Podatek od spadków i darowizn: Zawarcie umowy darowizny pod warunkiem rozwiązującym

Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych na podstawie umowy darowizny zawartej pod warunkiem rozwiązującym na piśmie i w przypadku spełnienia świadczenia po jej zawarciu - zgodnie z art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego i art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn - prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania i bezprzedmiotowości warunku rozwiązującego. W konsekwencji do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych w jej wyniku nie ma zastosowania art. 6 ust. 3 ww. ustawy - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz, Sędzia NSA Jerzy Płusa, Protokolant Joanna Bańbura, po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej P. O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2012 r. sygn. akt VIII SA/Wa 78/12 w sprawie ze skargi P. O. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 18 listopada 2011 r. nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn:

1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od P. O. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie kwotę 2.700 (słownie: dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2012 r., VIII SA/Wa 78/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę P. O. (zwanego dalej skarżącym) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 18 listopada 2011 r. w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.

2. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd pierwszej instancji wynika, że w dniu 12 października 2010 r. skarżący nabył tytułem darowizny środki pieniężne w kwocie 600.000 zł od osoby, o której mowa w art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, zwanej dalej: u.p.s.d.)., zaliczanej do II grupy podatkowej (brat matki), czyli od darczyńcy. Zeznanie podatkowe skarżący złożył w dniu 27 stycznia 2011 r. Wykazał w nim, że otrzymał od darczyńcy łącznie 3.500.000 zł, których dotychczas nie zgłosił do opodatkowania w przewidzianym terminie i były to kwoty otrzymane w datach: 7.10.2010 r. - 500.000 zł, 8.10.2010 r. - 1.000.000 zł, 12.10.2010 r. - 600.000 zł, 14.10.2010 r. - 600.000 zł. Do akt sprawy załączył umowę darowizny (jeden dokument) z dnia 22 września 2010 r., z której wynika, że darczyńca darował skarżącemu środki pieniężne w kwocie 3.500.000 zł. Skarżący dołączył potwierdzenie dokonania przez darczyńcę 5 przelewów bankowych, potwierdzających spełnienie przyrzeczonego świadczenia. Z treści pisemnej umowy darowizny złożonej przez skarżącego do akt podatkowych wynika, że umowa ta została zawarta "pod warunkiem rozwiązującym, iż w okresie do dnia 31 marca 2011 r. nie nastąpi jedna z następujących przesłanek:

- kurs średni NBP/EUR wzrośnie powyżej 4,50 PLN/EUR,

- cena giełdowa złota wzrośnie powyżej 2.000 USD/uncję,

- cena giełdowa ropy wzrośnie powyżej 100 USD/baryłkę".

W przypadku wystąpienia którejkolwiek z tych przesłanek obdarowany zobowiązany został do zwrotu całości przyrzeczonego świadczenia w terminie 14 dni od uzyskania informacji. Wedle ustaleń faktycznych niekwestionowanych przez strony - jeden z warunków się spełnił. Dlatego skarżący dokonał zwrotu darowizny w całości w dniu 22 lutego 2011 r. w formie przelewu całej kwoty 3.500.000 zł na rachunek bankowy darczyńcy. Jednocześnie złożył korektę zeznania podatkowego (SD-3) wraz z uzasadnieniem oraz wystąpił o wydanie decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe w kwocie 0 zł. W oświadczeniu z dnia 28 czerwca 2011 r. darczyńca uchylił się od swego oświadczenia woli o darowiźnie 3.500.00 zł. Jak stwierdził: "działał pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, błędnie przyjmując, że zastrzeżenie warunku rozwiązującego w ramach umowy darowizny jest dopuszczalne". O błędzie tym powziął wiedzę "od Naczelnika Urzędu Skarbowego, iż zawarcie umowy darowizny pod warunkiem rozwiązującym jest na gruncie polskiego prawa niedopuszczalne". Naczelnik US nie uwzględnił oświadczenia darczyńcy z dnia 28 czerwca 2011 r., że uchyla się on od skutków prawnych swojego oświadczenia woli (umowy darowizny), gdyż nie wiedział, iż na gruncie przepisów prawa podatkowego niedopuszczalne jest zawarcie umowy darowizny pod warunkiem rozwiązującym. W związku z tym wydał decyzję wymiarową, gdyż nie znalazł podstaw do umorzenia postępowania podatkowego na podstawie art. 6 ust. 3 u.p.s.d. Organ ten przyjął, że mimo zawarcia jednej umowy na piśmie, zostało zawartych pięć umów darowizny, odpowiadających kwotom wpłat, bo takie znalazło się oświadczenie w treści zeznania podatkowego.

3. Dyrektor IS przyjął, utrzymując w mocy decyzję Naczelnika US, że kwotę 3.500.000 zł skarżący otrzymał od darczyńcy (5 przelewów bankowych) - świadczenie zostało zatem zrealizowane. W świetle art. 6 ust. 3 u.p.s.d. wystąpienie warunku rozwiązującego umowę darowizny pozostaje bez wpływu na powstanie obowiązku podatkowego i zobowiązania z tego tytułu. Obowiązku tego nie uchyla odwołanie darowizny, odstąpienie od umowy czy też jej zgodne rozwiązanie. Dodał, że warunek rozwiązujący typu potestatywnego, czyli zależny od woli jednej ze stron, jest niedopuszczalny, a - w jego ocenie- zawarty w umowie warunek rozwiązujący miał taki charakter. Organ odwoławczy uznał bowiem, że w realiach rozpoznawanej sprawy warunek zawarty w umowie był zależny od woli stron.

4. Z ostatecznym rozstrzygnięciem organu odwoławczego nie zgodził się skarżący. Pismem z dnia 22 grudnia 2011 r. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Postawił decyzjom zarzut naruszenia art. 6 ust. 3 i art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie.

Dodatkowo postawił zarzuty naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 199a § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm. - zwanej dalej: ord. pod.), poprzez jego niewłaściwe zastosowanie.

Odpowiadając na skargę, Dyrektor IS podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o jej oddalenie. Zarzuty skargi uznał przy tym za bezzasadne. Powtórzył, że umowa darowizny stała się ważna z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia i podlegała opodatkowaniu.

W piśmie procesowym z dnia 25 maja 2012 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do odpowiedzi na skargę. Powtórzył dotychczas prezentowaną argumentację. Dodatkowo postawił zarzuty naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 121 § 1, art. 122 oraz art. 180 § 1 ord. pod. Twierdzenia Dyrektora IS uznał za sprzeczne, skoro z jednej strony organ ten zawartą umowę darowizny uznał za dowód, z drugiej zaś odmówił jej takiego waloru w zakresie, w jakim jej treść potwierdził skarżący.

5. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę wskazał, że organy podatkowe prawidłowo ustaliły, iż skarżący nabył środki pieniężne

w drodze darowizny (przelew bankowy). Z dniem spełnienia przyrzeczonego świadczenia powstał zatem - zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 u.p.s.d.- obowiązek podatkowy z tego tytułu. Na gruncie podatkowym nabycie pod warunkiem rozwiązującym uważa się bowiem za nabycie bezwarunkowe, zgodnie z art. 6 ust. 3 u.p.s.d. (zdanie pierwsze). Obowiązkiem organu I instancji było zatem wydanie decyzji o charakterze konstytutywnym, ustalającej skarżącemu - zgodnie z art. 207 w związku z art. 21 § 1 pkt 2 i § 5 ord. pod. - zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn.

Sąd podkreślił, że argumentacja skarżącego świadczy tylko o tym, iż celem wprowadzenia do pisemnej umowy darowizny warunku rozwiązującego było uniknięcie konsekwencji podatkowych wykonanego uprzednio świadczenia.

O trafności powyższego wniosku, który nie ma jednak istotnego wpływu na wynik rozpoznawanej sprawy, świadczy także fakt, że w treści pierwotnego zeznania (SD-3) złożonego w dniu 27 stycznia 2011 r., skarżący oświadczył, iż jego podstawowy błąd polegał na tym, że był przekonany o zwolnieniu otrzymanej darowizny od podatku. Skoro przyrzeczone świadczenie przewidziane w umowie darowizny zostało spełnione, to powstał obowiązek podatkowy, który został prawidłowo skonkretyzowany przez właściwy organ poprzez wydanie dla skarżącego stosownej decyzji konstytutywnej. Zwrot przedmiotu darowizny nie oznacza, że obowiązek podatkowy wygasł zanim został skonkretyzowany. Spełnienie się warunku rozwiązującego nie działało bowiem w rozpoznawanej sprawie z mocą wsteczną. Poza tym sąd podniósł, że nie jest władny ani do dokonania oceny charakteru warunku jako rozwiązującego, a także w chwili jego zaistnienia w odniesieniu do chwili wykonania umowy oraz chwili wydania decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Podkreślił jednak, że kwestia uchylenia decyzji ustalającej skarżącemu wysokość zobowiązania podatkowego, o której mowa w art. 6 ust. 3 zdanie drugie u.p.s.d.może i powinna być rozstrzygnieta w odrębnym postępowaniu podatkowym, wszczętym na żadanie skarżacego. Dlatego w tym postępowaniu sąd odstąpił od dokonywania cywilnoprawnej analizy tych kwestii. Zdaniem sądu dlatego też nieskuteczny jest zarzut naruszenia przez organy podatkowe art. 6 ust. 3 u.p.s.d., jak i art. 199a § 3 ord. pod. (ten zaś mógłby być podnoszony w odrębnym postępowaniu dotyczącym uchylenia decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe).

Sąd przyjął także za zasadny podgląd organów podatkowych co do charakteru błędu (nie dotyczy on treści czynności prawnej) i jego wpływu na ważność umowy.

6. Powyższy wyrok skarżący zaskarżył w całości skargą kasacyjną, zarzucając mu naruszenie:

1) art. 6 ust. 3 u.p.s.d. - poprzez stwierdzenie, że organ podatkowy pierwszej instancji wydając decyzję ustalającą zobowiązanie podatkowe nie powinien brać pod uwagę okoliczności, iż przed datą wydania tej decyzji ziścił się warunek rozwiązujący powodujący obowiązek uchylenia zobowiązania podatkowego;

2) art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. - poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na stwierdzeniu, że zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn istnieje pomimo uchylenia się przez darczyńcę od skutków oświadczenia woli z uwagi na fakt, iż działał on pod wpływem istotnego błędu, polegającego na tym iż jak został poinformowany przez Naczelnika Urzędu Skarbowego - nie jest prawnie skutecznym zawarcie umowy darowizny pod warunkiem rozwiązującym;

3) art. 145 § 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz.1270 - zwanej dalej: p.p.s.a.) w związku z art. 208 § 1, art. 122 oraz art. 125 § 1 ord. pod. - poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na oddale...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »