Podatki 2016. Koszty upomnienia - nowe zasady zaliczania wpłat

Z dniem 1 stycznia 2016 roku nastąpiła zmiana zasad dotyczących kolejności zaliczania wpłat dokonanych przez podatnika. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 62 § 1a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa: „jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonaną wpłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet tych kosztów.”

Zgodnie z zapisami uzasadnienia do projektu zmiany ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, projektodawca wskazał, iż obecne rozwiązanie polegające na konieczności egzekwowania samych kosztów upomnienia jest uciążliwe dla podatnika i nieekonomiczne. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego na same koszty upomnienia generuje dalsze koszty egzekucyjne, dlatego właściwsze jest zaspokajanie tych kosztów wraz z wpłatą na należność główną. Wobec tego proponuje się wprowadzenie obowiązku zaliczania przez organy podatkowe dokonanej wpłaty w pierwszej kolejności na poczet kosztów doręczonego upomnienia.

Problem z egzekwowaniem kosztów upomnienia

Przypomnijmy, iż w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. organ podatkowy nie miał prawa zaliczyć w pierwszej kolejności wpłaty dokonanej przez podatnika na poczet kosztów upomnienia. Z uwagi na to, powstawały sytuacje, w których wierzyciel podatkowy, po dokonaniu przez podatnika wpłaty na poczet zaległości podatkowej (po uprzednim doręczeniu upomnienia), nie mógł jej zaliczyć w pierwszej kolejności na koszty upomnienia. Stąd w wielu gminach i urzędach skarbowych istniał problem egzekwowania samych kosztów upomnienia, co wiązało się z generowaniem dalszych kosztów egzekucyjnych, co w dalszej kolejności wiązało się z licznymi sporami pomiędzy organami podatkowymi a dłużnikami.

Na szczęście ustawodawca (myślę, że z nie małym zaangażowaniem organów podatkowych) zmienił dosyć uciążliwy dla obu stron przepis. Jak napisano w uzasadnieniu do projektu ustawy, zmieniony przepis ma także rozwiązać techniczno-rachunkowy problem zaspokajania kosztów upomnienia z dokonanej przez podatnika wpłaty i jednocześnie zlikwidować problem konieczności egzekwowania samych kosztów upomnienia. Zmieniony przepis ma zastosowanie tylko w przypadku dokonania wpłaty przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, co wynika z postanowień art. 115 § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Brak konieczności wydawania postanowień

Ponadto ustawodawca wprowadził przepis zgodnie z którym w określonych przypadkach nie ma konieczności wydawania postanowień w przypadku zaliczenia wpłaty na poczet zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub kosztów upomnienia (art. 62 § 4a). Są to przypadki następujące:

1. wpłata w całości pokrywa kwotę główną zaległości wraz z odsetkami za zwłokę,
2. zaliczenie wpłaty następuje w całości zgodnie z żądaniem podatnika,
3. kwota wpłaty podlegającej zaliczeniu na poczet zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub kosztów upomnienia nie przekracza pięciokrotności kosztów upomnienia,
4. od wpłat dokonanych po terminie płatności nie naliczono odsetek za zwłokę zgodnie z art. 54 § 1 pkt 5.

W uzasadnieniu do noweli stwierdzono, iż to podatnik będzie decydował, czy ma być wydane postanowienie o zaliczeniu. Ze względu na brak wątpliwości co do prawidłowości zaliczenia lub niewielkie kwoty zaliczenia podatnicy nie będą składać wniosków o wydanie postanowienia. Stąd wprowadzenie proponowanych regulacji spowoduje zmniejszenie liczby wydawanych postanowień, a przez to obniżenie kosztów korespondencji organów podatkowych.

Konsekwencją częściowego zaliczenia wpłat na poczet zaległości podatkowych może być sytuacja, w której dokonana wpłata spowoduje, iż do zapłaty pozostanie tzw. reszta w groszach, co będzie skutkowało brakiem zastosowania regulacji zawartej w art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej dotyczącej zaokrągleń. Zgodnie bowiem z art. 63 § 3 cytowanej powyżej ustawy przepis ten nie ma zastosowania w sytuacji zaliczenia wpłaty, zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku.

Reasumując, zmienione przepisy dotyczące zaliczenia w pierwszej kolejności wpłaty za poczet kosztów upomnienia należy uznać za przejaw racjonalności w podejmowaniu działań legislacyjnych, czego konsekwencją będzie obopólne zadowolenie z wprowadzonych rozwiązań tak ze strony podatników jak i organów podatkowych.

Robert Lewandowski