21.08.2020

24 lipca 2020 r. uchwalona została ustawa o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 430), która zawiera przepisy mające na celu uregulowanie sytuacji firm, które z różnych względów nie zgłosiły się po zwrot nadpłaty, albo omyłkowo lub z powodu obaw opłaciły składki za miesiące objęte wnioskami o zwolnienie ze składek. Ustawa ta wprowadza możliwość uzyskania zwolnienia za marzec, kwiecień i maj br. także wówczas, gdy składki te zostały opłacone lub rozliczona została na ich poczet nadpłata.

Interpelacja nr 8939 do prezesa Rady Ministrów w sprawie zwrotu opłaconych składek ZUS w ramach tarczy antykryzysowej 3.0

Szanowny Panie Premierze,

w ramach tarczy antykryzysowej 3.0 brak jest regulacji umożliwiających zwrot nadpłaconych składek za okresy, w których przedsiębiorcy mogli ubiegać się o zwolnienie z ich opłacania. W myśl obowiązującej ustawy ZUS może umorzyć nieopłacone składki za kwiecień i maj.

Art. 113 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 przewiduje możliwość dla przedsiębiorców do ubiegania się o zwolnienie, a w konsekwencji zwrot opłaconych składek jedynie za miesiąc marzec. Brakuje analogicznej regulacji w odniesieniu do przedsiębiorców, którzy opłacili już składkę za miesiąc kwiecień i maj i wystąpili z wnioskiem o zwolnienie (a w konsekwencji zwrot) z opłacania składek. Postępowania w takich sprawach są umarzane. Ponadto jeżeli przedsiębiorca posiadał nadpłatę, jest ona automatycznie zaliczana na poczet składek za kwiecień i maj i z tego powodu nie ma możliwości ubiegania się o jej zwrot. Przez tę lukę w ustawie przedsiębiorcy, którzy opłacili składki przed terminem lub posiadali nadpłatę, otrzymują decyzję, w której to ZUS odmawia prawa do zwolnienia z opłacania składek.

Problemem jest również sytuacja, w której przedsiębiorca złożył wniosek o zwolnienie z opłacenia składek za kwiecień, który nie jest rozpatrywany przed terminem opłacenia obowiązkowych składek ZUS. W konsekwencji powstaje dla podatnika zaległość, co nie jest spowodowane jego winą, a jest następstwem zbyt długiego oczekiwania na rozpatrzenie wniosku. Aby przedsiębiorca mógł skorzystać z pomocy finansowej w ramach tarczy antykryzysowej 3.0, konieczne jest, by nie posiadał zaległości w ZUS. Zatem pomimo oczekiwania na rozpatrzenie wniosku o zwolnienie z płacenia składek, opłaca te składki terminowo, aby uniknąć zaległości. Terminowe opłacenie składek powoduje odrzucenie wniosku o zwolnienie z opłacania składek za kwiecień i maj.

Na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1799) prosimy o odpowiedź na następujące pytania:

1. W jaki sposób rząd planuje naprawić opisany powyżej błąd spowodowany luką w ustawie, przez który odrzucane są wnioski o zwolnienie składek za kwiecień i maj?
2. Kiedy przedsiębiorcy, którzy mają nadpłaty lub opłacili terminowo składki za kwiecień i maj, będą mogli skorzystać z ich zwolnień, a w konsekwencji zwrotu?
3. Dlaczego i na jakiej podstawie prawnej ZUS samodzielnie zalicza nadpłatę składek na miesiące kwiecień i maj, co skutkuje odmową zwolnienia ze składek?

Posłowie:
Jakub Kulesza, Konrad Berkowicz, Artur Dziambor, Dobromir Sośnierz, Janusz Korwin-Mikke, Michał Urbaniak, Krystian Kamiński

20 lipca 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 8939 w sprawie zwrotu opłaconych składek ZUS w ramach tarczy antykryzysowej 3.0

W odpowiedzi na pismo Pani Marszałek z dnia 27 lipca 2020 r., znak: K9INT8939, przesyłające interpelację Posła Jakuba Kuleszy z grupą Posłów w sprawie zwrotu opłaconych składek ZUS w ramach tarczy antykryzysowej 3.0, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Określone w art. 31 zo ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 568 z późn. zm.) zwolnienie z obowiązku opłacania składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. było pomocą dostępną dla każdego płatnika, który został zarejestrowany w ZUS we wskazanym w przepisach prawa okresie oraz zgłosił do ubezpieczeń społecznych na wskazany dzień od 1 do 49 ubezpieczonych, jest spółdzielnią socjalną albo jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub jako osoba duchowna opłaca składki na własne ubezpieczenia i spełnia warunki określone ustawą.

Płatnikom składek, którzy rozliczają składki za innych ubezpieczonych (np. za pracowników, zleceniobiorców czy osoby współpracujące) prawo do zwolnienia przysługiwało, w zależności od liczby zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych osób. Jeżeli liczba osób zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych na wskazany dzień nie przekraczała 9 ubezpieczonych to przysługiwało zwolnienie w wysokości 100% należności z tytułu składek. Jeżeli liczba osób zgłoszonych przez płatnika składek (na wskazany dzień) wynosiła od 10 do 49 osób, to zwolnienie przysługiwało w wysokości 50% nieopłaconych należności z tytułu składek. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych brano się pod uwagę osoby zgłoszone do ubezpieczeń społecznych, za wyjątkiem pracowników młodocianych i osób duchownych. Do zwolnienia w wysokości 100% należności z tytułu składek, bez względu na liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych, miały natomiast prawo spółdzielnie socjalne (art. 31 zo ust. 1b ustawy z dnia 31 marca 2020 r. ).

W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność (w tym osób korzystających z ulgi na strat), opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne przysługiwało zwolnienie w wysokości nie przekraczającej kwoty składek obliczonych od obowiązującej dla danej osoby najniższej podstawy ich wymiaru, jeżeli rozpoczęły prowadzenie działalności przed 1 kwietnia 2020r. oraz spełniali warunki dotyczące osiągniętego przychodu i dochodu z jej prowadzenia. Do zwolnienia za marzec, kwiecień i maj mieli prawo przedsiębiorcy, których przychód z działalności w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek nie przekraczał kwoty 15 681 zł (tj. 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto za rok 2020). Jeżeli przychód z działalności w pierwszym miesiącu, za który był składany wniosek przekraczał kwotę 15 681 zł, a dochód nie przekraczał 7 000 zł, to zwolnienie przysługiwało za kwiecień i maj.

Osoby duchowne były zwolnione z opłacenia składek również w wysokości odpowiadającej składkom obliczonym od obowiązującej dla danego duchownego najniższej podstawy ich wymiaru.

Ad. 3

Dla wskazanych wyżej grup płatników składek, za wyjątkiem osób duchownych, za marzec br. przysługiwało zwolnienie w wysokości należnych składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej (art. 113 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. poz. 695)), natomiast za kwiecień i maj br. w wysokości nieopłaconych należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej (art. 31 zo ust. 1 - 1b z dnia 31 marca 2020 r.).

Zwolnieniu podlegały należności znane na dzień rozpatrywania wniosku. Warunkiem było przekazanie przez płatnika składek najpóźniej do 30 czerwca br., dokumentów rozliczeniowych (jeżeli nie był zwolniony z obowiązku przekazywania tych dokumentów do ZUS) za miesiąc, za który wnioskował o zwolnienie z obowiązku opłacania składek. Na podstawie dokumentów rozliczeniowych za marzec, kwiecień i maj 2020 r. były ustalane należności, które podlegają zwolnieniu.

Zwolnienie w wysokości składek należnych wynikających z deklaracji rozliczeniowej przysługiwało płatnikom składek wyłącznie za marzec br. Tylko w przypadku przedsiębiorców korzystających z ulgi na start oraz dla których decydowało osiągnięcie dochodu poniżej 7 000 zł, przysługuje zwolnienie w wysokości składek należnych za kwiecień i maj. Zwolnienie przysługuje tym płatnikom tylko za ten okres.

Za kwiecień i maj płatnicy składek mogli skorzystać ze zwolnienia do wysokości składek nieopłaconych za te miesiące. Jeżeli więc płatnicy nie złożyli wniosku o zwrot nadpłaty powstałej z okresów wcześniejszych lub zapłaconych składek (np. za kwiecień) przed upływem terminu płatności składek za kwiecień, to nadpłata pokrywała należne składki a umorzeniu podlegała wyłącznie nieopłacona różnica składek, co wynikało wprost z przepisów prawa.

ZUS informował o zasadach według jakich będzie następowało zwolnienie z obowiązku opłacania składek korzystając z mediów centralnych i lokalnych oraz mediów społecznościowych. Informacje były zamieszczane na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatkowo placówki terenowe ZUS mają obowiązek każdorazowego informowania o bieżącym stanie rozliczeń na koncie płatnika składek, którego sprawa jest rozpatrywana indywidualnie. Stąd też płatnicy składek mieli dostęp do informacji i możliwość złożenia wniosku o zwrot nadpłaconych należności.

Ad. 1, 2

Należy zwrócić uwagę, że w dniu 24 lipca 2020 r. na 15 posiedzeniu Sejmu uchwalona została ustawa o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 430), która zawiera przepisy mające na celu uregulowanie sytuacji firm, które z różnych względów nie zgłosiły się po zwrot nadpłaty, albo omyłkowo lub z powodu obaw opłaciły składki za miesiące objęte wnioskami o zwolnienie ze składek.

Ustawa ta wprowadza możliwość uzyskania zwolnienia za marzec, kwiecień i maj br. także wówczas, gdy składki te zostały opłacone lub rozliczona została na ich poczet nadpłata. Dotyczy to płatników składek, którzy złożyli wnioski o zwolnienie ze składek w wymaganym przepisami terminie, tj. do 30 czerwca br.

W efekcie wprowadzonej zmiany płatnikom składek zostałyby „przywrócone” nadpłaty, które wcześniej rozliczono na poczet składek za miesiące objęte wnioskiem o zwolnienie ze składek. Nadpłaty podlegałyby zasadom ogólnym określonym w art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Umożliwiłoby to m.in. złożenie wniosków o zwrot nadpłaty. W razie braku takiego wniosku „przywrócona” nadpłata będzie podlegała zaliczeniu na poczet należności za najbliższy miesiąc nieobjęty zwolnieniem ze składek, czyli czerwiec br. (za który składki opłacane są w terminach do 5, 10, 15 dnia lipca br.).

Przedmiotowa ustawa jest obecnie przedmiotem prac Senatu RP.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Stanisław Szwed

Warszawa, 10 sierpnia 2020 r.