PIT za 2014: Podwójna ulga rehabilitacyjna dla rodziców niepełnosprawnego dziecka

Pytanie: Moje dziecko (syn) urodziło się z wadą centralnego systemu nerwowego (mózgowe porażenie dziecięce potwierdzone orzeczeniem o niepełnosprawności). Jego rehabilitacja prowadzona jest w ośrodku rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych, gdzie jest on dowożony przeze mnie i męża samochodem osobowym (wspólnie zakupionym). Wychowuję syna wspólnie z mężem i wraz z mężem wspólnie ponosimy wydatki związane z dojazdami na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne naszego dziecka. Czy w przypadku, gdy rodzice razem wychowują niepełnosprawne dziecko oraz jeśli każde z nich łoży na jego utrzymanie, obojgu rodzicom przysługuje prawo do ulgi rehabilitacyjnej?

Odpowiedź:

Tak. Skoro niepełnosprawne dziecko jest na wspólnym utrzymaniu rodziców i istotnie każde z rodziców ponosi wydatki z tytułu używania samochodu osobowego, dla potrzeb związanych z przewozem dziecka na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne oraz jeżeli zabiegi te zostały zlecone przez lekarza, to każde z rodziców ma prawo do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej w wysokości faktycznie poniesionych przez siebie wydatków. Tym samym zarówno Pani, jak i jej mąż mogą ww. wydatki w poniesionej przez siebie kwocie (nie wyższej niż 2280 zł) odliczyć od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podstawę obliczenia podatku, co do zasady, stanowi dochód po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne uprawniające do odliczeń od dochodu przed opodatkowaniem zawiera art. 26 ust. 7a ww. ustawy, zaś zasady i warunki dokonywania tych odliczeń określone zostały w ust. 7 i 7b-7g tego artykułu.

Warunki korzystania z ulgi rehabilitacyjnej

W myśl art. 26 ust. 7d ustawy warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Przepisy ust. 7a-7d i ust. 7g stosuje się odpowiednio do podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9.120 zł (art. 26 ust. 7e ww. ustawy).

Wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku, gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie (art. 26 ust. 7b ustawy).

Stosownie do art. 26 ust. 7c pkt 3 powołanej ustawy w przypadku wydatków, o których mowa w ust. 7a pkt 7, 8 i 14, nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednakże na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Dojazdy na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne

Stosownie do treści art. 26 ust. 7a pkt 14 ww. ustawy za wydatki na cele rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.

Z analizy ww. przepisu wynika, że aby skorzystać z możliwości odliczenia od dochodu poniesionych wydatków, związanych z używaniem samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, m.in. należy:

• mieć na utrzymaniu dziecko (dzieci) niepełnosprawne, które nie ukończyło 16 roku życia,
• być właścicielem (współwłaścicielem) samochodu osobowego,
• używać tegoż samochodu dla potrzeb związanych z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne zlecone przez lekarza,
• ponieść z tego tytułu wydatki.

Jakie zabiegi obejmuje ulga?

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji pojęcia „zabieg”, „rehabilitacja” oraz „rehabilitacja lecznicza”, zatem koniecznym jest wyjaśnienie tych pojęć w oparciu o definicje encyklopedyczne oraz wydaną z zakresu rehabilitacji literaturę. Zgodnie z definicją tych pojęć zawartą w „Słowniku wyrazów obcych” (PWN, Warszawa 1991 r.) oraz „Encyklopedii” PWN, zabieg stanowi interwencję mającą na celu wywołanie określonego skutku, zwykle będącą środkiem zaradczym przeciwdziałającym czemuś (np. skutkom choroby); rehabilitacja jest to przywrócenie choremu sprawności fizycznej i psychicznej poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów leczniczych; rehabilitacja lecznicza zaś to połączenie leczenia z postępowaniem usprawniającym, które obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne, wodolecznictwo, światłolecznictwo, elektrolecznictwo, mechanoterapię i kinezyterapię. Istotne znaczenie mogą mieć również zabiegi chirurgiczne zmierzające do przywrócenia organicznych funkcji, zmniejszenia następstw nieodwracalnych zmian lub wyrównanie ich w takim stopniu, aby poszkodowanemu przywrócić jego społecznie przydatną sprawność.

Jak z powyższego wynika, w ramach ww. ulgi podatkowej mieszczą się wydatki poniesione na używanie własnego samochodu osobowego w związku z koniecznym przewozem (przejazdem) na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne (np. zlecone przez lekarza), poniesione m.in. przez osobę mająca na utrzymaniu niepełnosprawne dziecko do lat 16 posiadające stosowne orzeczenie o niepełnosprawności. Przy czym, w ramach tej ulgi nie mieszczą się dojazdy na wizyty u lekarzy i na badania laboratoryjne.

Wysokość odliczenia

W odniesieniu do wydatków poniesionych na cele określone w art. 26 ust. 7a pkt 14 ww. ustawy, należy wskazać, iż określona w tym przepisie kwota 2280 zł jest maksymalną kwotą, która może być odliczona tytułem poniesienia wydatków na używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Wydatki te muszą być jednakże faktycznie poniesione. Użycie przez ustawodawcę, przy określaniu wielkości limitu, wyrażenia „w wysokości nieprzekraczającej kwoty 2280 zł” (a nie „w wysokości 2280 zł”) wskazuje, iż wysokość odliczenia uzależniona jest od intensywności (częstości) używania samochodu. Co oznacza, iż odliczeniu podlegają (w ramach limitu) tylko wydatki faktycznie poniesione.

Ulgę może odliczyć każde z rodziców

Jak już wcześniej wskazano, warunkiem koniecznym do odliczenia ulgi rehabilitacyjnej, jest m.in. utrzymywanie niepełnosprawnego dziecka (dzieci), które nie ukończyło 16 roku życia. Utrzymywać to znaczy zapewnić środki do życia, ponosić koszty związane z czyimś wyżywieniem, mieszkaniem i innymi potrzebami.

Wobec powyższego należy stwierdzić, iż ma Pani na wspólnym utrzymaniu z mężem ich niepełnosprawnego syna i istotnie każde z rodziców ponosi wydatki z tytułu używania samochodu osobowego (wspólnie zakupionego), dla potrzeb związanych z przewozem syna na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne oraz jeżeli zabiegi te zostały zlecone przez lekarza, to każde z rodziców ma prawo do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej w wysokości faktycznie poniesionych przez siebie wydatków (matka w wysokości wydatków przez siebie poniesionych, ojciec w wysokości wydatków przez siebie poniesionych). Podkreślenia wymaga fakt, iż odliczenie zastosowane przez każde z rodziców nie może przekroczyć kwoty 2280 zł. Tym samym zarówno Pani, jak i Pani mąż mogą ww. wydatki w poniesionej przez siebie kwocie (nie wyższej niż 2280 zł) odliczyć od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Powyższe wydatki, będące wydatkami na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu tylko w roku podatkowym, w którym zostały poniesione.

Należy przy tym zaznaczyć iż ww. wydatki mogą być odliczane bez konieczności posiadania dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Fakt oraz konieczność poniesienia tych wydatków powinny być jednak co najmniej uprawdopodobnione. Organ podatkowy weryfikujący bowiem zasadność poniesionych wydatków jest uprawniony do tego aby żądać od podatnika uprawdopodobnienia, że faktycznie taki wydatek został poniesiony. W trakcie takiej weryfikacji podatnik jest obowiązany przedstawić m.in. dokumenty potwierdzające zlecenie przez lekarza i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

(Interpretacja indywidualna z 27 listopada 2012 r., sygn. IBPBII/1/415-763/12/MCZ - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach)

Ewa Iwan