Pożyczka a podwyższona stawka PCC

Tezy: Nie wyłącza zastosowania art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c. i dopuszczalności ustalenia 20% stawki podatku od czynności cywilnoprawnych fakt, że na umowę pożyczki podatnik powołał się w toku przesłuchania go jako strony w sprawie podatku dochodowego od osób fizycznych, a także brak wskazania celu, na jaki przeznaczył on tę pożyczkę.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia NSA Bogusław Dauter, Sędzia WSA del. Andrzej Jagiełło, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 listopada 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 2703/12 w sprawie ze skargi W. E. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 marca 2010 r. nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2) oddala skargę, 3) zasądza od W. E. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie kwotę 4600 (słownie: cztery tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 15 listopada 2012 r., III SA/Wa 2703/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną przez W.E. (zwanego dalej skarżącym) decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 marca 2010 r. przedmiocie ustalenia zobowiązania podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

2. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd pierwszej instancji wynika, że skarżący powoływał się w trakcie przesłuchania w dniu 26 października 2009 r. na okoliczność otrzymania w dniu 31 marca 2003 r. pożyczki w wysokości 800.000 zł, od której uiścił w dniu 8 października 2009 r. podatek należny w wysokości 16.000 zł, obliczony według stawki 2%, a wynikający ze złożonej w dniu 6 października 2009 r. deklaracji podatkowej. Zapłata podatku, jak i jego zadeklarowanie nastąpiły już po przedawnieniu prawa do wymiaru zobowiązania podatkowego, wynikającego z pierwotnego obowiązku podatkowego (art. 10 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 7 i art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 – zwanej dalej: u.p.c.c.). Organ I instancji wskazał, że w sytuacji, gdy po upływie terminu przedawnienia powołano się na okoliczność dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu, o której organ podatkowy nie wiedział to zdarzenie rodzi skutki podatkowe w trybie art. 3 ust. 1 pkt 4 z zastosowaniem stawki podatku 20%, tj. zgodnie z art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c. Jednocześnie organ I instancji wyjaśnił, że to zobowiązanie podatkowe przedawniło się.

Powyższemu rozstrzygnięciu skarżący w odwołaniu zarzucił naruszenie:
1) art. 3 ust. 1 pkt 4 oraz art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c. – przez bezpodstawne zastosowanie tych przepisów oraz błędne ustalenie, że skarżący "powołał się" – do celów postępowania kontrolnego – na fakt otrzymania w dniu 31 marca 2003 r. pożyczki w kwocie 800.000 zł;
2) art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 ze zm. – zwanej dalej: u.o.k.s.) w związku z art. 12 § 6 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 – zwanej dalej: ord. pod.) przez błędne ustalenia, że podatnik nie skorzystał z udzielonego mu prawa do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, pomimo ustosunkowania się – pismem z dnia 24 listopada 2009 r. do dokonanej przez organ pierwszej instancji oceny dowodów.

3. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zaskarżoną decyzją utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. W ocenie organu II instancji obowiązek podatkowy z tytułu zawartej w 2003 r. pożyczki odnowił się w momencie obowiązywania nowych przepisów w wyniku powołania się przez skarżącego na fakt jej otrzymania przed organem kontroli skarbowej. W efekcie zastosowanie miała stawka sankcyjna (20%) uregulowana w art. 7 ust. 5 pkt 2 u.p.c.c. Organ wskazał, że skarżący powołał się przed organem kontroli skarbowej podczas przesłuchania w dniu 26 października 2009 r. w toku kontroli podatkowej na fakt otrzymania pożyczki w 2003 r. Pożyczka zatem nie została zgłoszona w terminie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jej płatności, nie została złożona deklaracja podatkowa, jak również nie został w tym terminie zapłacony podatek należny. Złożenie deklaracji po upływie przedawnienia jest nieskuteczne i zapłata w takich okolicznościach podatku po terminie przedawnienia jest nienależna. Dalej organ stwierdził, że po upływie 5-letniego terminu przedawnienia ewentualna zapłata podatku może nastąpić jedynie w wyniku odnowienia obowiązku podatkowego przez powołanie się przed organem podatkowym, czy też organem kontroli skarbowej na fakt otrzymania pożyczki.

4. Powyższej decyzji skarżący zarzucił naruszenie:
1) art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. na skutek jego niewłaściwego zastosowania
w wyniku błędnego ustalenia, że skarżący "powołał się" dla celów postępowania podatkowego na fakt otrzymania w dniu 31 marca 2003 r. pożyczki w kwocie 800.000 zł,
2) art. 7 ust. 5 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. przez niewłaściwe zastosowanie na skutek błędnego ustalenia, że w sprawie należy stosować 20% stawkę podatku, chociaż możliwość zastosowania takiej stawki podatkowej –
w miejsce 2% stawki – istnieje w odniesieniu do umów pożyczek zawartych po dniu 1 stycznia 2007 r.
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.

5. Postanowieniem z dnia 21 stycznia 2011 r. sąd zawiesił postępowanie sądowe w sprawie w związku z postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 września 2010 r., III SA/Wa 563/10, w którym sąd zwrócił się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego: "Czy przepisy art. 7 ust. 5 pkt 1 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649) w zakresie w jakim przewidują – w stosunku do podatników będących osobami fizycznymi, po przedawnieniu zobowiązania podatkowego powstałego z tytułu zawarcia umowy pożyczki – ponowne powstanie obowiązku i zobowiązania podatkowego, od tej samej czynności cywilnoprawnej według dziesięciokrotnie wyższej 20% stawki podatku, z chwilą powołania się przez podatnika na fakt jej dokonania przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego – są zgodne z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej?".

Postanowieniem z dnia 6 listopada 2012 r. sąd podjął zawieszone postępowanie sądowe z uwagi na rozstrzygnięcie tej kwestii przez Trybunał Konstytucyjny...