Problemy z odliczeniem VAT małżonków prowadzących działalność rolniczą i ich kontrahentów

Działalność rolnicza w ramach gospodarstwa rolnego może być prowadzona przez kilka osób, w tym przez obojga małżonków, gospodarstwo to może być również własnością wspólną, jednak przepisy ustawy o VAT wskazują, iż w odniesieniu do wspólnego gospodarstwa rolnego podatnikiem VAT jest tylko jedna osoba - wyjaśnia MF w odpowiedzi na interpelację poselską.

Interpelacja nr 12571 do ministra finansów w sprawie opodatkowania VAT działalności rolniczej

Szanowny Panie Premierze,

w ostatnim czasie nasiliły się kontrole podatkowe w zakresie prawidłowości i rzetelności deklarowania podstaw opodatkowania VAT przez małżonków rolników, z których każdy z nich złożył odrębne zgłoszenie rejestracyjne dla potrzeb VAT deklarując chęć pozostawania czynnym podatnikiem VAT. Organy podatkowe kwestionują fakt, że każdy z ww. małżonków, którzy nie ustanowili wcześniej rozdzielności majątkowej, prowadzi obecnie odrębną działalność rolniczą w ramach niewyodrębnionego prawnie gospodarstwa. Dla organów podatkowych bez znaczenia pozostaje fakt, że bezapelacyjnie z punktu widzenia ekonomii bardzo często można podzielić to jedno ww. gospodarstwo na dwa mniejsze, które pozostają niezależne od siebie także z punktu widzenia kryteriów samodzielności: finansowej, funkcjonalnej i organizacyjnej.

Pojęcie „działalność rolnicza” mieści się w dość szerokiej definicji działalności gospodarczej, sformułowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Za podatnika VAT uważa się w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie oraz osób prowadzących wyłącznie działalność rolniczą w innych niż wymienione w ww. przypadkach – osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne na obowiązującym formularzu VAT-R, przy czym może być nim tylko jeden ze współwłaścicieli. Oznacza to, że w sytuacji, gdy gospodarstwo rolne stanowi współwłasność kilku osób, podatnikiem VAT czynnym w zakresie związanym z działalnością tego gospodarstwa może zostać tylko jedna z nich. Niewątpliwie celem wprowadzenia powyższych regulacji była ochrona przed nadużyciami wynikającymi z działalności współwłaścicieli, z których jeden posiada status rolnika ryczałtowego (zwalniając z VAT sprzedaż płodów rolnych), a drugi rozlicza VAT na zasadach ogólnych (korzystając z pełnego prawa do odliczenia VAT naliczonego). Natomiast w przypadku, w którym każdy z ww. podmiotów rozlicza VAT na zasadach ogólnych ryzyko podobnych nadużyć nie występuje.

Nie bez znaczenia dla omawianego problemu pozostaje fakt, że organy podatkowe zarzucają podatnikom nieprawidłowości, mimo że wcześniej przyjęły bez sprzeciwu zgłoszenie rejestracyjne VAT-R od takiego małżonka rolnika. Zdaniem organów podatkowych zgłoszenie rejestracyjne jest oświadczeniem podatnika, które w momencie złożenia weryfikowane jest jedynie pod kątem formalnym, a nie merytorycznym. Weryfikacja merytoryczna ma miejsce później na etapie kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego, czego efektem są m.in. odsetki za zwłokę od tak wykreowanych zaległości podatkowych. Wyjściem z powyższej sytuacji byłoby stworzenie nowego wzoru formularza rejestracyjnego VAT-R uniemożliwiającego podatnikom działającym w zaufaniu do państwa nieprawidłową rejestrację.

Wynikiem zakwestionowania podmiotowości podatkowej na gruncie VAT małżonka, który później zarejestrował się jako podatnik VAT czynny, jest odmowa jego prawa do odliczenia VAT naliczonego z faktur zakupowych. Dodatkowo małżonek taki w ocenie kontrolujących musi liczyć się z dolegliwościami wynikającymi z treści art. 108 ust. 1 u.p.t.u. Powyższy przepis ma zastosowanie wtedy, gdy nastąpiło wystawienie faktury z wykazanym podatkiem, który nie może być elementem rozliczenia podatku w oparciu o art. 99 i 103 u.p.t.u., gdyż czynność wykazana w fakturze nie była w ogóle zrealizowana lub nie jest objęta obowiązkiem podatkowym albo była zwolniona od podatku (tzw. „puste faktury”). Co więcej, uznanie faktury za pustą w rozumieniu art. 108 ust. 1 u.p.t.u. w toku kontroli podatkowej, postępowania podatkowego czy postępowania kontrolnego sprawia, że wysoce wątpliwa w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych jest możliwość skorygowania do zera faktur wystawionych przez takiego współmałżonka, który w ogóle nie powinien był zarejestrować się jako podatnik VAT.

Opodatkowanie „faktury” bez możliwości jej skorygowania, mające być następstwem wystawienia faktury przez małżonka rolnika, który „zbyt pochopnie” złożył zgłoszenie rejestracyjne, jest sprzeczne z zasadą neutralności VAT. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości wynika, że również w przypadku faktur niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych warunkiem prawa do korekty powinno być wyeliminowanie ryzyka uszczuplenia wpływów budżetowych z tytułu VAT. Podatnik powinien mieć prawo uczciwego wycofania się z opodatkowania VAT transakcji, z tytułu zafakturowania której budżet państwa nie poniósł żadnego uszczerbku.

Podsumowując, chciałbym także zwrócić uwagę, że problem może dotyczyć również kontrahentów małżonków rolników, o których mowa powyżej. Efektem przedmiotowych kontroli może być zakwestionowanie kontrahentom prawa do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawionych przez małżonka, który przecież – w ocenie kontrolujących – nie mógł występować jako podatnik VAT.

W związku z powyższym wnoszę o zajęcie stanowiska przez Ministra Finansów w następujących kwestiach:

1. Czy faktury wystawiane przez współwłaściciela gospodarstwa rolnego, którego inny współwłaściciel był już zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym są fakturami pustymi w rozumieniu art. 108 u.p.t.u., a co za tym idzie, czy...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »