Pobór podatku od papierów wartościowych wyemitowanych za granicą

Biorąc pod uwagę, że obowiązki płatnika mogą być nałożone polską ustawą tylko na podmioty mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polski, stwierdzić należy, że obowiązek ten dotyczy tylko emitentów mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a zatem i przychodów których źródło znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w wyniku czego następuje pobór tzw. „podatku u źródła” - wyjaśniło MF w odpowiedzi na poselską interpelację.

Interpelacja nr 27775 do prezesa Rady Ministrów w sprawie nieuzasadnionego uprzywilejowania instytucji finansowych w procesie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od odsetek od papierów wartościowych wyemitowanych za granicą

Szanowny Panie Premierze,

w polskim systemie podatkowym funkcjonuje instytucja płatnika. Podmiot pełniący funkcję płatnika odgrywa rolę pośrednika między podatnikiem a organem podatkowym; zadaniem płatnika jest pobranie od podatnika podatku i przekazanie go w określonym terminie organowi podatkowemu. Płatnik nie tylko odciąża podatnika od wypełnienia „technicznych” obowiązków związanych z zapłatą podatku, ale jest także gwarantem zapłaty podatku, gdyż – na mocy art. 30 §§ 1 i 3 Ordynacji podatkowej – całym swoim majątkiem odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony.

Instytucja płatnika jest szeroko stosowana w polskim prawie podatkowym; najszerzej na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. Przykładem przepisu ustalającego obowiązek płatnika jest art. 41 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.). Przepis ten głosi, że „zryczałtowany podatek dochodowy od dochodów (przychodów) (...), o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 2 i 5, pobierają, jako płatnicy, podmioty prowadzące rachunki papierów wartościowych dla podatników, jeżeli dochody (przychody) te zostały uzyskane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wiążą się z papierami wartościowymi zapisanymi na tych rachunkach, a wypłata świadczenia na rzecz podatnika następuje za pośrednictwem tych podmiotów”.

Na mocy wskazanego wyżej przepisu zryczałtowany podatek dochodowy od odsetek od papierów wartościowych pobiera zatem jako płatnik podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych, jeżeli:

• wskazane dochody (przychody) zostały uzyskane na terytorium Polski oraz

• wiążą się one z papierami wartościowymi zapisanymi na tych rachunkach oraz

• wypłata świadczenia na rzecz podatnika następuje za pośrednictwem tego podmiotu.

W kontekście powyższego rodzi się pytanie, jak należy rozumieć przesłankę wskazaną lit. a, tj. jakie okoliczności uprawniają do uznania, że odsetki od papierów wartościowych są uzyskiwane na terytorium Polski – w sytuacji, gdy emitentem tych papierów wartościowych jest podmiot mający siedzibę za granicą, a papiery wartościowe zapisane są na rachunku prowadzonym przez instytucję finansową z siedzibą w Polsce.

Kwestia ta doczekała się wyjaśnienia w rozstrzygnięciach aparatu skarbowego. Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 10 lutego 2017 r. (1462-IPPB2.4511.757.2016.1.MK):

„W sytuacji zakupu przez rezydenta za pośrednictwem Banku papierów wartościowych wprowadzonych do obrotu przez zagraniczne przedsiębiorstwa (emitowane przez podmioty niebędące polskimi rezydentami podatkowymi), nie sposób połączyć przychodu uzyskiwanego z tych papierów (dywidendy, odsetki) z terytorium Polski. Sama wypłata dywidendy/odsetek za pośrednictwem Wnioskodawcy, będącego polskim rezydentem nie skutkuje, że miejscem powstania tego przychodu jest Polska. Miejscem uzyskania dochodów jest miejsce pierwotnego powstania wzbogacenia (ich źródło) a nie miejsce, w którym jest jedynie realizowana wypłata tego wzbogacenia. Zatem, należy odróżnić terytorium, z którego dochody są osiągane (terytorium źródła dochodów) od terytorium, z którego dokonywana jest jedynie techniczna czynność wypłaty dochodów osiągniętych w innym miejscu (terytorium przekazania dochodów)”.

Podobne stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 5 kwietnia 2017 r. (1462-IPPB2.4511.73.2017.1.MK).

Wydaje się, że powyższy sposób wykładni pojęcia „dochody uzyskane na terytorium Polski” jest nieprawidłowy i pozostaje rezultatem niczym nieuzasadnionego faworyzowania instytucji finansowych przez Krajową Administrację Skarbową kosztem polskich podatników i Skarbu Państwa.

Podkreślić bowiem należy, że art. 3 ust. 2b pkt 5 u.p.d.o.f. stanowi, że za przychody osiągane na terytorium Polski przez nierezydentów uważa się w szczególności dochody (przychody) z „papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających”. Tym samym uznać należy, że ustawodawca zdecydował się utożsamić miejsce osiągania (uzyskiwania) dochodów z miejscem, gdzie faktycznie dokonuje się obrotu papierami wartościowymi, a bynajmniej nie z miejscem siedziby emitenta tych papierów wartościowych. Zastanawia więc, czemu Krajowa Administracja Skarbowa – przy dokonywaniu wykładni art. 41 ust. 4d u.p.d.o.f. na potrzeby wydawania interpretacji indywidualnych – abstrahuje od tej zasady.

Nie sposób nie wskazać na skutki opisywanego stanowiska organów podatkowych.

Po pierwsze, prowadzi ono do obciążenia polskiego podatnika obowiązkami instrumentalnymi (obliczeniem i zapłatą podatku); skutkuje zarazem uwolnieniem od tych obowiązków instytucji finansowych. Takie stanowisko niewątpliwie leży w interesie instytucji finansowych, które nie muszą angażować swoich służb finansowo-księgowych w celu rozliczania podatników z należnego...