Podatek od spadków i darowizn: Zniesienie współwłasności mieszkania z hipoteką

Skoro art. 65 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece określa hipotekę jako ciężar nieruchomości to, o wartość tego ciężaru należy zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn potrącić wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych tak by ustalić podstawę opodatkowania jako wartość czystą - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia WSA (del.) Stefan Kowalczyk, Protokolant Dorota Żmijewska, po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2012 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 14 lipca 2010 r. sygn. akt I SA/Sz 335/10 w sprawie ze skargi M. K. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w B. działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 27 stycznia 2010 r. nr [...] w przedmiocie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn:

1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie,
2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w B. działającego z upoważnienia Ministra Finansów na rzecz M. K. kwotę 397 (słownie: trzysta dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 14 lipca 2010 r., I SA/Sz 335/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę M. K. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w B. działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 27 stycznia 2010 r. w przedmiocie interpretacji przepisów prawa podatkowego.

2. Ze stanu faktycznego sprawy przyjętego przez sąd pierwszej instancji wynikało, że w złożonym przez podatnika wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, wskazał on, iż przysługuje mu wraz z inną osobą spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 170.000 zł. Każdy ze współwłaścicieli ma udział w tym lokalu po ½ części. Na zakup lokalu został zaciągnięty kredyt mieszkaniowy na kwotę 170.000 zł, a stronami umowy kredytu, oprócz banku jako kredytodawcy, był wnioskodawca i drugi współwłaściciel oraz jego rodzice. Zabezpieczeniem kredytu jest hipoteka zwykła na kwotę 170.000 zł i hipoteka kaucyjna na kwotę 40.800 zł (odsetki) na powyższym prawie do lokalu. Wnioskodawca wskazał, że wraz ze współwłaścicielem lokalu zamierza znieść współwłasność tego prawa do lokalu w ten sposób, że wnioskodawca otrzyma na własność prawo do lokalu bez spłaty, ale jednocześnie przejmie całość zobowiązań z umowy kredytowej, tj. stanie się, za zgodą banku, jedynym kredytobiorcą i dłużnikiem osobistym. Do całkowitej spłaty kredytu na dzień zniesienia współwłasności i przejęcia długu pozostanie 168.000 zł. Współwłaściciel lokalu jest dla wnioskodawcy osobą obcą, należącą zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn do III grupy podatkowej.

W związku z tak przedstawionym zdarzeniem przyszłym, wnioskodawca zwrócił się z pytaniem: w jakiej kwocie wnioskodawca będzie zobowiązany zapłacić podatek od spadków i darowizn od nieodpłatnego zniesienia współwłasności oraz w jakiej kwocie będzie musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych od umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez niego długów i ciężarów spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu?

W ocenie podatnika, odwołującego się do art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) zwanej dalej: u.p.s.d. - różnica wartości całego prawa do lokalu i pozostałej do spłacenia kwoty kredytu wynosi 2.000 zł i to jest zdaniem wnioskodawcy podstawa opodatkowania, w związku z czym podatek od spadków i darowizn nie będzie należny. Ponieważ obecnie 4 osoby są dłużnikami osobistymi banku na kwotę 168.000 zł, to gdy on wstąpi w stosunek umowy kredytu w ten sposób, że będzie jedynym dłużnikiem osobistym banku, będzie to z uwzględnieniem ewentualnych regresów równoznaczne z przejęciem długu w wysokości 126.00 zł (168.000 do spłaty/4 = 42.000 zł x 3 = 126.000 zł). Będzie to podstawa opodatkowania w podatku od czynności cywilnoprawnych jako wartości długów i ciężarów przejętych przez niego, tj. obdarowanego zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdzie podatek ten wyniesie 2% od 126.000 zł, czyli 2.520 zł.

3. Interpretacją indywidualną Dyrektor Izby Skarbowej działając z upoważnienia Ministra Finansów, uznał stanowisko strony za nieprawidłowe. W ocenie organu bez znaczenia pozostaje fakt zobowiązania się jednego ze współkredytobiorców do spłaty całego zadłużenia, bowiem przed podjęciem tego zobowiązania i tak był on zobowiązany solidarnie do spłaty całej kwoty kredytu, zatem kwota kredytu nie stanowi ciężaru ani długu obciążającego nabytą część prawa i tym samym nie będzie pomniejszała podstawy opodatkowania.

W dalszej części uzasadnienia organ uznał, że po stronie wnioskodawcy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności, po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku w III grupie podatkowej, tj. 4.902 zł. Podstawą opodatkowania będzie wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy (½ wartości tego prawa). Ponadto organ zauważył, że zaciągnięty kredyt zgodnie z powyżej przeprowadzoną analizą nie stanowi długu ani ciężaru i tym samym nie pomniejsza podstawy opodatkowania. Podatek będzie naliczony zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 3 u.p.s.d.

Ponadto wskazano, że organ dokonując interpretacji podatkowej w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), nie może dokonać ustalenia wysokości podatku, do zapłaty którego będzie zobowiązany wnioskodawca, bowiem przedmiotem interpretacji indywidualnej mogą być jedynie przepisy regulujące zasady jego ustalania.

4. W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, Dyrektor Izby Skarbowej działając z upoważnienia Ministra Finansów, stwierdził brak podstaw do zmiany zaskarżonej interpretacji indywidualnej.

5. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie zarzucił między innymi naruszenie art. 7 ust. 1 u.p.s.d. oraz art. 2 i art. 217 Konstytucji.

6. W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

7. Uzasadniając wydany w sprawie wyrok sąd pierwszej instancji wskazał, że w zaskarżonej interpretacji organ...