Problemy ubezpieczenia społecznego zleceniobiorców

Za niezgłoszenie zleceniobiorcy do ZUS odpowiada zleceniodawca, a nie zleceniobiorca, który bardzo często nie jest w stanie stwierdzić i nie wie, czy został w ogóle zarejestrowany w ZUS. Ten problem stał się szczególnie uciążliwy w dobie epidemii wirusa SARS-CoV-2. Po pierwsze - brak ubezpieczenia wywołuje poważne zagrożenie życia i zdrowia, po drugie zaś - jeśli zleceniobiorca nie jest ubezpieczony, to zleceniodawca nie może wystąpić w jego imieniu o wypłatę świadczenia postojowego w momencie, gdy dochodzi do wstrzymania pracy.

Interpelacja nr 7213 do ministra finansów, ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie niezgłaszania do ZUS zleceniobiorców i braku podstawy do uzyskania świadczenia postojowego

Szanowna Pani Minister! Szanowny Panie Ministrze!

Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. W momencie gdy osoba jest zatrudniona w oparciu o umowę cywilnoprawną, np. umowę zlecenia, i umowa ta stanowi jej jedyny tytuł do ubezpieczenia społecznego, zleceniodawca, jako płatnik składek, jest zobowiązany zgłosić ten fakt do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Według obowiązujących przepisów zgłoszenia tego musi dokonać w terminie 7 dniu od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Ten sam obowiązek dotyczy ubezpieczenia zdrowotnego, co wynika z art. 74 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373, z późn. zm.), który odsyła do zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych. Za niezgłoszenie zleceniobiorcy do ZUS odpowiada zleceniodawca, a nie zleceniobiorca, który bardzo często nie jest w stanie stwierdzić i nie wie, czy został w ogóle zarejestrowany w ZUS. Dowiaduje się tego najczęściej podczas wizyty u lekarza, co stanowi na pewno poważny problem w dostępie do świadczeń opieki zdrowotnej.

Zleceniodawca, który nie zgłaszał zleceniobiorców do ubezpieczeń, powinien zapłacić za konkretny okres zaniedbania składki wraz z odsetkami. W teorii ZUS może również skierować wniosek do sądu o nałożenie na takiego zleceniodawcę grzywny. Niezgłoszenie do ubezpieczenia jest bowiem wykroczeniem z art. 98 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.). Przepis ten przewiduje karę grzywny do 5000 zł dla płatnika składek lub osoby zobowiązanej do działania w jego imieniu, którzy m.in. nie zgłosili do ZUS wymaganych danych. Również przepisy ustawy zdrowotnej przewidują sankcję w postaci grzywny nakładanej na pracodawcę za niezgłoszenie pracownika w terminie do ubezpieczenia zdrowotnego (czyli niezrobienie tego w ciągu 7 dni).

Pojawia się jednak pytanie: Jak egzekwować ubezpieczenie od zleceniodawcy, skoro zleceniobiorcy nie zawsze są świadomi niedopatrzeń swoich przełożonych, a uzyskanie od nich informacji staje się trudną batalią, bez gwarancji sukcesu? Zwracają się do mnie pracownicy i pracowniczki, którzy w trakcie trwania umowy, podczas wizyt u lekarza dowiadują się, że nie są ubezpieczeni. Ten problem stał się szczególnie uciążliwy w dobie epidemii wirusa SARS-CoV-2. Po pierwsze - brak ubezpieczenia wywołuje poważne zagrożenie życia i zdrowia, po drugie zaś - jeśli zleceniobiorca nie jest ubezpieczony, to zleceniodawca nie może wystąpić w jego imieniu o wypłatę świadczenia postojowego w momencie, gdy dochodzi do wstrzymania pracy. Rodzi to ryzyko pozostania bez środków do życia i bez dostępu do podstawowej opieki medycznej.

W związku z wyżej opisanym stanem faktycznym, działając na podstawie art. 192 ust. 1 Regulaminu Sejmu oraz art. 14 ust. 1 pkt 7 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, zwracamy się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy Ministerstwo Finansów lub Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma informacje na temat tego, ile osób zatrudniających w oparciu o umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjne lub umowy cywilnoprawne w 2019 roku nie zgłosiło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zatrudnianych przez siebie pracowników i pracownic, mimo iż byli do tego zobligowani w świetle obowiązujących przepisów prawa? Jeśli tak - proszę o przedstawienie zebranych danych.
2. Czy MF lub MRPiPS posiada informacje na temat tego, wobec ilu osób zatrudniających w oparciu o umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjne lub umowy cywilnoprawne w 2019 roku, którzy byli zobowiązani, a mimo to nie zgłosili zatrudnianych przez siebie osób do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ZUS skierował wniosek do sądu o nałożenie grzywny z art. 98 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ? Jeśli tak - proszę o przedstawienie zebranych danych.
3. Czy MF lub MRPiPS posiada informacje na temat tego, ile osób zatrudniających w oparciu w oparciu o umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjne lub umowy...