Podatkowe skutki powypadkowej naprawy firmowego samochodu

W razie wypadku lub kolizji z udziałem samochodu stanowiącego środek trwały w prowadzonej działalności gospodarczej może pojawić się konieczność poniesienia kosztów likwidacji szkody. Niekiedy wydatki te mogą być pokryte z odszkodowania otrzymanego z tytułu umowy ubezpieczenia pojazdu. Prawidłowe rozliczenie zaistniałych zdarzeń gospodarczych w świetle przepisów prawa podatkowego zawsze zależy zaś od okoliczności danej sprawy.

Podatek dochodowy

Koszty naprawy powypadkowej a koszty uzyskania przychodu

To, czy koszty powypadkowej naprawy samochodu mogą stanowić koszty uzyskania przychodu, uzależnione jest przede wszystkim od tego, czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy, o którym jest mowa w art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) oraz art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm., dalej: ustawa o CIT). Zgodnie z treścią tych przepisów kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT (art. 16 ustawy o CIT).

Wskazać należy, że brak takiego związku występuje w sytuacji, gdy samochód firmowy był prowadzony przez kierowcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości. Podkreślił to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 1 czerwca 2011 r., sygn. akt II FSK 75/10, w którym czytamy: (...) wyremontowany samochód w przyszłości będzie mógł zapewne służyć działalności przychodowej, co jednak nie zmienia oceny, że remont jest w omawianym przypadku naprawieniem szkody, spowodowanej działaniem, które nie może zostać uznane za zrealizowane w celu osiągnięcia przychodu, tym bardziej że jest zakazane przez prawo.

Co istotne, nawet jeśli taki związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesionym wydatkiem a źródłem przychodów występuje, wówczas należy mieć na uwadze ograniczenie wynikające z art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PIT (art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy o CIT). Zgodnie z tymi przepisami nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Oznacza to tyle, że w sytuacji gdy pojazd nie był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym AC, wówczas koszty naprawy powypadkowej nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Otrzymane odszkodowanie a przychód podatkowy

Odszkodowanie otrzymane w związku ze szkodą dotyczącą samochodu będącego środkiem trwałym w prowadzonej działalności gospodarczej – bez względu na to, czy jest wypłacone z polisy OC czy AC – co do zasady stanowi przychód. Stanowi o tym art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT, zgodnie z którym przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Natomiast w ustawie o CIT, a dokładnie w jej art. 12 ust. 1 pkt 1, przyjęto, że przychodem co do zasady i w szczególności są otrzymane pieniądze.

Wyjątek od wskazanych reguł jest przewidziany w art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT (art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT). Otóż do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Tym samym jeśli pojazd nie był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym AC, a co za tym idzie wydatki na jego naprawę nie mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, to otrzymane odszkodowanie (w tym wypadku z ubezpieczenia OC sprawcy), do wysokości, w jakiej pokryło wydatki na naprawę, nie będzie stanowiło przychodu.

Przykład:

Pojazd uszkodzony w czasie kolizji nie był objęty ubezpieczeniem AC. Przyznane jednak zostało odszkodowanie z polisy OC sprawcy zdarzenia, w wysokości 1300 zł. Koszty naprawy powypadkowej wyniosły 1000 zł netto + 230 zł VAT. Podatnik miał prawo do odliczenia 50% VAT, tj. 115 zł. Pozostała część poniesionego kosztu, czyli 1115 zł nie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w związku z brakiem ubezpieczenia dobrowolnego.

W rezultacie przychodem będzie tylko różnica pomiędzy otrzymanym odszkodowaniem a wydatkami, które zostały z niego sfinansowane, a nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, czyli 185 zł (1300 zł – 1115 zł).

Podatek VAT

Rozliczenie VAT z faktur za powypadkową naprawę firmowego samochodu odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku podatku naliczonego wykazanego na fakturach dotyczących innych wydatków dotyczących tego pojazdu.

Warto wiedzieć, że to, w jakiej wysokości danemu podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących naprawę powypadkową, jest uwzględniane przy ustalaniu wysokości należnego odszkodowania. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17 maja 2007 r., sygn. akt III CZP 150/06: Odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Tym samym ta część VAT, która może zostać odliczona z tytułu poniesienia danego wydatku, nie jest uwzględniana w kwocie odszkodowania. Podatnik musi tę kwotę zapłacić swemu kontrahentowi, od którego nabywa części lub usługi naprawy powypadkowej. Będzie miał jednak prawo do jej odliczenia w deklaracji VAT. Tym samym w ostatecznym rozrachunku rozliczenie VAT będzie dla niego neutralne.

Izabela Rutkowska