Podatki 2016: Rozliczanie faktur korygujących w PIT i CIT. Zmiana przepisów

Rozliczanie faktur korygujących na gruncie podatku dochodowego, w taki sposób, jak ostatnio rozumiały to organy podatkowe i sądy, było dla podatników niezwykle uciążliwe.

 Samo brzmienie przepisów art. 14 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.; dalej: ustawa o PIT), jak i art. 12 ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.; dalej: ustawa o CIT) nie zmieniło się i cały czas za przychód z działalności gospodarczej w świetle tych regulacji „uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont”.

Jeszcze kilka lat temu było oczywistym, że w przypadku, gdy sprzedawca wystawiał fakturę korygującą, bo przyjął zwrot towarów, czy też udzielił bonifikaty czy skonta – stosownego pomniejszenia przychodu dokonywał na bieżąco, a w tym okresie rozliczeniowym, w którym zaistniała okoliczność dla której wystawiono fakturę korygującą. Jedynie wówczas, gdy przyczyną wystawienia faktury korygującej był błąd, który istniał już w chwili wystawienia faktury pierwotnej (np. zaniżono lub zawyżono cenę danego towaru) – konieczne było rozliczenie tej korekty w okresie, w którym wystawiona była faktura pierwotna.

Zmiany w podejściu do korekt

Ostatnio jednak organy podatkowe oraz sądy administracyjne stały co do zasady na stanowisku, że niezależnie od przyczyny wystawienia faktury korygującej, należy ją ująć w księgach w dacie wystawienia faktury pierwotnej. W swych uzasadnieniach podkreślały, że faktura korygująca nie dokumentuje odrębnego, niezależnego zdarzenia gospodarczego, lecz odnosi się ściśle do stanu zaistniałego w przeszłości, modyfikując jedynie pierwotną wysokość przychodu. Na takich samych zasadach mieli rozliczać te faktury nabywcy towarów lub usług, w każdym wypadku korygując koszty tego okresu, w którym rozliczyli fakturę pierwotną.

Nowe przepisy od stycznia 2016 r.

Uciążliwość ta zostanie zniesiona od 1 stycznia 2016 r. Wtedy właśnie ma wejść w życie ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów. Obecnie jej tekst został już ostatecznie ustalony po rozpatrzeniu poprawek Senatu i z pewnością niebawem zostanie skierowany do podpisu Prezydenta. Nowelizacja ta wprowadza między innymi zmiany do ustawy o PIT i o CIT.

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu tej ustawy:

Moment ujęcia faktury korygującej zarówno po stronie przychodów, jak i kosztów podatkowych, powinien by zatem uzależniony od okoliczności, jakich dotyczy ta faktura, a mianowicie:

• jeżeli pierwotnie sporządzona faktura błędnie dokumentowała stan faktyczny, a więc korekta jest wynikiem błędu (czyli zawierała pomyłki np. w ilości, cenie lub kwocie podatku VAT), to wówczas korekta powinna by przyporządkowana wstecznie do okresu, którego dotyczy, czyli do daty wystąpienia przychodu należnego (odpowiednio daty poniesienia kosztu), wynikającego z faktury pierwotnej,
• natomiast w przypadku, gdy faktura pierwotna prawidłowo dokumentowała zdarzenie gospodarcze, które miało miejsce w dacie jej wystawienia (stan faktyczny), a faktura korygująca została wystawiona przez sprzedawcę z powodu późniejszych zdarzeń, a więc okoliczności mających wpływ na zmianę przychodów powstałych już po wystawieniu faktury pierwotnej, takich jak np. obniżenie ceny, udzielenie rabatu czy zwrotu towaru, fakturę korygujcą należy rozliczyć na bieżąco, z datą jej wystawienia.

Tak też zostało to uregulowane w nowelizacji, w drodze której dodano do ustawy o PIT w art. 14 ustępy 1m-1p (w odniesieniu do przychodów), oraz w art. 22 ustępy 7c–7f (w odniesieniu do kosztów), zaś do ustawy o CIT odpowiednio – w art. 12: ustępy 3j–3m , zaś w art. 15: ustępy 4i–4l.

Doprecyzowanie zasad korygowania rozliczeń

W przepisach tych doprecyzowano również, że:

• jeżeli w bieżącym okresie rozliczeniowym, w którym ma zostać rozliczona wystawiona w nim faktura korygująca, podatnik nie osiągnął przychodów lub osiągnięte przychody są niższe od kwoty zmniejszenia, podatnik jest obowiązany zwiększyć koszty uzyskania przychodów o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone przychody,
• przepisy w zakresie bieżącej korekty nie będą miały zastosowania do korekty związanej ze zobowiązaniem podatkowym, które uległo przedawnieniu,
• jeżeli bieżąca korekta ma nastąpić po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej, likwidacji działów specjalnych produkcji rolnej albo zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym albo ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub zmianie zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej, zmniejszenia lub zwiększenia przychodów należy dokonać w ostatnim okresie rozliczeniowym przed likwidacją pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, zmianą formy opodatkowania lub zmianą zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej.

W podobny sposób uregulowano zasady dotyczące korygowania kosztów uzyskania przychodów. Warto jednak wskazać, że ustawodawca „nie zauważył”, że w drodze ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1197) 1 stycznia 2016 r. uchylone zostaną przepisy art. 24d ustawy o PIT (art. 15b ustawy o CIT), dotyczące obowiązku korygowania kosztów uzyskania przychodów w sytuacji, gdy w odpowiednim czasie faktury i inne dokumenty potwierdzające ich poniesienie nie zostały opłacone. W ustawie z 10 września 2015 r. znalazł się bowiem zapis, że przepisów dotyczących bieżącego korygowania kosztów uzyskania przychodów nie stosuje się do korekty kosztów uzyskania przychodów, do których ma zastosowanie art. 24d ustawy o PIT (art. 15b ustawy o CIT), gdyż – jak czytamy w uzasadnieniu projektu tej ustawy:

(...) proponowane rozwiązanie ma odnosi się do rzeczywistych, uregulowanych należności podlegających korekcie. Należności terminowo nieuregulowane, tzw. przeterminowane, podlegają natomiast odrębnemu mechanizmowi korekty zawartemu w wyżej wymienionych przepisach art. 24d ustawy o PIT i art. 15b ustawy o CIT.

Niecelowa wydaje się równiez konstrukcja nakazująca zwiększanie kosztów uzyskania przychodów w sytuacji, gdy w bieżącym okresie rozliczeniowym, w którym ma zostać rozliczona wystawiona w nim faktura korygująca, podatnik nie osiągnął przychodów lub osiągnięte przychody są niższe od kwoty zmniejszenia. W ten sposób nie będzie co prawda dochodzić do sytuacji, w której przychody będą wykazane ze znakiem minus, ale to rozwiązanie nie wydaje się uzasadnione, gdyż zaburzona zostanie faktyczna wysokość przychodów i kosztów.

Niewątpliwie podatników czeka więc kolejna nowelizacja przepisów, które jeszcze parę lat temu były jasne i oczywiste.

Izabela Rutkowska