Prawo do odliczenia VAT z faktury zaliczkowej

W praktyce gospodarczej sprzedawca niekiedy może od nabywcy wymagać wpłaty określonej kwoty pieniężnej na poczet przyszłego dostarczenia towarów lub wykonania usług. Zaliczka nie stanowi zabezpieczenia ponieważ w przypadku odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron podlega ona zwrotowi. Zaliczka jest częścią ceny finalnej, którą nabywca obowiązany jest uiścić. Często mylony jest z nią zadatek, nie stanowiący z założenia części ceny lecz zabezpieczenie wywiązania się z umowy.

Otrzymanie przez sprzedawcę zaliczki powoduje powstanie obowiązku podatkowego z tytułu VAT. Jest to zrozumiałe biorąc pod uwagę, że zaliczka jest częścią ceny, którą sprzedawca otrzyma za towar lub usługę. Zgodnie z art. 106i ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę z tytułu otrzymania części zapłaty przed realizacją dostawy lub wykonaniem usługi, tzw. fakturę zaliczkową, nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał on tę część zapłaty od nabywcy.

Z kolei prawo do odliczenia VAT stanowi niejako odbicie obowiązku podatkowego, który zaistniał po drugiej stronie transakcji. Regułę tę wyraża art. 86 ust. 10 w zw. z art. 86 ust. 10c ustawy o VAT. Zatem prawo do odliczenia przy otrzymanej fakturze zaliczkowej powstaje w sytuacji, gdy stanowi ona dowód potwierdzający fakt dokonania zapłaty, czyli wtedy gdy wywołała ona powstanie obowiązku podatkowego u wystawcy tego dokumentu.

Prawo do odliczenia VAT z faktur zaliczkowych określone zostało w art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. b ww. ustawy. Dają one nabywcy uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego bez konieczności oczekiwania na dostawę towaru lub wykonanie usługi.

Przedwczesna faktura zaliczkowa

Zdarzają się sytuacje, gdy sprzedawcy wystawiają faktury zaliczkowe zanim jeszcze otrzymają przedpłatę. Przypadek taki był przedmiotem wyroku NSA z 24 czerwca 2010 r., sygn. akt I FSK 1079/09. Sąd w swym rozstrzygnięciu uznał, że w sytuacji gdy podatek naliczony wynika jedynie z faktury lecz nie ma źródła w rzeczywistym zdarzeniu będącym podstawą powstania po stronie sprzedawcy obowiązku podatkowego, dokument taki nie może dawać prawa do odliczenia tego podatku. Posiadanie przez sprzedawcę takiego dokumentu jest co najwyżej wypełnieniem formalnego warunku skorzystania z prawa do odliczenia, jeżeli nie towarzyszy mu spełnienie warunku materialnego umożliwiającego skorzystanie z prawa do odliczenia VAT czyli otrzymania przez sprzedawcę zaliczki. Tak więc dopiero, gdy zostanie spełniony warunek odliczenia w postaci przyjęcia zaliczki spowoduje to, że wcześniej wystawiona faktura będzie mogła zostać uwzględniona jako dokument, który da uprawnienie do odliczenia wykazanego w niej podatku za okres wcześniejszy od momentu powstania obowiązku podatkowego. Tak więc podatnik, który otrzymał fakturę zaliczkową przedwcześnie wystawioną, może odliczyć VAT z niej wynikający w rozliczeniu za okres, w którym dokonał wpłaty zaliczki.

Faktury wystawione z góry

Wiele usług bywa świadczonych w długim okresie czasu np. różnorakie usługi serwisowe, obsługa informatyczna. Są one często fakturowane z góry, zanim się zakończy a nawet rozpocznie ich świadczenie. W sytuacji gdy usługodawca nie dokonał na ich poczet przedpłaty (z reguły w formie zaliczki) otrzymana przez niego faktura nie jest fakturą zaliczkową. W związku z tym jest on pozbawiony prawa do odliczenia podatku w niej naliczonego. Kwestia usług fakturowanych z góry była m.in. przedmiotem interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 stycznia 2010 r., sygn. IPPP1-443-1050/09-2/JB. Organ podatkowy uznał w niej, że faktury VAT wystawiane za rok z góry (o takie podatnik pytał we wniosku) nie dokumentują dostawy towarów ani wykonania usługi. Wystawienie faktury przed terminem spełnienia świadczenia nie wywołuje u jej wystawcy obowiązku podatkowego. Nie potwierdza ona częściowego wykonania usługi ani nie potwierdza przyjęcia zaliczki. Sytuacja ulegnie zmianie w momencie gdy nabywca opłaci częściowo fakturę VAT wystawioną z góry. Nabędzie ona wówczas status faktury zaliczkowej, da więc prawo do odliczenia VAT przed wykonaniem usługi. W ocenie NSA zawartej w wyroku z 18 lutego 2011 r., sygn. akt I FSK 298/ 10, będącym wynikiem skargi kasacyjnej od wyroku WSA uprawnienie takie znajduje umocowanie w przepisach. Sąd zwrócił uwagę, że nie ma znaczenia fakt, iż podatnik najpierw otrzymuje fakturę a dopiero później dokonuje wpłaty zaliczki, nie zaś odwrotnie, nie odbiera mu prawa do odliczenia figurującego w niej podatku naliczonego. Ograniczanie go wyłącznie do przypadków, w których najpierw wpłacana jest zaliczka a w ślad za tym wystawiana jest faktura NSA, jak i WSA w Rzeszowie w poprzedzającym to rozstrzygnięcie wyroku z 3 grudnia 2009 r., sygn. akt I SA/Rz 766/09, uznał za naruszające zasadę neutralności VAT poprzez błędną interpretację ustawy o VAT.

Moment otrzymania faktury a prawo do odliczenia VAT

Istotne znaczenie dla skorzystania z prawa do odliczenia VAT z faktury zaliczkowej ma zgodnie z art. 86 ust. 10b ustawy o VAT moment otrzymania faktury. Powołana ustawa nie definiuje w jaki sposób na jej użytek rozumieć należy otrzymanie faktury. Słuszne jest jednak uznanie, że w przypadku papierowych dokumentów otrzymanie faktury to fizyczne jej znalezienie się w dyspozycji podatnika a więc wpłynięcie do jego siedziby lub odebranie przez upoważnioną przez niego osobę. Takiego zdania był Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 23 września 2009 r., sygn. IPPP1-443-698/09-4/PR. Z kolei WSA w Poznaniu w wyroku z 3 lutego 2011 r., sygn. akt I SA /Po 937/10, stwierdził, że dla prawidłowości zmniejszenia podatku należnego istotne jest fizyczne posiadanie dokumentu przez podatnika nie zaś to kiedy zostanie wystawiony.

Ustawodawca nie uregulował również momentu otrzymania przez nabywcę faktury elektronicznej. Ponieważ trudno w takim przypadku mówić o jakimkolwiek fizycznym dostarczeniu, otrzymanie faktury elektronicznej oznaczać powinno dzień, w którym podatnik miał możliwość zapoznania się z jej treścią , a więc dzień otrzymania e-maila z załącznikiem w postaci ww. faktury. Tak uznał np. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 30 czerwca 2014 r., sygn. ILPP4/443-201/14-2/EWW. Jeżeli natomiast dokument taki znajduje się na serwerze innym niż należący do nabywcy, za dzień doręczenia –za interpretacją indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 maja 2013 r., sygn. IPPP/443-157/13-3/JW – uznać należy dzień powiadomienia nabywcy, że faktura została wygenerowana i jest gotowa do pobrania.

Warto na zakończenie dodać, że w przypadku faktur dokumentujących otrzymanie zaliczki nie będzie mógł zostać zastosowany art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a ustawy o VAT. W myśl tego przepisu podstawy do odliczenia VAT nie stanowią faktury stwierdzające czynności, które nie zostały dokonane – w części tych czynności. W przypadku otrzymania przez podatnika faktury zaliczkowej istotnie nie stwierdza ona ani dostawy towaru ani wykonania usługi. Dokumentuje jednak wpłatę zaliczki i w takim zakresie stanowi dokument potwierdzający tę czynność będąc podstawą do odliczenia VAT.

Adam Okonkwo

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...