PIT za 2015. Ulga na dzieci

Podatnicy wychowujący dzieci mogą korzystać z tzw. ulgi na dzieci. Ulga przysługuje rodzicom, opiekunom prawnym, jeżeli dziecko z nimi zamieszkuje oraz osobom pełniącym funkcje rodziny zastępczej.

Kto może skorzystać z ulgi?

Z ulgi mogą korzystać podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych uzyskujący dochody opodatkowane według skali podatkowej. Z ulgi tej nie mogą korzystać zatem podatnicy, którzy uzyskują:

• dochody opodatkowane 19% stawką podatku (np. przedsiębiorcy wybierający takie opodatkowanie),
• przychody z działalności gospodarczej opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym.

Jeżeli jednak podatnicy oprócz w/w dochodów (przychodów) uzyskają również dochody opodatkowane według skali podatkowej (np. wynagrodzenie za pracę, emeryturę, rentę), to w zeznaniu podatkowym składanym z tytułu uzyskiwania tych dochodów mogą skorzystać z ulgi.

Ulga przysługuje rodzicom wykonującym władzę rodzicielską, opiekunom prawnym, jeżeli dziecko z nimi zamieszkuje oraz rodzicom zastępczym. Z ulgi nie mogą korzystać zatem rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej oraz opiekunowie prawni, w przypadku gdy dziecko z nimi nie zamieszkuje.

Ulga jest adresowana do podatników, którzy w roku podatkowym wychowują dzieci:

• małoletnie,
• bez względu na ich wiek, jeśli otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu wg skali podatkowej lub z kapitałów pieniężnych opodatkowanych 19% stawką podatku w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Przykład 1
Pani Barbara wychowuje dwoje dzieci. Jedno z nich w tym roku ukończy 18 lat, przy czym jest uczniem szkoły ponadgimnazjalnej. Przez cały rok dziecko dorywczo pracowało i do chwili uzyskania pełnoletności uzyskało dochody w wysokości 4000 zł, natomiast po uzyskaniu pełnoletności 2000 zł. Zatem roczne dochody dziecka wyniosły 6000 zł.

W opisanym przykładzie Pani Barbara skorzysta jednak z ulgi, bowiem dochody uzyskane przez pełnoletnie dziecko wyniosły tylko 2000 zł, tj. nie przekroczyły limitu wynoszącego 3089 zł.

Przykład 2
Pan Kazimierz jest ojcem dwójki pełnoletnich dzieci, które w tym roku ukończyły naukę w szkole wyższej. Po zakończeniu nauki dzieci podjęły pracę zarobkową, a ich roczne dochody wyniosły po 5500 zł. Pan Kazimierz chciałby skorzystać z ulgi za te miesiące, w których dzieci studiowały i nie pracowały. 

W opisanym przykładzie ulga nie przysługuje, bowiem roczne dochody pełnoletnich dzieci przekroczyły limit wynoszący 3089 zł. Nie ma przy tym znaczenia, że dochody te zostały uzyskane po zakończeniu nauki.

Zasady stosowania ulgi w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci, które kończą pewien etap nauki . Czy można stosować odliczenie za miesiące wakacyjne?

Osoba kończąca pewien etap swojego kształcenia przestaje być uczniem określonej szkoły z chwilą otrzymania świadectwa. Jednakże osoba zamierzająca kontynuować naukę nie traci automatycznie statusu osoby uczącej się. W związku z tym, w przypadku:

1. ucznia kontynuującego naukę w szkole, ulga przysługuje za wszystkie miesiące roku podatkowego,
2. maturzysty, który nie kontynuuje nauki, ulga przysługuje łącznie z miesiącami wakacyjnymi,
3. maturzysty, który podejmuje naukę w szkole wyższej, ulga przysługuje za wszystkie miesiące roku podatkowego,
4. studenta kształcącego się w dwóch etapach (studia licencjackie i magisterskie), ulga przysługuje za wszystkie miesiące roku podatkowego w sytuacji, gdy student został zakwalifikowany na studia magisterskie,
5. studenta, który ukończył studia licencjackie i nie kontynuuje nauki ulga przysługuje do miesiąca października włącznie.

Uwaga! Stosownie do postanowień art. 167 ust. 2a ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.) osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia. Zatem osoba, która ukończyła studia licencjackie (obroniła pracę licencjacką) posiada status studenta do dnia 31 października.

Prawo do ulgi i jej wysokość

Prawo do ulgi w przypadku wychowywania jednego dziecka

Osoby wychowujące w roku jedno dziecko skorzystająz odliczenia, o ile ich roczne dochody nie przekroczą kryterium dochodowego, wynoszącego:

• 112 000 zł w przypadku podatnika pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim (dochody podatnika i jego małżonka),
• 112 000 zł w przypadku podatnika będącego osobą samotnie wychowującą dziecko,
• 56 000 zł w przypadku podatnika niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku.

Natomiast rodzice wychowujący dwoje i więcej dzieci skorzystają z ulgi bez względu na wysokość uzyskanego dochodu.

Wysokość ulgi z tytułu wychowywania jednego dziecka

Ulga wynosi 92,67 zł miesięcznie (rocznie 1112,04 zł).

Przykład 1
Państwo Kowalscy pozostający w związku małżeńskim w maju zostali rodzicami. Ich łączne dochody wyniosły 70 000 zł.

W opisanym przypadku kwota ulgi wyniesie 741,36 zł (8 x 92,67 zł).

Przykład 2
Pani Iwona Kalita i Pan Ryszard Kulej w kwietniu zostali rodzicami. W czerwcu zawarli związek małżeński. Pani Iwona uzyskała w roku podatkowym dochody w wysokości 50 000 zł, a jej małżonek 80 000 zł.

W opisanym przypadku kwota ulgi wyniesie 834,03 zł (9 x 92,67 zł). Małżeństwo Państwa Kulejów zostało zawarte w trakcie roku podatkowego (tj. nie trwało przez cały rok podatkowy), zatem przy ustalaniu prawa do ulgi należy uwzględnić limit dochodu w wysokości 56 000 zł w odniesieniu do każdego z rodziców. W konsekwencji z ulgi w opisanym przypadku może skorzystać wyłącznie Pani Iwona, bowiem jej roczne dochody mieszczą się w limicie uprawniającym do odliczenia.

Przykład 3
Państwo Stachurscy wychowywali wspólnie małoletniego syna i byli małżeństwem do czerwca (w czerwcu jeden z małżonków zmarł). Roczne dochody drugiego z małżonków wyniosły 110 000 zł.

W opisanym przypadku drugi z małżonków, jako osoba samotnie wychowująca dziecko ma prawo do ulgi, bowiem jego roczne dochody nie przekroczyły kwoty 112 000 zł. Ulga wyniesie 1112,04 zł, jeżeli podatnik wychowywał małoletniego syna przez cały rok podatkowy.

Wysokość ulgi w przypadku wychowywania dwojga dzieci

Ulga wynosi po 92,67 zł miesięcznie (rocznie po 1112,04 zł) na pierwsze i drugie dziecko.

Przykład 1
Państwo Wiśniewscy wychowują dwoje dzieci. Jedno z dzieci w roku 2015 ukończyło studia licencjackie i nie kontynuuje nauki. Uzyskało także dochody w wysokości 2500 zł (dochody są zatem niższe od kwoty 3089 zł). Drugie dziecko jest uczniem szkoły podstawowej.

W opisanym przypadku łączna kwota odliczenia wyniesie 2038,74 zł (10 x 92,67 zł = 926,70 zł czyli kwota odliczenia na pierwsze dziecko oraz 12 x 92,67 zł = 1112,04 zł czyli kwota odliczenia na drugie dziecko).

Wysokość ulgi z tytułu wychowywania trojga dzieci

Odliczeniu podlega kwota wynosząca:

• po 92,67 zł miesięcznie na pierwsze i drugie dziecko (rocznie po 1112,04 zł na pierwsze i drugie dziecko),
• 166,67 zł miesięcznie na trzecie dziecko (rocznie 2000,04 zł).

Przykład 1
Państwo Dąbrowscy wychowują małoletnie bliźniaki. W lipcu rodzina powiększyła się o kolejne dziecko. W tym przypadku odliczenie wyniesie 3224,10 zł (2 x 1112,04 zł = 2224,08 zł czyli ulga z tytułu wychowywania bliźniaków oraz 6 x 166,67 zł = 1000,02 zł czyli ulga z tytułu wychowywania trzeciego dziecka).

Przykład 2
Dochody Państwa Jaworskich wyniosły 160 000 zł. Posiadają wspólnie jedno małoletnie dziecko, ale Pan Jaworski jest również ojcem dwójki dzieci z poprzedniego związku, które obecnie studiują i nie uzyskują żadnych dochodów.

W opisanym przykładzie Pani Jaworskiej nie przysługuje prawo do ulgi, bowiem jest rodzicem tylko jednego dziecka i przekroczony został ustawowo określony limit dochodów małżonków wychowujących jedno dziecko. Pan Jaworski, jako ojciec trójki dzieci nie jest objęty tym warunkiem. Odliczy on zatem ulgę na dwoje dzieci z poprzedniego związku (maksymalnie po 92,67 zł miesięcznie na pierwsze i drugie dziecko) oraz na trzecie małoletnie dziecko z obecnego związku 166,67 zł miesięcznie.

Wysokość ulgi z tytułu wychowywania czworga i większej liczby dzieci

Odliczeniu podlega kwota wynosząca:

• po 92,67 zł miesięcznie na pierwsze i drugie dziecko (rocznie po 1112,04 zł na pierwsze i drugie dziecko),
• 166,67 zł miesięcznie na trzecie dziecko (rocznie 2000,04 zł),
• po 225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko (rocznie 2700 zł).

Przykład
Państwo Nowakowie są rodzicami dwojga małoletnich dzieci. W sierpniu rodzina powiększyła się o dwoje kolejnych dzieci (urodziły się bliźnięta).

Łączna kwota ulgi wyniesie 4182,43 zł (2 x 1112,04 zł = 2224,08 zł czyli kwota odliczenia na pierwsze i drugie dziecko oraz 5 x 166,67 zł = 833,35 czyli kwota odliczenia na trzecie dziecko oraz 5 x 225 zł = 1125 zł czyli kwota odliczenia na czwarte dziecko).

Jeżeli dziecko spod opieki rodziców zostaje przekazane w tym samym roku podatkowym do rodziny zastępczej albo do opiekuna prawnego i następuje to w trakcie miesiąca, każdemu z podatników opiekujących się dzieckiem przysługuje w tym miesiącu odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznej kwoty odliczenia za każdy dzień sprawowania nad nim pieczy. Oznacza to, że zarówno rodzice, jak i opiekun prawny albo osoba pełniąca funkcję rodziny zastępczej – za miesiąc, w którym opieka była sprawowana przez różne osoby – za każdy dzień sprawowania pieczy nad:

• jednym dzieckiem - odliczy 3,09 zł, 
• dwojgiem dzieci - odliczy 6,18 zł,
• trojgiem dzieci - odliczy 11,74 zł,
• czworgiem dzieci - odliczy 19,24 zł.

Odliczenia dokonuje się w rocznym zeznaniu podatkowym podając numery PESEL dzieci, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci (informacje te podaje się w PIT/O).

Możliwość otrzymania kwoty niewykorzystanej ulgi

Podatnicy, którym zabraknie podatku do odliczenia pełnej kwoty przysługującej ulgi, mają prawo do otrzymania kwoty niewykorzystanej ulgi na dzieci do wysokości przysługującej im kwoty odliczenia.

Zgodnie bowiem z uchwaloną w 2014 r. nowelizacją przepisów regulujących ulgę na dzieci w przypadku, gdy kwota przysługującego podatnikowi odliczenia jest wyższa od kwoty odliczonej ulgi na dzieci, to podatnikowi przysługuje kwota niewykorzystanej ulgi (tj. kwota stanowiąca różnicę między kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym).

Należy jednak pamiętać, iż przysługująca podatnikowi kwota niewykorzystanej ulgi jest limitowana, nie może bowiem przekroczyć łącznej kwoty zapłaconych przez podatnika składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, które podlegają odliczeniu (wykazanych przez płatnika lub samodzielnie wpłaconych do ZUS lub do zagranicznych systemów ubezpieczeń).

Ponadto limit ten nie uwzględnia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne:

• które zostały odliczone w zeznaniu PIT-28 (w zeznaniu tym wykazuje się przychody z działalności gospodarczej oraz z najmu opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym),
• które zostały odliczone w zeznaniu PIT-36L (w zeznaniu tym wykazywane są dochody z działalności gospodarczej opodatkowane 19% stawką podatku),
• które zostały wykazane jako odliczone w PIT-16A lub PIT-19A (w deklaracjach tych wskazuje się składki na ubezpieczenie zdrowotne, zapłacone i odliczone od karty podatkowej lub od zryczałtowanego podatku dochodowego).

Kwota niewykorzystanej ulgi na dzieci w przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy.

Jeżeli ulga na dzieci przysługuje obojgu rodzicom, opiekunom prawnym dziecka lub rodzicom zastępczym, którzy pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, zwrot kwoty niewykorzystanej ulgi jest limitowany ich łączną kwotą składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, które podlegają odliczeniu.

Kwota zwrotu niewykorzystanej ulgi limitowana łącznymi składkami może być zwrócona w dowolnej proporcji określonej przez rodziców.

Z powyższego sposobu ustalenia kwoty zwrotu limitowanej wysokością łącznych składek może również skorzystać małżonek, który owdowiał w trakcie roku podatkowego, pod warunkiem że związek małżeński, z którego pochodzą wspólne dzieci, został zawarty przed rozpoczęciem roku podatkowego (zatem, gdyby nie śmierć małżonka warunek pozostawania w związku małżeńskim byłby spełniony).

Przykład 1
Pani Katarzyna Bromska przez cały rok samotnie wychowywała dwoje dzieci. W złożonym zeznaniu podatkowym od podatku odliczyła tylko 700 zł. Kwota niewykorzystanej ulgi wyniosła 1524,08 zł (2224,08 zł kwota ulgi na dwoje dzieci – 700 zł kwota odliczona od podatku).
Podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, jakie zostały zapłacone od jej dochodów wyniosły 4733 zł.

Zatem Pani Katarzyna Bromska otrzyma z urzędu skarbowego dodatkowo całą kwotę niewykorzystanej ulgi, tj. 1524,08 zł.

Przykład 2
Państwo Jankowscy wspólnie wychowują czworo dzieci (czwarte dziecko urodziło się w listopadzie). Małżonka nie pracuje zawodowo, bowiem zajmuje się wychowaniem dzieci. Kwota ulgi na dzieci, jaka przysługuje Państwu Jankowskim wynosi 4674,12 zł (2224,08 zł kwota ulgi na dwoje dzieci + 2000,04 zł kwota ulgi na trzecie dziecko + 450 zł kwota ulgi na czwarte dziecko, które urodziło się w listopadzie).

Małżonkowie złożyli zeznanie podatkowe wraz z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów. W zeznaniu od podatku odliczyli tylko 431 zł (tyle pozostało podatku po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne). Kwota niewykorzystanej ulgi wyniosła 4243,12 zł.

Podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, jakie zostały zapłacone od wynagrodzenia małżonka wyniosły 4112 zł.

W związku z tym Państwo Jankowscy z tytułu niewykorzystanej ulgi oprócz zwrotu zapłaconego podatku (431 zł) dodatkowo otrzymają kwotę 4112 zł.

Przykład 3
Państwo Nowakowscy byli małżeństwem. Wspólnie wychowywali troje małoletnich dzieci. Małżonka pod koniec roku, po urlopie wychowawczym wróciła do pracy. Niestety małżonek w tym samym roku zmarł tragicznie. Pani Agnieszka, chcąc jak najszybciej uzyskać zwrot nadpłaconego podatku już w styczniu złożyła zeznanie podatkowe, w którym odliczyła 540 zł z tytułu ulgi na dzieci. Przysługująca kwota ulgi na troje dzieci wynosi 4224,12 zł. Kwota niewykorzystanej ulgi wyniosła zatem 3684,12 zł. Pani Agnieszka skorzystała ze szczególnej regulacji przewidywanej w przypadku śmierci jednego z małżonków, złożyła zeznanie podatkowe wraz z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów. W związku z tym do obliczenia kwoty niewykorzystanej ulgi zastosowała również podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pobrane od wynagrodzenia zmarłego
męża. Łączna kwota składek małżonków wyniosła w sumie 4365 zł. W konsekwencji Pani Agnieszka otrzymała z urzędu skarbowego całą kwotę niewykorzystanej ulgi, która wyniosła 3684,12 zł.

Czy do zeznania podatkowego dołączać dokumenty?

Nie ma takiego obowiązku. Jednakże na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

• odpis aktu urodzenia dziecka,
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą, 
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Podstawa prawna: art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.).

www.mf.gov.pl