od stycznia 2016 r. do kwietnia 2017 r. to 15 miesięcy, do skorygowania pozostało zatem 45 miesięcy (60 – 15).

Podatnik oblicza wartość nieodliczonego VAT po zmianie przeznaczenia samochodu: 6900 zł / 60 m-cy = 115 zł, 115 zł x 45 m-cy = 5175 zł. Z tytułu przekazania podatnik będzie miał do zapłaty 9200 zł – 5175 zł = 4025 zł.

Nieruchomości firmy na cele prywatne

Jeżeli chodzi o nieruchomości, często przedmiotem przekazania do majątku prywatnego bywają mieszkania, które były wynajmowane, a więc wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Należy zwrócić uwagę, że nawet jeśli przy samym nabyciu nowego lokalu brak było prawa do odliczenia VAT (był zakupiony do majątku prywatnego, a następnie przekazany na potrzeby firmy i wpisany do ewidencji środków trwałych), a VAT został odliczony przy jego ulepszeniu, przy wycofaniu na potrzeby osobiste podatnik czynność przekazania musi opodatkować. Takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 16 maja 2017 r., nr 0461-ITPP2.4512.79.2017.2.DM.

W sytuacji gdy podatnikowi nie służyło prawo do odliczenia VAT przy nabyciu lokalu, a miał do tego prawo przy jego modernizacji, powstaje pytanie o podstawę opodatkowania czynności przekazania. Zagadnienie to było przedmiotem interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 11 lipca 2016 r., nr IBPP1/4512-242/16/AW. Organ skarbowy uznał w niej, że w przypadku gdy podatnikowi nie służyło prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie gruntu i budynku (lokalu), koszt ich nabycia nie wchodzi do podstawy opodatkowania. Stanowią ją wyłącznie wydatki na jego ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, od których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia naliczonego VAT.

Także okres korekty podatnik musi odnieść jedynie do wydatków poniesionych na ulepszenie lokalu, nie zaś jego wartości początkowej po przeprowadzonym ulepszeniu. Takie zdanie wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 6 marca 2014 r., nr ITPP2/443-1261/13/PS.

Adam Okonkwo