20.07.2017

Prowadzący działalność gospodarczą i rozliczający podatek dochodowy według zasad ogólnych ma obowiązek ewidencjonowania wszystkich transakcji w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Warto jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach można skorzystać ze zwolnienia. Naczelnik urzędu skarbowego może zwolnić podatnika z obowiązku prowadzenia PKPiR.

Regulacje dotyczące prowadzenia PKPiR określone są w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 728).

Obowiązek prowadzenia PKPiR

Wskazuje ono, że osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, o których mowa w art. 24a ust. 1 i 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, są obowiązane prowadzić księgę według wzoru ustalonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Artykuł 24a ust. 1 ustawy o PIT wskazuje natomiast, że osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych.

Warto dodać, że obowiązek prowadzenia księgi dotyczy również osób:

• wykonujących działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów,
• prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg,
• duchownych, które zrzekły się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego.

Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy jednak osób, które:

1. opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych,
2. wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym,
3. wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim,
4. dokonują odpłatnego zbycia składników majątku:
   • po likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie,
   • otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem z takiej spółki.

Zasady prowadzenia PKPiR

Paragraf 11 rozporządzenia precyzuje, że podatnik jest obowiązany prowadzić księgę rzetelnie i w sposób niewadliwy.

Za niewadliwą uważa się księgę prowadzoną zgodnie z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do wzoru księgi.

Księgę uważa się zaś za rzetelną, jeżeli dokonywane w niej zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty. Dodatkowo księgę uznaje się za rzetelną również, gdy:

• niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodu nie przekraczają łącznie 0,5% przychodu wykazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym organ podatkowy stwierdził te błędy, lub
• brak właściwych zapisów jest związany z nieszczęśliwym wypadkiem lub zdarzeniem losowym, które uniemożliwiło podatnikowi prowadzenie księgi, lub
• błędy spowodowały podwyższenie kwoty podstawy opodatkowania, z wyjątkiem błędów polegających na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu materiałów podstawowych, towarów handlowych oraz kosztów robocizny, lub
• podatnik uzupełnił zapisy lub dokonał korekty błędnych zapisów w księdze przed rozpoczęciem kontroli przez organ podatkowy, lub
• błędne zapisy są skutkiem oczywistej omyłki, a podatnik posiada dowody księgowe odpowiadające warunkom określonym w § 12 ust. 3 rozporządzenia.

Możliwość zwolnienia z obowiązku prowadzenia księgi

Co ważne, w niektórych sytuacjach można skorzystać ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie bowiem z paragrafem 7 omawianego rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zwłaszcza takimi jak: rodzaj i rozmiar wykonywanej działalności, wiek oraz stan zdrowia, naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek podatnika może zwolnić go od obowiązku prowadzenia księgi, jak również od poszczególnych czynności z zakresu prowadzenia księgi.

Konieczny wniosek do naczelnika urzędu skarbowego

Aby skorzystać z tego prawa, konieczne jest złożenie wniosku.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia wniosek musi być złożony co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem miesiąca, od którego zwolnienie miałoby być zastosowane, a w razie rozpoczęcia wykonywania działalności lub powstania obowiązku prowadzenia księgi w ciągu roku podatkowego - w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności lub powstania obowiązku prowadzenia księgi.

Red.