PIT 2015: Zbycie majątku firmowego – co się zmieni?

Podatnicy przyzwyczaili się już, że istotne zmiany w podatku dochodowym zwykle są wprowadzane ustawami ogłaszanymi pod koniec roku, najczęściej w listopadzie. Jedną z takich wręcz rewolucyjnych nowelizacji ogłoszonych w 2013 r., a dokładniej 27 listopada 2013 r. była ustawa z 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku tonażowym (Dz.U. z 2013 r. poz. 1387), w wyniku której do zakresu podmiotowego ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych włączone zostały spółki komandytowo-akcyjne.

W 2014 r. również mają miejsce takie zmiany. Może nie są one tak spektakularne, jak wspomniana nowelizacja dotycząca spółek komandytowo-akcyjnych, ale niewątpliwie dotkną znacznie szerszej grupy podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Wśród nich będą m.in. ci, którzy wykorzystywali w swojej działalności gospodarczej środki trwałe (np. nieruchomości o charakterze niemieszkalnym), które nie były ujęte w ewidencji środków trwałych.

17 września 2014 r. Prezydent RP podpisał bowiem ustawę z 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Obecnie ustawa ta oczekuje na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Regulacje, które są przedmiotem niniejszego aktu prawnego, wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.

Zmiany w ustawie o PIT

Zastrzeżenie, o którym mowa w art. 14 ust. 2c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT), dotyczy zaś tego, że do przychodów tych nie zalicza się przychodów z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej: budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie.

Jak jest do końca 2014 r.?

Obecnie, jeśli składnik majątku jest wykorzystywany w działalności gospodarczej, ale nie jest ujęty w ewidencji środków trwałych, przychód uzyskany z jego sprzedaży nie stanowi przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, lecz:

• przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT – jeśli sprzedawany był lokal niemieszkalny, a sprzedaż nastąpiła przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie tego lokalu,
• przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT – jeśli sprzedawana była rzecz ruchoma, a sprzedaż nastąpiła przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

Potwierdzeniem prawidłowości takiego rozumienia przepisu art. 14 ust. 2 ustawy o PIT jest m.in. uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 lutego 2014 r. (sygn. II FPS 8/13), której teza brzmi:

W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, które nie były ujęte w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a które nie stanowią składników majątku wskazanych w art. 14 ust. 2c tej ustawy.

Organy podatkowe niejednokrotnie próbowały przyjąć inną interpretację tego przepisu (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 6 maja 2014 r., sygn. ILPB1/415-237/14-2/AG). Podatnicy mogli jednak dochodzić swoich racji w sądach, które, szczególnie po wydaniu przez NSA wyżej wspomnianej uchwały, stawały po ich stronie.

...a jak będzie po 1 stycznia 2015 r.?

Ta sytuacja diametralnie się zmieni od 1 stycznia 2015 r. W drodze wspomnianej ustawy z 29 sierpnia 2014 r. przychodem z działalności gospodarczej będą również przychody z odpłatnego zbycia wskazanych w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT składników majątku wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej. Pomijając inne kwestie, wskazać należy, że istota zmiany tkwi w tym, że zapis o „wykorzystywaniu na potrzeby związane z działalnością gospodarczą” zastąpił zapis „ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych”. Istotny jest więc sam fakt wykorzystywania danego składnika majątku w prowadzonej działalności gospodarczej.

Przykład:

Pan Kazimierz prowadzi warsztat naprawy pojazdów. Działalność jest wykonywana w budynku gospodarczym, który pan Kazimierz nabył przed laty, kiedy jeszcze nie prowadził działalności gospodarczej. Budynek nie został wprowadzony do ewidencji środków trwałych i nie był amortyzowany.

Jeśli pan Kazimierz sprzedałby ten budynek w 2014 r., uzyskany przychód – ze względu na to, że budynek nie był ujęty w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych – nie stanowiłby przychodu z działalności gospodarczej. Nie byłby też – z uwagi na upływ ponad 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie tego lokalu – przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości.

W sytuacji gdyby do sprzedaży doszło w 2015 r., przychód ze sprzedaży stanowiłby przychód z działalności gospodarczej. Na etapie sprzedaży pan Kazimierz mógłby rozpoznać koszty uzyskania przychodów w wysokości ceny nabycia budynku oraz poniesionych nakładów zwiększających jego wartość. W przypadku budynków nabytych wiele lat temu koszty te mogą być jednak znacznie niższe niż uzyskany przychód.

Wycofanie składnika majątku z ewidencji środków trwałych

Nadal bez zmian pozostaje zasada, że w razie wycofania danego składnika majątku z ewidencji środków trwałych jego sprzedaż po upływie 6 lat, licząc między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności, i dniem ich odpłatnego zbycia, nie stanowi przychodu z tej działalności.

Pamiętać jednak należy, że przez te 6 lat składnik majątku nie powinien być faktycznie wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej.

Uzasadnienie zmian

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy z 29 sierpnia 2014 r., (...) zmiana ma na celu doprecyzowanie, iż zbycie składnika majątku wykorzystywanego w działalności gospodarczej stanowi przychód z tej działalności. Dotyczy to zarówno składników, które z uwagi na przewidywany okres ich użytkowania, krótszy niż rok, nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych, jak i składników, których podatnik – pomimo takiego obowiązku – nie ujął w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

W świetle dotychczasowego stanu prawnego, potwierdzonego wspomnianą wyżej uchwałą NSA, trudno jednak zgodzić się z tym, by zmiana ta miała na celu „doprecyzowanie” przepisu. Jest to zmiana diametralna, która niesie za sobą naprawdę wymierne skutki finansowe dla podatników.

Izabela Rutkowska