Prawo do odliczenia VAT od badań technicznych pojazdu

W odniesieniu do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – co do zasady – kwotę podatku naliczonego stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika. Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi należą m.in. dotyczące:

1. nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych,
2. używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej o podobnym charakterze,
3. nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu wykorzystywanych od napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z ich eksploatacją bądź używaniem.

Z punktu 3 wynika zatem, iż podatnik ma prawo do odliczenia 50% VAT naliczonego z faktury dokumentującej badania techniczne pojazdu.

W przypadku pojazdów wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, podatnik ma prawo do odliczenia 100% VAT związanego z nabyciem lub eksploatacją pojazdu. Tak więc w stosunku do to tego rodzaju samochodów przysługiwać będzie mu prawo do pełnego odliczenia VAT z faktury za badania techniczne.

Definicję pojazdu wykorzystywanego wyłącznie do działalności gospodarczej zawiera art. 86a ust. 4 ustawy o VAT. Pojazdy samochodowe uznawane są za użytkowane w ten sposób w dwóch przypadkach:

1. sposób wykorzystywania ich przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania , dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez niego dla takich pojazdów ewidencją, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, lub
2. konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalność gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z taką działalnością jest nieistotne.

W grupie drugiej mieszczą się:

1. pojazdy samochodowe inne niż osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części ładunkowej ścianą lub trwałą przegrodą, zaklasyfikowane do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub z otwartą częścią ładunkową,
2. pojazdy samochodowe inne niż osobowe posiadające kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako oddzielne konstrukcyjnie elementy pojazdu,
3. pojazdy specjalne.

Spełnienie warunków do pełnego odliczenia VAT w odniesieniu do pojazdów zaliczonych do punktu „a” i „b” stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzanego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzanego zaświadczeniem VAT-1 albo VAT-2 oraz wpisaniem do dowodu rejestracyjnego adnotacji o dopełnieniu tych wymagań.

Ustawa o VAT pomimo nałożenia na podatników obowiązku wykonania takich badań nie reguluje terminu ich przeprowadzenia, co rodzi dla nich problemy. Istnieją bowiem różne poglądy na kwestię momentu, na który dokumenty potwierdzające 100% prawo do odliczenia VAT należy posiadać.

Brak sprecyzowania terminu przeprowadzenia dodatkowych badań technicznych legł u podstaw interpelacji poselskiej nr 28072 z 12 sierpnia 2014 r. W odpowiedzi na nią z 18 września 2014 r. Ministerstwo Finansów wskazało, że dla pojazdów nabytych po 31 marca 2014 r. (w związku z wejściem w życie od 1 kwietnia 2014 r. nowelizacji ustawy o VAT) dodatkowe badanie techniczne powinno zostać przeprowadzone niezwłocznie po zakupie pojazdu gdyż posiadanie zaświadczenia potwierdzającego spełnienie przez pojazd wymagań wskazanych w ustawie oraz odpowiednia adnotacja w dowodzie rejestracyjnym wpływają na prawo do odliczenia podatku naliczonego. W przypadku niewykonania takiego badania do czasu złożenia deklaracji VAT-7 zastosowanie będą miały zasady ogólne odliczenia VAT (50% podatku naliczonego związanego z wydatkami związanymi z samochodami).

Stanowisko fiskusa nie uległo liberalizacji również w późniejszym okresie. Na przykład Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 15 grudnia 2017 r. 015-KDIT-2.4012.756.2017.1.RS stanął na stanowisku, że do momentu uzyskania przez podatnika stosownych zaświadczeń wydanych na podstawie badań technicznych oraz odpowiednich wpisów dowodzie rejestracyjnym przysługuje mu prawo do odliczenia jedynie 50% VAT od wydatków związanych z takimi pojazdami np. badań technicznych. Ponadto konieczna jest korekta deklaracji, w których odliczono w pełni VAT. Odliczenie takie przysługuje bowiem dopiero od dnia spełnienia w/w wymogów.

Poglądu takiego nie można jednak uznać za prawidłowy. Brak adnotacji w dowodzie rejestracyjnym nie wpływa na prawo do odliczenia, ponieważ wynika ono z faktu spełniania przez pojazd warunków technicznych przewidzianych w ustawie o VAT. Adnotacja w dowodzie rejestracyjnym i zaświadczenie służą wyłącznie potwierdzeniu tego faktu i nie tworzą dla podatnika żadnych uprawnień. Decyduje o nich wyłącznie konstrukcja pojazdu.

Takie stanowisko zajmują sądy administracyjne.

WSA w Poznaniu w wyroku z 26 stycznia 2016 r. sygn. akt ISA/Po 1073/15 wskazał, że przeprowadzenie dodatkowego badania technicznego nie stanowi warunku, którego niedopełnienie lub spełnienie z opóźnieniem skutkuje utratą prawa do pełnego odliczenia VAT skoro to cechy pojazdu wskazują, że może być on wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

WSA w Olsztynie wyroku z 17 marca 2016 r. sygn. akt ISA/ OI 54/16 uznał, że nowe i nieprzerobione samochody posiadają od momentu zakupu określone parametry techniczne, bez względu na datę przeprowadzenia dodatkowego badania technicznego.

Z kolei WSA w Łodzi w wyroku z 19 października 2017 r. sygn. akt ISA/Łd 448/17 zauważył, że ustawa o VAT odrębnie określa wymogi techniczne pojazdu do pełnego odliczenia podatku naliczonego (wymogi materialne) oraz sposób ich stwierdzenia, czyli wskazania, iż pojazd je spełnia.

Podsumowując uznać należy, iż brak odpowiedniej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym nie pozbawia podatnika prawa do pełnego odliczenia VAT. Przesądza o tym samo spełnienie przez pojazd wymogów technicznych.

Wskazane jest jednak uzyskanie takiej adnotacji gdyż jej brak niemal na pewno zostanie przez organ skarbowy zakwestionowany. Podatnik pozbawiony zostanie prawa do odliczenia 100% kwoty podatku naliczonego związanego z utrzymaniem i eksploatacją pojazdów. W takiej sytuacji nie obejdzie się bez konieczności wkroczenia przez podatnika na drogę sądową.

W praktyce faktura za dodatkowe badania techniczne wystawiona zostanie z datą ich dokonania, a więc potwierdzenia uprawnień do 100% odliczenia VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, wobec czego zmniejszenie podatku należnego o podatek naliczony w niej zawarty nie powinno zostać zakwestionowane. Okresowe badania techniczne przeprowadzane są maksymalnie trzy lata od pierwszej rejestracji, zatem to wystarczająco dużo czasu na wykonanie dodatkowych badań technicznych – dających zdaniem fiskusa – prawo do pełnego odliczenia VAT m.in. naliczonego w fakturach ze stacji kontroli pojazdów.

Adam Okonkwo