Podatki 2017. Udostępnianie pracowników a odwrócony VAT na usługi budowlane

Pytanie: Czy fakturę za wykonane usługi udostępniania personelu na terenie budowy - należy wystawić w zakresie podatku VAT na zasadach ogólnych ze stawką 23%, czy też zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT w przypadku usług budowlanych z załącznika nr 14 za wykonaną usługę zastosować procedurę odwrotnego obciążenia?

Firma specjalizuje się w zatrudnianiu i udostępnianiu zespołu wykwalifikowanej kadry pracowników na stanowiskach robotniczych przy obsłudze żurawi wieżowych znajdujących się na terenie budowy całej Polski. Zlecone prace są przez polskich podwykonawców posiadających sprzęt dla operatorów żurawi wieżowych. Wykonywane usługi dla zleceniodawców zawierane są na podstawie głównych umów o usługi operatorskie określających m.in.: zapotrzebowanie na daną kadrę operatorów żurawi wieżowych posiadających odpowiednie uprawnienia, staż oraz aktualne badania lekarskie jak również szkolenia bhp. Umowa określa również termin płatności i informację o dacie dostarczenia faktury za miesięcznie wykonaną przez firmę usługę wraz z raportem pracy potwierdzonym przez kierownika budowy - a następnie na podstawie kolejnych zleceń co do miejsca budowy zleceniodawcy pracowników zgodnie z zapotrzebowaniem co do posadowionej ilości żurawi. Oddelegowani do zleceniodawcy pracują na budowach i pozostają pod kontrolą i nadzorem zleceniodawcy.

Firma, jako zleceniobiorca jest czynnym podatnikiem, jej siedziba mieści się w Polsce. Zleceniodawcy również są czynnymi podatnikami VAT z siedzibą w Polsce.

Za wykonaną usługę firma wystawia miesięczną fakturę (sugerując się zasadą kształcenia umów art. 353.1 ustawy kodeks cywilny) i określa ją jako usługę operatorską ze wskazaniem konkretnej budowy i określa ilość przepracowanych godzin pracy pracowników. Na chwilę obecną za styczeń tego roku firma wystawiła faktury za wykonane usługi operatorskie ze stawką 23% - klasyfikując je wg PKWiU pod numerem 78.30.19.0 - jako pozostałe usługi związane z udostępnianiem pozostałego personelu, gdzie indziej nie sklasyfikowanego.

Odpowiedź:

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ponadto zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2017 r., podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
2. usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Jednocześnie, w myśl art. 17 ust. 1h ustawy - w przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy przepis ust. 1 pkt 8 stosuje się, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.

Załącznik nr 14 do ustawy obowiązujący od dnia 1 stycznia 2017 r. zawiera (w poz. 2-48) zamkniętą listę usług budowlanych identyfikowanych przy pomocy Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) podlegających mechanizmowi odwrotnego obciążenia w przypadku świadczenia tych usług przez podwykonawców.

W myśl art. 17 ust. 2 ustawy, w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8 usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy wskazać, że art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy wprowadza mechanizm polegający na przesunięciu obowiązku rozliczenia podatku VAT na podatnika, na rzecz którego świadczona jest usługa wymieniona w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, natomiast usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Przy czym, w przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.

Natomiast, transakcje, których przedmiotem jest świadczenie wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy usług budowlanych, realizowane przez wykonawcę (generalnego wykonawcę) na rzecz inwestora (np. dewelopera budowlanego), podlegają opodatkowaniu według zasad ogólnych, tj. podatek VAT rozliczany jest przez wykonawcę (generalnego wykonawcę), natomiast inwestor otrzymuje fakturę na kwotę należności za wykonane usługi zawierającą podatek VAT.

Należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia podwykonawcy, zatem dla prawidłowego rozumienia terminu „podwykonawca” wystarczające będzie posłużenie się powszechnym jego znaczeniem wynikającym z wykładni językowej. Zgodnie z definicją zawartą w internetowym wydaniu Słownika Języka Polskiego podwykonawca to „firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”.

Ustalenie, czy dana usługa podlega rozliczeniu zgodnie z mechanizmem odwróconego obciążenia, czy też zastosowanie będzie miała ogólna zasada rozliczenia podatku - ma charakter indywidualny. Oznacza to, że w każdym konkretnym przypadku należy zbadać, czy dana usługa jest usługą wymienioną w załączniku nr 14 do ustawy o VAT oraz czy dana usługa jest świadczona przez podwykonawcę. Przy czym podkreślić należy, że dla zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia konieczne jest spełnienie obu ww. przesłanek łącznie.

Firma, usługi udostępniania pracowników na terenie budowy klasyfikuje wg PKWiU pod numerem 78.30.19.0 - jako pozostałe usługi związane z udostępnianiem pozostałego personelu, gdzie indziej nie sklasyfikowanego. Natomiast w załączniku nr 14 do ustawy nie zostały wymienione ww. usługi związane z udostępnianiem pozostałego personelu, gdzie indziej niesklasyfikowanego.

Zatem skoro świadczone przez firmę usługi nie stanowią usług wymienionych przez ustawodawcę w załączniku nr 14 do ustawy jako te, do których ma zastosowanie mechanizm odwrotnego obciążenia, to tym samym w analizowanej sprawie nie są spełnione przesłanki wynikające z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy. Przepis ten ma zastosowanie bowiem jedynie w odniesieniu do usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy świadczonych przez podwykonawcę. W związku z powyższym świadczona usługa udostępniania pracowników na terenie budowy nie będzie wpisywała się w mechanizm polegający na przesunięciu obowiązku rozliczenia podatku VAT na podatnika, na rzecz którego świadczona jest usługa (zleceniodawca).

Ponadto przepisy regulujące opodatkowanie podatkiem od towarów i usług nie zawierają szczególnych preferencji podatkowych, polegających na zastosowaniu zwolnienia lub obniżenia stawek podatku w odniesieniu do przedmiotowych usług.

W konsekwencji do świadczonych usług udostępniania personelu na terenie budowy należy zastosować podstawową stawkę VAT 23% w myśl art. 41 ust. 1 ustawy w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy.

(Interpretacja indywidualna z 31 marca 2017 r., sygn. 0114-KDIP1-2.4012.6.2017.1.PC - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej)

Red.