Podatki 2021: Uproszczenie rozliczania VAT

27 listopada 2020 r. sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Ustawa jest już podpisana przez Prezydenta i czeka na publikację w Dzienniku Ustaw. Co do zasady dniem jej wejścia w życie jest 1 stycznia 2021 r. Kierujący projekt zmian pod obrady ustawodawcy Minister Finansów uzasadniał potrzebę ich wprowadzenia na trzech płaszczyznach: 

Pojawiają się tu następujące nowości:

1. zmiana zasad rozliczania korekt. W przypadku faktur korygujących zmniejszających możliwe stanie się dokonanie obniżenia podstawy opodatkowania VAT i należnego od transakcji podatku w momencie wystawienia dokumentu korygującego. Warunkiem będzie przedstawienie przez wystawcę dokumentacji wskazującej na uzgodnienie z kontrahentem warunków transakcji. W tym samym okresie do korekty naliczonego podatku zobowiązany będzie nabywca. Oznacza to dla podatników sporą ulgę, bowiem stanowi koniec dopełniania obowiązku uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę. Miejsce potwierdzenia zajmą dokumenty dowodzące, iż faktycznie miało miejsce obniżenie podstawy opodatkowania z powodu istnienia po temu podstaw. Dla przykładu wskazać można aneksy do umów, korespondencję handlową czy dowody przelewu. Korekta zwiększająca podstawę opodatkowania dokonywana będzie w rozliczeniu za okres zaistnienia przyczyny zwiększenia. Jest to zgodne ze stosowaną praktyką, lecz wskutek nowelizacji zyska prawną podstawę.
2. ujednolicenie kursu waluty dla celów rozliczeń VAT i podatku dochodowego. Podatnicy uzyskają możliwość stosowania jednolitego kursu walut dla celów tych obydwu podatków. Podatnik uzyska do tego prawo lecz nie zostaje zobligowany do stosowania ujednoliconych kursów. Jeżeli jednak podatnik się na to zdecyduje ma obowiązek stosować jednolity kurs przez okres co najmniej 12 miesięcy liczonych od początku miesiąca, w którym dokonał takiego wyboru.
3. uproszczenie rozliczania zaliczek otrzymanych w eksporcie. W myśl art. 41 ust. 9a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, gdy eksporter przed dokonaniem dostawy otrzymał całość lub część należności stawkę VAT 0% w stosunku do niej stosuje się w przypadku gdy wywóz nastąpi w ciągu 2 miesięcy liczonych od końca miesiąca otrzymania dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza granice UE. Nowela wydłuża termin umożliwiającego zastosowanie takiej stawki w eksporcie poprzez zmianę czasu wymaganego do otrzymania dokumentu potwierdzającego realizację eksportu (wywozu poza granice UE) z 2 do 6 miesięcy.
4. zgodnie z art. 86 ust. 10 i 10b ustawy o VAT prawo do odliczenia należnego podatku powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy po stronie sprzedawcy, nie wcześniej jednak niż w dniu otrzymania faktury. Jeżeli jednak odliczenie nie zostanie w tym terminie dokonane może ono nastąpić w deklaracji za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Jeżeli ze swego uprawnienia podatnik chce skorzystać w późniejszym terminie musi uciec się do skorygowania deklaracji. Zatem podatnik ma możliwość odliczenia VAT bez korekty w ciągu trzech okresów rozliczeniowych. Od roku 2021 nastąpi wydłużenie okresu do rozliczenia VAT bez konieczności korygowania deklaracji do czterech miesięcy. Nie ulega natomiast zmianie termin do rozliczenia się z VAT na bieżąco dla vatowców rozliczających się kwartalnie.
5. na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obniżenia kwoty lub zwrotu podatku należnego nie stosuje się do nabytych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych. Wyjątek stanowi nabycie gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. Od 1 stycznia 2021 r. wyjątek ów zostaje rozszerzony na nabycie „usług noclegowych w celu ich odprzedaży, opodatkowanych u tego podatnika na podstawie art. 8 ust. 2a”, czyli na zasadzie refakturowania. W praktyce oznacza to, że czynni podatnicy będą mieli prawo do odliczenia naliczonego podatku z faktur za usługi noclegowe nabyte np. dla swego kontrahenta. Oczywiście zakres tego uprawnienia jest szerszy i dotyczy każdego przypadku gdy usługi ww. rodzaju nabywane są na rzecz innego podmiotu, na który zostają przeniesione benefity usługi przy jednoczesnym obciążeniu go właściwym dokumentem (refakturą). Rozszerzenie zakresu odliczenia nie dotyczy usług gastronomicznych.
6. wzrost limitu uznania za prezent małej wartości. Limit dotyczący jednorazowych prezentów o małej wartości wzrasta z 10 zł do 20 zł. W skali procentowej wzrost ten jest ogromny bo 100%. Jednak w wartościach pieniężnych niemal niezauważalny. W uzasadnieniu stwierdzono „wprowadzenie podwyższenia limitu nieewidencjonowanego na prezenty małej wartości do kwoty 20 zł przybliża Polskę do poziomu średniej w UE”. Dla przykładu warto wskazać że limit ten wynosi w Czech 500 koron (równowartość 80 zł), w Estonii 10 euro, w Grecji 10 euro, w Słowenii 20 euro, w Niemczech 35 euro. Trudno więc dać wiarę słowom użytym w uzasadnieniu projektu zmian, iż „proponowana zmiana umożliwi lepsze promowanie polskich towarów i usług zarówno w kraju jak i za granicą”.
7. Wiążąca Informacja Stawkowa:
   • ustanowienie ważności WIS na okres 5 lat od dnia jej wydania. Jest to rozwiązanie powstałe na wzór regulacji unijnego kodeksu celnego w odniesieniu do decyzji w sprawie wiążącej informacji taryfowej. Wprowadzenie czasowej ważności WIS umożliwi podatnikom powtórne występowanie w sprawie sklasyfikowania pod kątem stawki VAT tego samego towaru z uwzględnieniem zmiennych uwarunkowań prawnych. Poza tym może się to okazać korzystne rozwiązanie z uwagi na zachodzący postęp technologiczny skutkujący zmianą i komplikacją dóbr przy zachowaniu ich zasadniczego podobieństwa. Czasowa ważność WIS daje możliwość zarządzania wydanymi interpretacjami i pozwoli uniknąć sytuacji, iż pierwotna informacja byłaby wielokrotnie zmieniana w trakcie swego obowiązywania.
   • pozbawienie ochrony ze strony WIS, gdy podatnik wykorzysta jej walor zabezpieczający w transakcji stanowiącej nadużycie prawa, a więc czynności zdefiniowanych w art. 5 ust. 5 ustawy o VAT. Pozbawienie ochrony przez WIS dotyczyć będzie jedynie przypadków, gdy z decyzji organu podatkowego wynikać będzie, że przedmiot WIS stanowi element transakcji uznanej za nadużycie prawa. Regulacji tej ustawodawca nadał moc wsteczną, tj. z zastosowaniem do WIS wydanych po 1 listopada 2019 r. Rozwiązanie to mimo wszystko można uznać za uproszczenie, a z całą pewnością czyniące bardziej przejrzystymi reguły postępowania fiskusa.
8. możliwe staje się występowanie z wnioskiem o uwolnienie środków z rachunku VAT także przez podmioty niebędące podatnikami VAT. Ponieważ podmiot gospodarczy przy zakładaniu rachunku firmowego ma automatycznie otwierany rachunek VAT może się zdarzyć, iż wpłata błędnie zostanie tam skierowana. Środki na takim rachunku były dla podatnika praktycznie niedostępne. Mogły być uwolnione jedynie na wniosek podatnika VAT a posiadacz rachunku statusu takiego nie miał. Możliwość wystąpienia z wnioskiem o ich uwolnienie przez każdego posiadacza rachunku VAT to nie tle uproszczenie przepisów ile duże ułatwienie funkcjonowania podmiotów gospodarczych.

Adam Okonkwo