Podatkowe skutki nabycia wierzytelności

Samo nabycie wierzytelności od dłużnika nie stanowi operacji gospodarczej, w wyniku której nabywca otrzyma pieniądze bądź prawo majątkowe w sposób nieodpłatny. Nie powstanie też obowiązek wykazania przychodów. Potwierdzają to stanowiska organów podatkowych.

Tytułem przykładu powołać tu możemy interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 września 2014 r., nr IPPB2/415-620/14-2/AS. Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o jej wydanie wynikało, że podatniczka nie prowadzi indywidualnej działalności gospodarczej. Nie jest więc wpisana do Rejestru Ewidencji Działalności Gospodarczej. Nie prowadzi tym samym działalności gospodarczej w zakresie np. obrotu wierzytelnościami czy polegającej na udzielaniu pożyczek.

Miała nabyć wierzytelności za określoną kwotę (cenę) na podstawie umowy lub umów sprzedaży wierzytelności (odpłatna cesja). W opisanym przypadku wydatki wnioskodawczyni na nabycie wierzytelności (cena zapłacona za wierzytelności) miały być niższe od wartości rynkowej i nominalnej wierzytelności. Pojawić się zatem miała nadwyżka między wartością rynkową i nominalną wierzytelności a wydatkami na ich nabycie.

Cesja wierzytelności w przepisach prawa

Dyrektor IS we wskazanej interpretacji wyjaśnił, że kwestia cesji wierzytelności uregulowana została w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.). Doprecyzował, że zgodnie z art. 509 § 1 tej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 tego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Stosownie natomiast do art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przeniesienie wierzytelności może nastąpić w wyniku wykonania umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, która przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Cesja wierzytelności a kwestie podatkowe

Przechodząc do kwestii podatkowych, organ podatkowy zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., ustawa o PIT) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wskazał, że art. 11 ust. 1 ustawy o PIT stanowi, że co do zasady przychodami w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wartość pieniężna świadczeń

Jak wyjaśnił organ podatkowy, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych ustala się według zasad określonych w art. 11 ust. 2–2b. Wartość pieniężną świadczeń w naturze co do zasady określa się zatem na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Na podstawie ust. 2a tego artykułu wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

  • jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
  • jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu,
  • jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
  • w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica między wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych powyżej, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Dla celów podatkowych uznaje się natomiast, że nieodpłatne świadczenie obejmuje działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Nabycie wierzytelności. Z PIT czy bez PIT?

Zdaniem dyrektora IS samo nabycie wierzytelności od dłużnika nie stanowi operacji gospodarczej, w wyniku której wnioskodawczyni otrzyma pieniądze bądź prawo majątkowe w sposób nieodpłatny. Zatem nie powstanie też obowiązek wykazania przez nabywcę przychodów, ponieważ w chwili nabycia wierzytelności przychód po stronie nabywcy nie wystąpi.
 
Odpłatne nabycie wierzytelności nie stanowi więc czynności skutkującej powstaniem przychodu podatkowego, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w momencie nabycia. A zatem przychód podatkowy powstanie dopiero w momencie faktycznej realizacji wierzytelności, tj. dalszej odsprzedaży, windykacji lub dobrowolnej spłaty przez dłużnika.

Jacek Kotowski

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...