Podatkowe skutki otrzymania zachowku

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Mówi o tym art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r., nr 93, poz. 768, z późn. zm.).

Zasady opodatkowania zachowków wyjaśnia interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 22 grudnia 2014r., nr IBPBII/1/436-301/14/AŻ. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynikało, że w 2000 r. zmarła matka wnioskodawczyni. Do spadku po sobie powołała na podstawie testamentu notarialnego syna, który jako jedyny spadkobierca nabył całość spadku. Wnioskodawczyni wystąpiła na drogę sądową o wypłatę kwoty pieniężnej odpowiadającej kwocie przysługującego jej zachowku.

Sąd wyrokiem z 23 listopada 2012 r. zasądził zapłatę zachowku. Zobowiązanymi do zapłaty zostali spadkobiercy po jedynym spadkobiercy matki wnioskodawczyni. 30 czerwca 2014 r. zawarte zostało porozumienie, na mocy którego 1 lipca 2014 r. wnioskodawczyni została zapłacona kwota zachowku wraz z odsetkami. Wnioskodawczyni złożyła zeznanie na formularzu SD-Z2 o wysokości otrzymanego przez nią zachowku.

Prawo do zachowku

Dyrektor IS wyjaśnił, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Podkreślił jednak, że zachowek nie jest składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.) zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu, tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis, nie otrzymali darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego.

Zachowek do opodatkowania

Zachowek jest zatem odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Organ podatkowy zwrócił uwagę, że osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Moment nabycia a obowiązek podatkowy

Jak podkreślił Dyrektor IS, analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, w myśl art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn

Stosownie do powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

  1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz
  2. udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (aktualnie jest to 9637 zł) – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

W razie niespełnienia któregokolwiek z powyższych warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Warto jednak dodać, że obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy: wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9637 zł lub nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Podsumowanie

Podsumowując, Dyrektor IS potwierdził stanowisko podatnika, że w rozpatrywanej sprawie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstał w momencie otrzymania przez wnioskodawczynię środków pieniężnych tytułem zachowku. Skoro zatem nabycie środków pieniężnych nastąpiło w lipcu 2014 r, zastosowanie znalazły przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2007 r. Ponieważ wnioskodawczyni wskazała, że po otrzymaniu przedmiotowych kwot tytułem zachowku dokonała zgłoszenia tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego z zachowaniem wymaganego terminu, w konsekwencji nabycie przez nią kwoty pieniężnej wyłącznie jednak tytułem zachowku (bez odsetek) korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Krzysztof Koślicki

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...