Protokół zdawczo-odbiorczy nie decyduje o VAT? TS UE wyjaśni

W umowach o roboty budowlane regułą są postanowienia przewidujące sporządzenie w formie pisemnej protokołu odbioru robót. Odbiór jest jednak jednostronną czynnością strony zlecającej prace. Jest potwierdzeniem, że ich efekt finalny został przez zleceniodawcę zaakceptowany. Oznacza on, że w pełni odpowiadają one umowie lub mają drobne, nieistotne wady. Odbiór prac zrealizowanych przez wykonawcę zgodnie z umową jest obowiązkiem inwestora.

Oddanie prac jest zachowaniem wykonawcy. Oświadcza on w ten sposób, że zakończył realizowanie robót i są one gotowe do odbioru i używania przez zlecającego. Oddanie poprzedza odbiór, stanowi niejako część odbioru leżącą po stronie wykonawcy. Możliwa jest zatem sytuacja, w której pomimo oddania robót nie nastąpił ich odbiór. Jednak jeżeli nastąpił odbiór prac to doszło do ich wydania po wykonaniu robót.

Protokół odbioru jest wyłącznie pisemnym pokwitowaniem wykonania robót. Ma on za zadanie potwierdzić, iż prace zostały sprawdzone przez zlecającego i wykonane prawidłowo, ewentualnie wymieniać stwierdzone wady. Ma on też znaczenie ponieważ wskazuje dzień zakończenia robót. Jeżeli strony nie przewidziały tego w umowie nie ma obowiązku spisywania protokółu odbioru. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 29 maja 2013 r., sygn. akt I Ca 368/13, wskazał, że spisanie protokołu nie jest konieczne, aby doszło do czynności odbioru. O tym, czy mówić można o odbiorze decydują okoliczności faktyczne pozwalające na stwierdzenie tego faktu.

Data wykonania usługi budowlanej

W przeszłości przyjmowano, że datą wykonania usługi budowlanej jest data podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego. Jednak biorąc pod uwagę, iż podpisanie takiego dokumentu nie jest obowiązkiem stron umowy o roboty budowlane mogłoby dochodzić do sytuacji, że do zakończenia realizacji usługi w ogóle by nie dochodziło. Obecnie dla celów podatku dochodowego data podpisania takiego protokołu wyznacza moment powstania przychodu z tytułu wykonania usługi budowlanej.

Z kolei zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221, z późn.zm.) wykonanie usługi determinuje moment powstania obowiązku podatkowego. WSA w Krakowie w wyroku z 24 czerwca 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 708/15, uznał, iż to nie protokół zdawczo-odbiorczy jest dokumentem, który będzie decydować o skutkach podatkowych w VAT przy usłudze budowlanej. W przypadku wątpliwości może on w tym zakresie spełniać funkcję pomocniczą. Znaczenie podatkowe ma faktyczne wykonanie usługi. To zaś zależeć będzie od konkretnego zakresu zleconych prac, który różnić się może pomiędzy sobą znacznie nawet jeśli wykonawca zobowiązuje ...