Podział majątku wspólnego a koszty poniesione w trakcie trwania małżeństwa

Pytanie podatnika: W 2011 r. małżonkowie ustanowili w formie aktu notarialnego rozdzielność majątkową i dokonali podziału majątku wspólnego w ten sposób, że Wnioskodawca otrzymał na wyłączną własność przedmioty z majątku wspólnego (m.in. lokal mieszkalny) bez spłat na rzecz współmałżonka. Wnioskodawca w 2014 r. sprzedał mieszkanie. Czy w przypadku tej sprzedaży kosztem nabycia będzie cała kwota wynikająca z aktu notarialnego zakupu ww. lokalu?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z Nr 112, poz. 770 ze zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 24 września 2014 r. (data otrzymania 24 października 2014 r.), uzupełnionym 14 stycznia 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży lokalu mieszkalnego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 października 2014 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży lokalu mieszkalnego.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 29 grudnia 2014 r. Znak: IBPBII/2/415-934/14/ŁCz, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 14 stycznia 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca i S.S. są od 2007 r. małżeństwem. W skład ich majątku objętego wspólnością ustawową wchodził m.in. lokal mieszkalny nabyty w 2009 r. za kwotę (dla przykładu) 100 000,00 zł. Małżonkowie 8 lutego 2011 r. ustanowili w formie aktu notarialnego rozdzielność majątkową, a 11 lutego 2011 r. zawarli umowę o podziale majątku wspólnego. Przedmiotem podziału majątku wspólnego była nieruchomość o powierzchni 0,0398 ha, o wartości 110 000,00 zł oraz lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej 105,74 m², o wartości 435 000,00 zł. W wyniku podziału Wnioskodawca nabył na własność nieruchomość i lokal mieszkalny. Wartość majątku otrzymana przez Wnioskodawcę w wyniku podziału wynosiła 545 000,00 zł, z kolei małżonek nie otrzymał żadnego majątku. Podział majątku nastąpił bez jakichkolwiek spłat. W sierpniu 2014 r. Wnioskodawca sprzedał lokal mieszkalny za kwotę (dla przykładu 150 000,00 zł). Wnioskodawca jest osobą fizyczną mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku sprzedaży przez Wnioskodawcę lokalu mieszkalnego przed upływem 5 lat od dnia nabycia będzie on mógł obliczyć dochód z transakcji zgodnie z art. 30e ust. 1 i ust. 2, ustalając koszt zgodnie z art. 22 ust. 6c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. czy kosztem nabycia będzie cała kwota wynikająca z aktu notarialnego zakupu ww. lokalu?

Zdaniem Wnioskodawcy, przy sprzedaży lokalu mieszkalnego w 2014 r. kosztem uzyskania przychodu będzie cała kwota zapłacona wraz z małżonkiem w 2009 r., czyli 100 000,00 zł.

Zgodnie z przepisem art. 22 ust. 6c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Z kolei w myśl art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.) - z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Przepis art. 51 k.r.o. zastrzega, że w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później.

Z kolei przepis art. 46 k.r.o. wskazuje, że w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.

Małżonkowie kupili nieruchomość na wspólność majątkową. Nastąpiło to ze środków zgromadzonych na majątku objętym wspólnością majątkową.

Jak podkreśla się w literaturze przedmiotu małżeńska wspólność majątkowa jest wspólnością łączną. Wspólność łączna między małżonkami jest jedną z postaci wielości podmiotów praw majątkowych. Nie została ona w polskim prawie uregulowana w sposób ogólny, a to z uwagi na to, że nie jest ona stosunkiem prawnym samoistnym, ale może wynikać wyłącznie ze szczególnego stosunku łączącego podmioty tej wspólności (J. S. Piątkowski, System prawa rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1985, 329-338), czyli w tym przypadku - z małżeństwa. Charakteryzując ten rodzaj ustroju majątkowego małżeńskiego podkreśla się, że „Wspólność ustawowa małżeńska zaliczana jest do wspólności łącznej (tzw. niepodzielnej ręki), bezułamkowej, bezudziałowej, przez co należy rozumieć, iż żaden z małżonków nie ma określonego w ułamku udziału w majątku wspólnym. Zatem dopóty trwa wspólność małżeńska, nie da się wydzielić udziałów małżonków”. (A. Karnicka-Kawczyńska, J. Kawczyński, Stosunki majątkowe w małżeństwie, Prawo Spółek 3/2002, s. 22).

Skoro zatem nieruchomość została nabyta ze środków pochodzących ze wspólności majątkowej małżeńskiej, to nie można określić tego, w jakiej części dany małżonek uczestniczył w kosztach jej nabycia.

Wprawdzie przepis art. 43 § 1 k.r.o. stanowi, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, jednakże powiązać należy ten przepis z brzmieniem przepisu sąsiadującego i znajdującego się w tym samym dziale, tj. art. 46 k.r.o. Ten zaś przepis stanowi, że od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych. Prowadzi to do wniosku, że przepis traktujący o równości udziałów małżonków w majątku wspólnym (będący przepisem poniższym) odnosi się wyłącznie do sytuacji, w której pomiędzy małżonkami ustała wspólność majątkowa.

Można stwierdzić, że skoro małżonkowie nabyli nieruchomość na majątek wspólny ze środków pochodzących z majątku wspólnego, to tym samym niejako „zamienili” środki pieniężne (składnik majątku wspólnego) na nieruchomość (też składnik majątku wspólnego). Skoro zaś następnie w ramach umowy zniesienia wspólności majątkowej, ta nieruchomość przypadła tylko jednemu małżonkowie, to konsekwentnie przyjąć należy, że nastąpiło to z całą „historią” i wszystkimi zaszłościami. Skoro zatem pieniądze z majątku wspólnego (koszty) - których nie można było wówczas podzielić pomiędzy małżonków - zostały wydatkowane (zamienione) na nieruchomość, która weszła do majątku wspólnego (i też nie była wówczas do podzielenia między małżonków), to tym samym rozporządzenie składnikami majątku wspólnego po zniesieniu wspólności w ten sposób, że nieruchomość przypadła jednemu z małżonków powinno skutkować tym, że i koszty (pieniądze „zamienione” na tę nieruchomość) powinny w całości przypaść tylko temu jednemu z małżonków.

Dlatego też w sytuacji opisanej w pytaniu małżonek, który dostał całą nieruchomość (jako składnik majątku wspólnego) dostał ją z całymi kosztami poniesionymi na jej nabycie (też poniesionymi z majątku wspólnego). W związku z tym - małżonek powinien wykazać całość kosztów poniesionych na nabycie z majątku wspólnego, tj. 100 000,00 zł.

Powyższe stanowisko potwierdzają również organy podatkowe w swoich interpretacjach np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 8 lipca 2010 r. Znak: IPPB4/415-438/10-4/JC.

„W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że Wnioskodawczyni zbywaną nieruchomość nabyła łącznie z mężem w 2010 r. od dewelopera. W związku z faktem, iż przedmiotowa nieruchomość przypadła w całości Wnioskodawczyni w wyniku podziału majątku dorobkowego małżeńskiego należy stwierdzić, że w przypadku zbycia przedmiotowego mieszkania nabytego od dewelopera kosztem uzyskania przychodu będzie cały koszt, który zapłacono deweloperowi.”

Z kolei 31 stycznia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (sygn. akt I SA/828/12) stwierdził, że: „(...) z uwagi na to, iż wskazane składniki majątkowe zostały nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej na zasadach tzw. współwłasności łącznej, nie można określić, który z małżonków w jakim procencie poniósł wydatki na ich nabycie. Z tego względu w razie podziału majątku wspólnego należy przyjąć, że koszty są związane z danym przedmiotem, który przypadł małżonkowi w związku ze zniesieniem wspólności ustawowej. W konsekwencji wydatki (koszty) na nabycie tych składników, które zostały poniesione w trakcie trwania wspólności, związane są z określonymi składnikami majątku, które na tym etapie - po zawarciu intercyzy oraz podziale majątku wspólnego (dorobkowego) - mają podlegać odpłatnemu zbyciu.”

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) - źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,