Podatek od spadków i darowizn 2022: Będą wyższe kwoty zwolnień
Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia ws. ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek. W rozporządzeniu ustalono nowe kwoty zwolnień, podwyższając obecnie obowiązujące kwoty o skumulowany indeks wskaźników cen towarów nieżywnościowych, ogłaszanych w okresie od pierwszego kwartału 2003 r. do drugiego kwartału 2022 r., tj. o 8,27%.
W myśl art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5, oraz niepodlegające opodatkowaniu, określone w art. 9 ust. 1, a także przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określone w art. 15 ust. 1 (skale podatkowe) podwyższa się w przypadku wzrostu cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 6%, w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen.
Wzrost cen obliczany jest na podstawie skumulowanego indeksu wskaźników kwartalnych publikowanych w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie 30 dni po upływie każdego kwartału.
Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 15 lipca 2022 r. w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w II kwartale 2022 r. (M.P. poz.708) wskaźnik cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w II kwartale 2022 r. w stosunku do I kwartału 2022 r. wyniósł 103,1 (wzrost cen o 3,1%).
Na podstawie ogłaszanych w okresie od pierwszego kwartału 2003 r. do drugiego kwartału 2022 r. komunikatów Prezesa GUS w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku Minister Finansów ustalił, że skumulowany indeks wskaźników wynosi 108,27 - tym samym nastąpił wzrost cen o 8,27%.
Wobec powyższego dokonano czynności technicznej polegającej na przeliczeniu w stopniu odpowiadającym wzrostowi cen:
- kwot pieniędzy lub kwot wartości innych rzeczy zwolnionych od podatku od spadków i darowizn, określonych w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tzw. darowizna na cele mieszkaniowe),
- kwot czystej wartości rzeczy i praw majątkowych niepodlegających opodatkowaniu, określonych w art. 9 ust. 1, dla poszczególnych grup podatkowych,
- przedziałów nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określonych w art. 15 ust. 1 (skal podatkowych).
Grupy podatkowe
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca, przy czym zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
- do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
- do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- do grupy III - innych nabywców.
Zstępny - każdy kolejny potomek tej samej osoby: dziecko, wnuk, prawnuk, praprawnuk itd. Stosunek faktyczny pomiędzy czyimś zstępnym a daną osobą polega na tym, że ten pierwszy pochodzi od tej drugiej. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej. Wstępny - każdy przodek danej osoby: rodzice (ojciec, matka), dziadkowie (dziadek, babcia), pradziadkowie (pradziadek, prababcia), prapradziadkowie itd. Stosunek faktyczny pomiędzy daną osobą a jej wstępnym polega na tym, że ta pierwsza pochodzi od tego drugiego. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej. |
Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.
Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Zwolnienie darowizny na cele mieszkaniowe
Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej, tj. przez:
- małżonka,
- zstępnych,
- wstępnych,
- pasierba,
- zięcia,
- synową,
- rodzeństwo,
- ojczyma,
- macochę i
- teściów,
w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł (po zmianie: 10 434 zł) od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł (po zmianie: 20 868 zł) w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.
Kwoty niepodlegające opodatkowaniu
W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości, tj. wartości po potrąceniu długów i ciężarów, przekraczającej:
- 9637 zł (po zmianie: 10 434 zł) - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 7276 zł (po zmianie: 7878 zł) - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 4902 zł (po zmianie: 5308 zł) - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.
W przypadku nabycia tytułem polecenia za zbywcę uznaje się odpowiednio darczyńcę lub spadkodawcę. W przypadku gdy darczyńca nakłada na obdarowanego tytułem polecenia obowiązek przeniesienia własności rzeczy lub przeniesienia (ustanowienia) praw na rzecz darczyńcy, za zbywcę uważa się obdarowanego.
Skale podatkowe
Podatek oblicza się, zgodnie z art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn, od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:
Obecnie | Po zmianie | ||||
Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | ||
ponad | do | ponad | do | ||
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (do grupy I zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) | |||||
| 10 278 | 3% |
| 11 128 | 3% |
10 278 | 20 556 | 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł | 11 128 | 22 256 | 333 zł 90 gr i 5% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
20 556 |
| 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł | 22 256 |
| 890 zł 30 gr i 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł |
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej (do grupy II zalicza się: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych) | |||||
| 10 278 | 7% |
| 11 128 | 7% |
10 278 | 20 556 | 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł | 11 128 | 22 256 | 779 zł i 9% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
20 556 |
| 1644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł | 22 256 |
| 1780 zł 60 gr i 12% od nadwyżki ponad 22 256 zł |
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej (do grupy III zalicza się: innych nabywców) | |||||
| 10 278 | 12% |
| 11 128 | 12% |
10 278 | 20 556 | 1233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł | 11 128 | 22 256 | 1335 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
20 556 |
| 2877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł | 22 256 |
| 3115 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 22 256 zł |
Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania; art. 9 ust. 1 (tj. kwoty niepodlegające opodatkowaniu) nie ma w tym wypadku zastosowania.
Przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 (kwotę darowizny na cele mieszkaniowe zwolniona z podatku) i w art. 9 ust. 1 (kwoty niepodlegające opodatkowaniu) oraz skale podatkowe obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego, przy czym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20%, jeżeli obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej na okoliczność dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Przepisy rozporządzenia mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, ze względu na brzmienie przepisu art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z tym przepisem przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 upsd i w art. 9 ust. 1 ustawy oraz skale podatkowe obowiązują w dniu powstania obowiązku podatkowego. W związku z tym podwyższone kwoty zwolnione z podatku i niepodlegające opodatkowaniu oraz ustalone rozporządzeniem skale podatkowe będą miały zastosowanie do przypadków, w których obowiązek podatkowy powstał od dnia następującego po opublikowaniu rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.
Zwolnienie z podatku dla najbliższej rodziny - bez kwotowego ograniczenia
Dodajmy, że w myśl art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę (tzw. grupa 0), jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2 ustawy, tj. przy nabyciu:
- w drodze zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego - od dnia wykonania zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub polecenia;
- tytułem zachowku - od dnia zaspokojenia roszczenia;
- w drodze zapisu windykacyjnego - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego;
- praw do wkładów oszczędnościowych na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci - od dnia śmierci wkładcy;
- jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci - od dnia śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego;
- w drodze darowizny - od dnia złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;
- z polecenia darczyńcy - od dnia wykonania polecenia;
- w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności - od dnia zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności;
- w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - od dnia ustanowienia tych praw;
- pod warunkiem zawieszającym - od dnia ziszczenia się warunku,
a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
W przypadku gdy dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, termin 6 miesięcy, o którym mowa w pkt 1, do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.
Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie ww. terminów zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
oraz
- w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9637 zł (po zmianie: 10 434 zł) - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Niespełnienie tych warunków (pkt 1 i 2) powoduje, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
- wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9637 zł (po zmianie: 10 434 zł) lub
- nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Na podstawie materiałów z isap.sejm.gov.pl
Ewa Iwan
Ostatnie artykuły z tego działu
- Kreator wniosku o interpretację indywidualną już dostępny
- Podatki 2024: Rozporządzenie ws. wystawiania faktur do zmiany
- ZUS: Skrócenie czasu na przekazywanie korekt dokumentów rozliczeniowych
- Powrót przepisów o minimalnym podatku dochodowym
- Wdrożenie e-doręczeń zostanie opóźnione
- Jak wycofać środek trwały z firmy na cele prywatne
- System ubezpieczeń emerytalnych ze specjalnymi rozwiązaniami dla artystów
- Nowy wzór pełnomocnictwa ogólnego
- Podatki 2024: Kto realnie skorzysta na podwyżce kwoty wolnej do 60 tys. zł?
- Podatki 2023: Zmiany dotyczące funkcjonowania e-US
Wszystkie artykuły z tego działu »
Dodaj nowy komentarz