Podatek PIT: Zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów wydatków na własne kształcenie

Zgodnie z regułą ogólną wyrażoną w art. 22 ust. 1 ustawy PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W przypadku źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

Przepisy ustawy PIT nie zawierają wykazu wydatków, który przesądzałby o ich zaliczeniu do kosztów podatkowych. Dlatego też do stwierdzenia, czy poniesione wydatki na własne kształcenie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej istotnym jest zatem ustalenie:

• czy taki wydatek związany jest ze zdobywaniem wiedzy i umiejętności, które są potrzebne w prowadzonej działalności gospodarczej i mają związek z tą działalnością, czy też,

• wydatek ten służy tylko podnoszeniu ogólnego poziomu wiedzy i wykształcenia nie związanego z działalnością gospodarczą, a więc który, co do zasady ma charakter osobisty.

W rezultacie dla uznania danego wydatki na wykształcenie za koszt podatkowy konieczne jest by wydatek mógł przyczynić się do osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz by był prawidłowo udokumentowany. Aby wydatki na podnoszenie kwalifikacji w postaci opłacenia wydatków związanych z podjętym kształceniem przez osobę prowadzącą działalność w tym zakresie mogły stanowić koszt uzyskania przychodu - muszą mieć ścisły związek z zakresem prowadzonej działalności gospodarczej.

Jeżeli natomiast ponoszone wydatki na kształcenie nie przyczyniają się nawet w sposób potencjalny do uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów to nie jest to wydatek związany z działalnością gospodarczą lecz wydatek o charakterze osobistym, który nie może stanowić kosztu podatkowego.

Również i orzecznictwo sądowe potwierdza poprawność takiego stanowiska. W wyroku WSA w Krakowie z dnia 27.02.2014r., I SA/Kr 2061/13 czytamy:

„Aby wydatki ponoszone na szkolenia podatnika mogły być uznane za koszt uzyskania przychodu, tj. aby warunek związku przyczynowo - skutkowego z przychodem był spełniony, muszą być bezwzględnie związane z nabywaniem umiejętności i wiedzy potrzebnej do prowadzenia określonej działalności gospodarczej.”

Z wyjaśnień organów podatkowych

Czy wydatek na studia prawnicze można zawsze zaliczyć do KUP?

(...)

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera wykazu wydatków, który przesądzałby o ich zaliczeniu do kosztów podatkowych, zatem przyjmuje się, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, tak, aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości.

W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno wydatki pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób, gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest, więc ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.

Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu powinien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

• pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

• nie znajdować się na liście wydatków nieuznawanych za. koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

• być właściwie udokumentowany.

Wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych w formie studiów magisterskich nie zostały ujęte w katalogu wydatków nieuznawanych za koszt uzyskania przychodów, zawartym w treści art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie stanowi to jednak wystarczającej przesłanki do zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Konieczne jest bowiem wykazanie związku przyczynowego między poniesionymi wydatkami a celem, jakim jest osiągnięcie przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodu.

Do stwierdzenia, czy poniesione opłaty za studia, o których mowa we wniosku, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej istotnym jest zatem ustalenie:

• czy taki wydatek związany jest ze zdobywaniem wiedzy i umiejętności, które są potrzebne w prowadzonej działalności gospodarczej i mają związek z tą działalnością, czy też,

• wydatek ten służy tylko podnoszeniu ogólnego poziomu wiedzy i wykształcenia nie związanego z działalnością gospodarczą, a więc który, co do zasady ma charakter osobisty.

Innymi słowy, za uzasadnione racjonalnie i gospodarczo koszty, których poniesienie może przyczynić się do osiągnięcia przychodów ze źródła, jakim jest działalność gospodarcza, uznać należy takie wydatki na kształcenie, które pozwolą Podatnikowi nabyć umiejętności i wiedzę niezbędną w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 kwietnia 2017 r. o sygn. akt II FSK 3499/16, wskazał, że: pojęcie kosztów uzyskania przychodów oparte jest na klauzuli generalnej, a to oznacza, że do tej kategorii zaliczyć można wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów (ich zabezpieczenia lub zachowania) z wyjątkiem taksatywnie wymienionych w art. 23 ust. 1 u.p.d.o.f. Przy tym pozostawanie danego wydatku poza katalogiem określonym w art. 23 ust. 1 u.p.d.o.f. nie uprawnia do przyjęcia domniemania, że wszystkie pozostałe koszty, które nie są wymienione w tym przepisie są z mocy prawa uznane za koszty podlegające odliczeniu. Niezmiennie trzeba mieć na uwadze zasadniczą przesłankę, jaką jest wpływ wydatku na wielkość osiągniętego przychodu, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu. Wystąpienie tego wpływu (związku przyczynowo?skutkowego pomiędzy wydatkiem a przychodem) należy oceniać (badać) ad casum.

(...)

Wnioskodawczyni w październiku 2020 r. rozpoczęła studia zaoczne na kierunku prawo. Wskazany we wniosku kierunek studiów nie jest ściśle związany z zakresem prowadzonej działalności. Znajomość i umiejętność posługiwania się prawem jest niezbędna do prowadzenia interesów firmy w sposób skuteczny oraz do dalszego rozwoju firmy.

Wnioskodawczyni uważa, że spółka nie będzie ponosiła w przyszłości kosztów związanych z usługami prawniczymi, które to są niezbędne przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Zdobycie tych kwalifikacji przez jednego ze współwłaścicieli spółki przyczyni się bezpośrednio do zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, zgodnie z definicją kosztów uzyskania przychodów z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie tutejszego organu, opisany wydatek nie spełnia jednak kryterium celowości wynikającego z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wskazał Naczelny sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2015 r. II FSK 999/13: Kryterium celowości nie wyznacza w sposób ostry granicy pozwalającej odróżnić wydatki, które można uznać za koszy uzyskania przychodów, od tych które już nimi nie są. Niemniej jednak kryterium to nie może służyć rekonstruowaniu otwartego ciągu zdarzeń, które poprzedziły uzyskanie przychodów, a równocześnie były niezbędne do ich osiągnięcia - tworząc w ten sposób niekończący się związek przyczynowo-skutkowy.

Przedmiotowy kierunek studiów – stosownie do wskazania Wnioskodawczyni – nie jest ściśle związany z zakresem prowadzonej (pod postacią spółki cywilnej) działalności gospodarczej i jest potrzebny wyłącznie do nabycia umiejętności i wiedzy niezbędnej w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni wskazała, że „w zarządzaniu firmą znajomość i umiejętność posługiwania się prawem jest niezbędna do prowadzenia interesów firmy w sposób skuteczny oraz do dalszego rozwoju firmy”. Z tego względu należy wskazać, że wydatek ten służy wyłącznie podnoszeniu ogólnego poziomu wiedzy i wykształcenia. Opisany we wniosku koszt należy więc ocenić jako poniesiony w celu zdobycia przez Wnioskodawczynię dodatkowych kwalifikacji w postaci ukończonych studiów. Ma on zatem charakter typowo osobisty.

W konsekwencji opłata za zaoczne studia na kierunku prawo nie spełnia przesłanek, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej.

Interpretacja 0115-KDIT3.4011.745.2020.2.AWO

Marcin Sądej, Redakcja podatki.biz

Hasła tematyczne: koszty uzyskania przychodów, wydatki osobiste, podatek dochodowy od osób fizycznych (pit)