Polski Ład: Zmiana zasad stosowania przez płatników kwoty wolnej od podatku

Płatnicy przy poborze zaliczek na podatek stosują kwotę wolną od podatku. Czynią to, pomniejszając obliczoną zaliczkę na podatek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. Obecnie jest to 425 zł, po zmianie będzie 300 zł – różnica w zmianie wysokości tej kwoty wynika z wprowadzenia niższej 12% stawki podatkowej w pierwszym przedziale skali podatkowej. W projekcie ustawy zmieniającej zaproponowano zasadnicze zmiany w zakresie uwzględniania przez płatników 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. I tak, m.in. podatnik będzie mógł swobodniej decydować o zastosowaniu kwoty wolnej przez płatnika.

Zmniejszenie zaliczki o 1/12 kwoty płatnicy stosują z mocy ustawy (z urzędu) na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa PIT) lub na wniosek (oświadczenie) podatnika składany płatnikowi.

Na mocy ustawy PIT 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę stosują z urzędu:

• rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną, przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od dokonywanych na rzecz członków spółdzielni lub ich domowników wypłat z tytułu dniówek obrachunkowych, udziału w dochodzie podzielnym spółdzielni, a także od uzyskiwanych od spółdzielni przez te osoby zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (art. 33 ust. 2 ustawy PIT),
• organy rentowe od pobieranych zaliczek od wypłacanych bezpośrednio przez te organy emerytur i rent, świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych, rent socjalnych oraz od rodzicielskich świadczeń uzupełniających (art. 34 ust. 2 ustawy PIT),
• organy zatrudnienia od zaliczek obliczanych od świadczeń wypłacanych z Funduszu Pracy (art. 35 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT),
• wojewódzkie urzędy pracy od zaliczek pobieranych od świadczeń wypłacanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 35 ust. 1 pkt 3a ustawy PIT),
• organ egzekucyjny lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania wynikające ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy dokonujący za zakład pracy świadczeń, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy PIT(art. 42e ust. 3 ustawy PIT).

Na wniosek samych podatników 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę stosują następujący płatnicy:

• pracodawcy przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez pracodawców, a w spółdzielniach pracy od zaliczek pobieranych od wypłat z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej (art. 32 ust. 3 ustawy PIT),
• osoby prawne i ich jednostki organizacyjne od zaliczek pobieranych od wypłacanych zagranicznych emerytur i rent (art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT),
• uczelnie, federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze, międzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne od zaliczek na podatek dochodowy obliczanych od wypłacanych stypendiów (art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT),
• areszty śledcze oraz zakłady karne od zaliczek pobieranych od należności za pracę przypadającej tymczasowo aresztowanym oraz skazanym (art. 35 ust. 1 pkt 4 ustawy PIT),
• centrum integracji społecznej od zaliczek obliczanych od świadczeń integracyjnych i motywacyjnej premii integracyjnej, przyznanych na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 176) – art. 35 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT).

Przy czym zasadą jest, że zmniejszenie może stosować tylko jeden płatnik. Oznacza to, że w przypadku kilku stosunków pracy podatnik może wskazać do stosowania zmniejszenia tylko jednego płatnika. Jednocześnie istnieją sytuacje, gdy kwota zmniejszająca podatek (w tym jej 1/12) nie jest stosowana przy obliczaniu zaliczek przez podatników, którzy uzyskują przychody z działalności wykonywanej osobiście (np. z umów zlecenia i o dzieło, czy z kontraktów menadżerskich). Oznacza to, że jeżeli uzyskują w trakcie roku podatkowego przychody z tych tytułów to z kwoty wolnej korzystają dopiero przy składaniu rocznego zeznania podatkowego.

Zatem w obecnym stanie prawnym:

• płatnicy z urzędu, czy na wniosek stosują całą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, oznacza to, że w przypadku kilku stosunków pracy podatnik może wskazać do stosowania zmniejszenia tylko jednego płatnika,
• podatnicy uzyskujący przychody z działalności wykonywanej osobiście (np. z umów zlecenia i o dzieło, czy z kontraktów menadżerskich) i z praw majątkowych nie mają prawa do stosowania przy poborze zaliczki na podatek kwoty wolnej. Oznacza to, że jeżeli uzyskują w trakcie roku podatkowego przychody z tych tytułów to z kwoty wolnej korzystają dopiero przy składaniu rocznego zeznania podatkowego.

W projekcie ustawy zmieniającej zaproponowano zasadnicze zmiany w zakresie uwzględniania przez płatników 1/12 kwoty zmniejszającej podatek – dodany art. 31b do ustawy PIT.

Podatnik będzie mógł swobodniej decydować o zastosowaniu kwoty wolnej przez płatnika.

Po pierwsze, zamiast jednego płatnika będzie mógł wskazać do trzech płatników, którzy mogą zastosować kwotę zmniejszającą podatek. Zmiana ta jest korzystna dla wieloetatowców, którzy do tej pory mogli wskazać tylko jednego pracodawcę do stosowania zmniejszenia. Należy podkreślić, że nie oznacza to, że każdy ze wskazanych płatników będzie stosował 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. Takie rozwiązanie byłoby nieuzasadnione i powodowało konieczność dopłaty przez podatnika w zeznaniu podatkowym (kwota wolna jest bowiem jedna i dotyczy wszystkich łącznych dochodów podatnika, a nie oddzielna dla każdego źródła zarobkowania).

Generalną zasadą będzie, że w przypadku uzyskiwania w danym miesiącu przychodów od więcej niż jednego płatnika, podatnik będzie mógł złożyć oświadczenie o stosowanie pomniejszenia, jeżeli:

• łączna kwota pomniejszenia stosowana przez wszystkich płatników w tym miesiącu nie przekracza kwoty stanowiącej 1/12 kwoty zmniejszającej podatek oraz
• w roku podatkowym podatnik za pośrednictwem płatnika nie skorzystał w pełnej wysokości z pomniejszenia kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, w tym również gdy złożył wniosek o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym, o którym mowa w dodawanym art. 31c.

Ustawodawca proponuje aby podatnik, mając na uwadze wybór najlepszego dla siebie rozwiązania, mógł „dzielić” 1/12 kwoty zmniejszającej podatek maksymalnie na trzy kwoty i upoważnić w związku z tym do jej stosowania maksymalnie trzech płatników.

Oznacza to, że będzie mógł wskazać w składanym płatnikowi oświadczeniu w tej sprawie, że ten płatnik jest uprawniony do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą:

1. 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (po zmianie o 300 zł),
2. 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (po zmianie o 150 zł),
3. 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (po zmianie o 100 zł).

Zaproponowana obecnie kwota zmniejszająca podatek dzieli się na pełne kwoty.

Drugą istotną zmianą jest to, że to na płatniku, który nawiązuje nowy stosunek zatrudnienia (np. stosunek pracy, czy zlecenia, umowę o zarządzenia przedsiębiorstwem, kontrakt menedżerski) będzie spoczywał obowiązek zainicjowania złożenia przez zatrudnianego podatnika wniosku (oświadczenia) o zasadach stosowania przez płatnika 1/12 kwoty zmniejszającej podatek oraz odliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne przy obliczaniu zaliczki na podatek. Dotychczas taki obowiązek nie był sformułowany w ustawie PIT.

Kolejną zasadniczą zmianą w zakresie uwzględniania przez płatników 1/12 kwoty zmniejszającej podatek jest umożliwienie jej stosowania wszystkim płatnikom, po tym, jak otrzymają oni w tej sprawie wniosek (oświadczenie) od podatnika.

Kwotę tę będą mogli stosować więc również zleceniodawcy i pozostali płatnicy wypłacający świadczenia z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy PIT oraz płatnicy pobierający zaliczki od dochodów z praw majątkowych. Do stosowania omawianego zmniejszenia będą bowiem upoważnieni wszyscy płatnicy, o których mowa w art. 41 ust. 1 ustawy PIT, oraz dodatkowo płatnicy, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT.

Zatem do zmniejszania zaliczki na podatek maksymalnie o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, oprócz – wymienionych na wstępie tej części uzasadnienia płatników – będą:

• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które okonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 ustawy PIT (m. in. przychody z umów zlecenia i o dzieło, przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich, przychody z umów o zarządzenie przedsiębiorstwem, czy z kontraktów menadżerskich) oraz art. 18 ustawy PIT (przychody z praw majątkowych),
• podmioty przyjmujące na praktykę absolwencką lub staż uczniowski przy poborze zaliczek na podatek od świadczeń pieniężnych wypłacanych z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018, poz. 1244) lub odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082) – obecnie art. 35 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT.

Te nowe zasady będą wymagały pewnego wysiłku pracodawców, którzy zostaną na podstawie epizodycznego przepisu (art. 15 projektowanej ustawy) zobowiązani do wystąpienia do swoich pracowników (do 15 czerwca 2022 r.) o aktualizację wcześniej złożonego oświadczenia PIT-2.

Pracodawcy zostaną zatem zobowiązani do zapytania, czy pracownicy chcą skorzystać z nowych rozwiązań dotyczących stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek.

Brak reakcji pracownika (do 30 czerwca 2022 r.) oznaczać będzie jego decyzję o pozostaniu na dotychczasowych zasadach. Natomiast nowe oświadczenie pracownika w sprawie stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek będzie miało zastosowanie od dnia 1 lipca 2022 r.

Ponadto do 30 czerwca każdy inny podatnik uzyskujący przychody za pośrednictwem płatnika będzie mógł złożyć wniosek swojemu płatnikowi w sprawie stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek. Oświadczenie będzie miało zastosowanie od dnia 1 lipca 2022 r. (art. 14 projektowanej ustawy).

Należy dodać, że osoby wpłacające samodzielnie zaliczki na podatek dochodowy, o których mowa w art. 44 ust. 1a ustawy PIT, będą również miały prawo do zmniejszenia zaliczki na podatek o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (dodawany ust. 3ab w art. 44 ustawy PIT).

Jest to nowe rozwiązanie umożliwiające również i tym podatnikom kształtowanie swojej sytuacji prawnopodatkowej w trakcie roku. Zmiana ta będzie dotyczyła zatem podatników osiągających dochody bez pośrednictwa płatników:

1. ze stosunku pracy z zagranicy,
2. z emerytur i rent z zagranicy,
3. z działalności wykonywanej osobiście z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4 i 6-9 ustawy PIT.

Powyższe zasady będą mogły być stosowane także w przypadku podatników, którzy oprócz wymienionych wyżej przychodów, osiągają również przychody z działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej i obowiązanych do samodzielnego obliczania zaliczek na ogólnych zasadach według skali podatkowej. Prowadzenie działalności związane jest jednak z odpowiednią wiedzą i doświadczeniem, zatem ta grupa podatników, godząc się na stosowanie kwoty wolnej przez płatnika, powinna mieć świadomość ewentualnej dopłaty podatku po zakończeniu roku.

źródło: legislacja.gov.pl