Płatności internetowe. Będzie bezpieczniej?

Interpelacja nr 34589 do prezesa Rady Ministrów w sprawie zaniedbań legislacyjnych w zakresie implementacji do prawa polskiego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2007/64/WE z dnia 13 listopada 2007 r.

Szanowna Pani Premier,

w związku z doniesieniami docierającymi do mojego biura poselskiego dotyczącymi narastającej liczby kradzieży środków pieniężnych z rachunków bankowych posiadających dostęp internetowy i związanej z nią biernością banków, można wysnuć wniosek, iż implementacja Dyrektywy do polskiego porządku prawnego została dokonana wbrew jej celom.

Zgodnie z art. 54 ust 1 i 2 Dyrektywy transakcję uznaje się za autoryzowaną jeżeli płatnik udzielił zgody na jej dokonanie. A contrario, brak takiej zgody oznacza brak autoryzacji. Klient banku zatem, musi mieć świadomość zlecenia realizacji transakcji. Ponadto, pkt 36 Dyrektywy ustanowił zasady dotyczące zwrotu kwoty wykonanej transakcji w przypadkach gdy kwota ta przekracza sumę, której można by w uzasadniony sposób oczekiwać. Co więcej Dyrektywa w tym punkcie stwarza możliwość zapewnienia przez banki jeszcze bardziej korzystnych warunków swoim klientom, podając jako przykład zwroty w przypadkach wszelkich spornych transakcji płatniczych.

Jednakże, implementacja Dyrektywy do polskiego systemu prawnego pod kątem zgodności Ustawy z celem tegoż aktu prawa pośredniego UE może budzić pewne wątpliwości. Według art. 45 Ustawy ciężar dowodu autoryzacji i prawidłowości transakcji spoczywa na bankach. Wspomniany przepis stwarza możliwość uchylania się przez banki od odpowiedzialności za straty poniesione przez swoich klientów. Dla przykładu, w przypadku przełamania zabezpieczeń elektronicznych rachunków bankowych, polegających na uzyskaniu kodów dostępu lub kodów autoryzacji, a następnie przeprowadzaniu transakcji bez wiedzy i zgody właściciela danego rachunku, bank powołując się na powyższy przepis może zachować bierność względem pokrzywdzonych klientów. Powyższy przykład zmaterializował się w maju i czerwcu tego roku, kiedy to klienci Banku Handlowego po serii kradzieży środków pieniężnych ze swoich kont otrzymali od banku identyczną odpowiedź, która przerzucała odpowiedzialność za szkody wyrządzone przestępstwem na konsumentów. Należy dodać, iż reakcja banku nastąpiła przed zakończeniem postępowań przygotowawczych prowadzonych przez Prokuraturę.

Z uwagi na fakt wzrostu liczby klientów banków posiadających internetowy dostęp do swoich pieniędzy zwiększa się prawdopodobieństwo ich pokrzywdzenia. Ponadto, Ustawa w obecnym kształcie uprzywilejowuje banki. Po pierwsze, stwarza możliwość przerzucenia odpowiedzialności za szkody wynikające z przestępczości internetowej z banków na swoich klientów. Wszelkie bowiem roszczenia, które pokrzywdzeni chcieliby wytoczyć przeciwko bankom byłyby przez sądy, lege artis, oddalane. Po drugie, obecne przepisy nie obligują banków do inwestowania w efektywne systemy elektroniczne skutecznie chroniące środki pieniężne zgromadzone na internetowych rachunkach bankowych.

Należy nadmienić, iż zgodnie z art. 288 tiret trzeci Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dyrektywy wiążą państwa członkowskie odnośnie rezultatu, który ma być osiągnięty, natomiast pozostawiają organom krajowym swobodę co do wyboru formy oraz środków. Polska implementacja Dyrektywy, co zostało opisane powyżej, stwarza nierównowagę pomiędzy klientami a bankami na korzyść tych drugich. Dlatego też, wynikająca z Ustawy przewaga banków w potencjalnym sporze z okradzionym klientem, w świetle prokonsumenckich norm Dyrektywy, budzi podejrzenia dotyczące wadliwości jej implementacji.

W związku z powyższym, proszę Panią Premier o udzielanie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy Rada Ministrów podejmie działania legislacyjne mające na celu zmianę Ustawy o usługach płatniczych oraz Ustawy prawo bankowe w sposób realizujący w pełni cel Dyrektywy nr 2007/64/WE?
2. Czy Rada Ministrów podejmie działania legislacyjne obligujące banki do wprowadzenia efektywniejszych systemów bezpieczeństwa transakcji płatniczych oraz nakaz stałego monitorowania transakcji zlecanych drogą elektroniczną w tym obowiązek powiadamiania klientów o wszelkich transakcjach przekraczających ustalony z bankiem limit dla tego typu operacji finansowych?
3. Czy Rada Ministrów podejmie działania zobowiązujące Komisję Nadzoru Finansowego do przygotowania i zaimplementowania reguł bezpieczeństwa (mechanizmów ostrożnościowych) transakcji płatniczych w bankach, do czasu wprowadzenia przez te ...