PIT i VAT, czyli pomieszanie z poplątaniem?

Okulary dla pracowników. Wydawać by się mogło, że rozliczenie wydatków na ten cel nie powinno być jakoś szczególnie kłopotliwe. Okazuje się jednak, że jest. Zwłaszcza że urzędy próbują tak interpretować przepisy, by te rozliczenia jak najbardziej utrudnić.

Wiadomo, że rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towarów i usług rządzą się swoimi prawami. Nie powinno być jednak tak, że aż w takim stopniu są od siebie oderwane, że jak w kiepskim związku „jedno o drugim nic nie wie”. Zarówno VAT, jak i PIT są częścią jednego systemu podatkowe i powinny być jak najczęściej rozliczane w miarę spójnie.

Przepisy są, jakie są. Niestety, w ich jednolitej i spójnej interpretacji nie pomagają nawet (a może przede wszystkim?) organy podatkowe z ministrem finansów na czele.

Chodzi tu o rozliczanie wydatków, jakie pracodawcy ponoszą na finansowanie okularów dla swoich pracowników. Bez wchodzenia w szczegóły prawa pracy, zaznaczmy jedynie, że zapewnienie okularów korekcyjnych w pewnych wypadkach jest obowiązkiem pracodawcy.

Można powiedzieć, że przepisy o podatku dochodowym podchodzą do kwestii okularów korekcyjnych rozsądnie. Jeśli pracodawca miał obowiązek kupić pracownikowi okulary, bo wymagały tego przepisy, taki wydatek może być kosztem podatkowym. Warto podkreślić, że nie ma znaczenia, czy były to tradycyjne okulary w oprawkach, czy jedynie szkła kontaktowe. Liczne interpretacje podatkowe potwierdzają bowiem, że w odniesieniu do możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zwrotu przez pracodawcę wydatków poniesionych przez pracowników na zakup okularów korekcyjnych lub szkieł kontaktowych należy wskazać, że firma, jako pracodawca finansujący pracownikowi zakup okularów korekcyjnych lub szkieł kontaktowych, może wydatek ten zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jako świadczenie obowiązkowe na rzecz pracownika, wynikające z przepisów rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Skoro pracodawca może zaliczyć tego typu wydatek do kosztów uzyskania przychodów, oznacza to, że sfinansowanie okularów wypełnia ustawową definicję kosztu, zgodnie z którą – przypomnijmy – kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (poza enumeratywnie wymienionymi wyjątkami).

Umożliwienie zaliczenia wydatków na okulary do kosztów podatkowych potwierdza jednoznacznie, że zakup ten ma związek z działalnością gospodarczą i został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług tak korzystnie niestety interpretowane już nie są. Najnowszym przykładem jest odpowiedź resortu finansów na interpelację poselską nr 29234 oraz nieco wcześniejsza odpowiedź na zapytanie poselskie nr 5036. W obu pismach chodziło o wyjaśnienie, czy pracodawca może odliczyć VAT od kupionych dla pracownika okularów.

Minister finansów stwierdził, że nie. Swoje stanowisko uzasadnił tym, że (...) co do zasady zakupu okularów korekcyjnych dokonuje pracownik i to pracownik, a nie pracodawca, posiada prawo do rozporządzania okularami jako właściciel. W sytuacji gdy prawo do rozporządzania towarem (okularami) jako właściciel przysługuje pracownikowi, pracodawca nie ma prawa do odliczenia podatku związanego z nabyciem okularów korekcyjnych, które są wykorzystywane przez pracowników również podczas wykonywania obowiązków służbowych. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje kwestia, czy pracodawca, realizując obowiązek wynikający z odrębnych przepisów prawa, przekazuje pracownikowi określoną kwotę pieniężną tytułem refundacji całości lub części kwoty wydatkowanej na zakup okularów.

Poza tym (...) z samego faktu wystawienia faktury na pracodawcę, jeśli pracodawca ten nie nabył faktycznie okularów (nie doszło do przeniesienia rozporządzania okularami jak właściciel pomiędzy zakładem optycznym a pracodawcą), nie można wywodzić prawa pracodawcy do odliczenia podatku wynikającego z faktury.

Ministerstwo Finansów twierdzi przy okazji, że wszystko jest w porządku, a przepisów zmieniać nie trzeba. Jak czytamy bowiem we wskazanej wyżej odpowiedzi na interpelację: (...) brak jest w mojej ocenie konieczności ujednolicenia czy raczej doprecyzowania przepisów dotyczących odliczenia podatku VAT przez pracodawcę od zakupu okularów korekcyjnych dla pracowników.

A szkoda.

Jakkolwiek by nie tłumaczyć czy uzasadniać stanowiska ministra, czy naprawdę rozliczenia podatkowe trzeba aż tak komplikować? Czy nie byłoby prościej, skoro przepisy o podatkach dochodowych uznają wydatek na okulary za mający związek z działalnością, uznać jednocześnie, że możliwe jest równocześnie odliczenie VAT? Czy zamiast doszukiwać się tego, kto naprawdę sprawuje władztwo nad tymi okularami, nie lepiej po prostu logicznie pomyśleć?

Krzysztof Koślicki
redaktor naczelny
www.podatki.biz