Prewspółczynnik VAT w instytucjach kultury

Od 2016 roku publiczne instytucje kultury obowiązuje dość skomplikowany system rozliczania podatku VAT. Z jednej strony instytucje te są traktowane jako podmioty gospodarcze świadczące usługi, za które pobierane są opłaty, ale równocześnie te same usługi świadczone bezpłatnie są kwalifikowane jako działalność statutowa niepodlegająca regułom podatku VAT.

Interpelacja nr 11945 do ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej w sprawie stosowania podatku VAT wobec instytucji kultury

Szanowny Panie Ministrze,

od 2016 roku publiczne instytucje kultury obowiązuje dość skomplikowany system rozliczania podatku VAT. Z jednej strony instytucje te są traktowane jako podmioty gospodarcze świadczące usługi, za które pobierane są opłaty, ale równocześnie te same usługi świadczone bezpłatnie są kwalifikowane jako działalność statutowa niepodlegająca regułom podatku VAT.

W rzeczywistości specyfika działalności kulturalnej sprawia, że oba te rodzaje aktywności są tożsame i służą temu samemu celowi - upowszechnianiu kultury jako dobra wyższego. Ze społecznego punktu widzenia przejawy bezpłatnego udostępniania dóbr kultury, w tym bezpłatny wstęp do muzeum, bezpłatny spektakl w teatrze bądź koncert w filharmonii dla grup o ograniczonych możliwościach finansowych, winny być wyłącznie nagradzane. Tymczasem w świetle obecnie obowiązujących przepisów o podatku VAT - jest to objęte karą. Przy działalności zaliczanej do gospodarczej instytucja może odliczyć pełną kwotę podatku, przy tej niby-statutowej - z uwzględnieniem skomplikowanego prewspółczynnika. W efekcie wiele konfliktów na tym tle kończy się w sądach, a instytucje wręcz wzbraniają się przed społecznie użyteczną, ale i gospodarczo korzystną dla nich, jako że ma walor promocyjno-marketingowy, działalnością.

W związku z tym mam do Pana Ministra kilka pytań:

• Czy resort finansów przynajmniej próbował konsultować ten temat z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego?
• Czy resort finansów wie, o jakiej skali rzekomych ubytków finansowych można mówić, gdyby powrócić do sytuacji sprzed 2016 r., czyli jednolitego odliczania pełnej stawki VAT?
• Czy resort finansów rozważa powrót do tej zasady, z korzyścią dla społecznej misji i działalności kulturalnej?

Posłanki:
Iwona Śledzińska-Katarasińska, Anna Wasilewska, Urszula Augustyn

2 października 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 11945 w sprawie stosowania podatku VAT wobec instytucji kultury

Szanowna Pani Marszałek,

W związku z przekazaną przez Kancelarię Sejmu interpelacją poselską nr 11945 pań: Iwony Śledzińskiej-Katarasińskiej, Anny Wasilewskiej, Urszuli Augustyn w sprawie stosowania podatku VAT wobec instytucji kultury, uprzejmie informuję.

Ministerstwo Finansów w pełni docenia znaczenie i wagę działalności instytucji kultury służących upowszechnianiu kultury jako dobra wyższego. Jednocześnie należy wskazać, że z uwagi na obowiązek harmonizacji przepisów o VAT w Unii Europejskiej, nie jest możliwe podejmowanie działań zmierzających do pominięcia przez instytucje kultury - dokonujące nabyć na potrzeby zarówno działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, jak i do innych celów - etapu kalkulacji tzw. prewspółczynnika.

Przepisy dotyczące podatku od wartości dodanej w całości objęte są zakresem prawa Unii Europejskiej, a Polska jako członek Unii Europejskiej zobowiązana jest do przestrzegania acquis communautaire. W odniesieniu do podatku od towarów i usług oznacza to przestrzeganie postanowień przede wszystkim dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej¹, dalej: „dyrektywa 2006/112/WE” oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), dotyczącego podatku od wartości dodanej.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług², dalej: „ustawa o VAT”, podatnikom VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (w tym czynności zwolnione od podatku VAT oraz niepodlegające temu podatkowi).

W świetle zasad unijnych, stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT stanowiącego transpozycję art. 168³ dyrektywy 2006/112/WE, nie jest możliwe odliczenie podatku naliczonego związanego z działalnością inną niż działalność gospodarcza w rozumieniu przepisów o VAT.

Przed 1 stycznia 2016 r. ustawa o VAT nie narzucała sposobów i kryteriów służących ustaleniu proporcjonalnej części podatku naliczonego do odliczenia w przypadku wykorzystywania przez podatników towarów i usług do celów działalności mieszanej, w przypadku gdy nie było możliwe bezpośrednie przyporządkowanie podatku do poszczególnych rodzajów działalności. Nie oznaczało to jednak, że możliwe było całkowite odliczenie podatku w takim przyp...