Podatki 2016. PCC od pożyczek odnawialnych

W celu finansowania bieżącej działalności operacyjnej przedsiębiorcy często korzystają z zewnętrznych źródeł finansowania, np. kredytów czy pożyczek. Należy jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach zawarcie umowy pożyczki może wiązać się z dodatkowym wydatkiem w postaci podatku od czynności cywilnoprawnych. Warto również zwrócić uwagę na zmianę przepisów, która wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r.

Pożyczka odnawialna

Umowa pożyczki odnawialnej (rewolwingowej) polega na określeniu górnej granicy, do której pożyczkobiorca może się zadłużyć w okresie obowiązywania umowy. Do skorzystania z kapitału może w ogóle nie dojść lub kwota faktycznego zadłużenia może być niższa niż limit określony w umowie, pożyczka może być wypłacana w transzach. Po spłaceniu całości lub części zobowiązania pożyczkobiorca może ponownie się zadłużyć, jednak zawsze do kwoty limitu.

W związku z wątpliwościami dotyczącymi charakteru prawnego pożyczek odnawialnych oraz brakiem precyzyjnych regulacji w przepisach podatkowych organy podatkowe przez wiele lat miały wątpliwość, czy umowa taka podlega opodatkowaniu PCC, a jeżeli tak, to w którym momencie powstaje obowiązek podatkowy oraz jaka jest podstawa opodatkowania. Kwestia opodatkowania PCC pożyczek odnawialnych nie jest wprost uregulowana w przepisach ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 626, z późn. zm., dalej: ustawa o PCC).

Przepisy ustawy o PCC

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o PCC opodatkowaniu tym podatkiem podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Powyższy przepis oznacza, że umowa pożyczki podlega opodatkowaniu PCC. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o PCC stawka podatku przy umowie pożyczki wynosi 2%. Podatek powinien zostać zapłacony przez pożyczkobiorcę w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki i w tym samym terminie podatnik powinien złożyć do właściwego urzędu skarbowego deklarację PCC-3.

Przepisy ustawy o PCC zawierają również szereg innych regulacji dotyczących opodatkowania PCC umów pożyczek, np. w zakresie zwolnień (m.in. pożyczki udzielone spółce kapitałowej przez jej wspólników) lub odmiennej stawki (umowy pożyczki udzielone spółce osobowej i traktowane jako zmiana umowy spółki podlegająca 0,5% stawce PCC). Obecne przepisy ustawy o PCC nie zawierają jednak przepisów dotyczących pożyczek odnawialnych (rewolwingowych).

W praktyce organów podatkowych przez wiele lat nie było zgodności, jak pożyczki odnawialne powinny być opodatkowane. Kwestia ta została rozstrzygnięta przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 listopada 2012 r. (sygn. akt II FSK 661/11), w którym sąd uznał, że samo zawarcie umowy pożyczki odnawialnej nie ma skutków w PCC, bo nie jest to pożyczka w rozumieniu prawa cywilnego i do skutecznego zawarcia umów pożyczki dochodzi tylko z chwilą wypłaty, która to wypłata każdorazowo jest opodatkowana PCC.

Zmiana przepisów ustawy o PCC

W związku z pojawiającymi się wątpliwościami dotyczącymi opodatkowania PCC pożyczek odnawialnych ustawodawca zdecydował się na nowelizację przepisów ustawy o PCC.

Przede wszystkim zmieniono przepisy dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z regulacjami obowiązującymi do 31 grudnia 2015 r. obowiązek podatkowy przy umowie pożyczki powstaje w momencie dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1). Zgodnie z dodanym pkt 1a tegoż przepisu obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki określa, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy.

Wprowadzając powyższą regulację, ustawodawca wyraźnie wziął pod uwagę, że w czasie trwania umowy pożyczkobiorca może pożyczyć od pożyczkodawcy nawet kilkakrotnie więcej niż ustalony w umowie limit. W uzasadnieniu do wprowadzonych zmian można przeczytać, że:

(...) niezbędne jest zatem wprowadzenie odrębnej regulacji, na podstawie której obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstawałby z chwilą wypłaty poszczególnych kwot środków pieniężnych pożyczkobiorcy. Brak szczególnych regulacji w tym zakresie prowadzi do nieopodatkowywania części środków pieniężnych przekazywanej tytułem takiej czynności.

Wprowadzono również nowe regulacje dotyczące podstawy opodatkowania. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o PCC podstawę opodatkowania będzie stanowić przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota lub wartość pożyczki albo depozytu, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.

Jak wskazano w uzasadnieniu do zmian do ustawy: (...) przepis ten jest konsekwencją szczególnego charakteru umowy pożyczki odnawialnej i ma na celu umożliwienie opodatkowania wszystkich środków pieniężnych przekazywanych tytułem takiej umowy.

Znowelizowane przepisy ustawy o PCC wchodzą w życie 1 stycznia 2016 r.

Marek Kanczew

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...