Pracownicy za granicą - problemy z ustaleniem rodzaju wyjazdu

W przypadku, w którym pracownik zostaje przez pracodawcę wysłany za granicę powstaje trudność w ustaleniu, czy będzie to dla niego podróż służbowa czy też oddelegowanie, które podróżą służbową nie jest. Obie te formy wyjazdu pracownika przynoszą odrębne skutki, nakładają bowiem na pracodawcę inne obowiązki.

Z podróżą służbową wiąże się obowiązek wypłacania diet i pozostałych świadczeń. Natomiast w oddelegowaniu niebędącym podróżą służbową pracodawca nie jest zobligowany do wypłacania dodatkowych świadczeń, a jeżeli takie świadczenia pracownikowi zapewnia, to najczęściej podlegają one opodatkowaniu i składkom ubezpieczeniowym. Obie formy wywołują więc odmienne skutki na gruncie przepisów podatkowych oraz ubezpieczeniowych.

Dla rozróżnienia obu form oddelegowania przyjmijmy, że oddelegowanie niebędące podróżą służbową będziemy nazywali „odesłaniem”. Pozwoli nam to uniknąć nieporozumień związanych z pojęciem „oddelegowania”, ponieważ jest ono dość niejednoznaczne – oddelegowanie wiąże się z „delegacją”, a ta, jak wiadomo, oznacza „podróż służbową”.

Pojęcie „odesłanie” nie jest pojęciem prawnym, ale dość dobrze oddaje sens tej formy oddelegowania. Używane jest też niekiedy w literaturze.

Obie formy, mimo że wywołują odmienne skutki, w praktyce są dość słabo rozróżniane przez przepisy. Zacznijmy od tego, że polskie prawo nie definiuje „oddelegowania”. Pojęciem tym posługują się niektóre ustawy regulujące warunki pracy pracowników zatrudnionych na podstawie stosunku służbowego (np. funkcjonariuszy służby więziennej, policji, biura ochrony rządu) – choć go nie definiują.

Podobnie pojęciem „podróż służbowa” posługują się przepisy prawa pracy (Kodeks pracy oraz rozporządzenia wydawane na jego podstawie), choć również nie zawierają jego definicji. Kodeks pracy wskazuje, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

Przepis nie jest wystarczająco jednoznaczny, bo nie definiuje pojęcia „zadanie służbowe”.

Przykład:

Firma zamierza otworzyć oddział w Rumunii i w związku z tym chce wysłać na rok do Bukaresztu pracownika, który będzie odpowiedzialny za utworzenie tego oddziału.

W myśl powyższego przepisu Kodeksu pracy można by przypuszczać, że pracownikowi temu będą przysługiwały należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową, bo utworzenie zagranicznego oddziału jest dla niego zadaniem służbowym. Obawiamy się jednak, że organy podatkowe i ZUS mogłyby mieć w tej kwestii zdanie odrębne.

Można przyjąć, że przez „oddelegowanie” rozumie się przejściowe wykonywanie pracy/określonych zadań przez pracownika poza stałym miejscem pracy na polecenie pracodawcy.

W tak sformułowanej definicji zawiera się jednak zarówno „podróż służbowa”, jak i „odesłanie”.

Nadal więc nie wiemy, jak te pojęcia odróżnić.

Najprostszym i właściwie jedynym sposobem jest przyjęcie, że „podróż służbowa” to wykonywanie pracy poza miejscem wskazanym w umowie o pracę jako miejsce pracy....