PCC: Dlaczego warto zgłaszać duże pożyczki

Pożyczki pieniężne to powszechne zjawisko. Kiedy dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, najczęściej chodzi o spore kwoty - przy kworach drobnych pożyczający nie formalizują zwykle samej czynności, nie sporządzają żadnej umowy, a o pożyczce wszyscy zapominają na drugi dzień po jej zwróceniu. Ale przy kwotach większych warto już pamiętać o umowie. I nie chodzi tu tylko o zabezpieczenie (choć to oczywiście ważne), ale przede wszystkim o kwestie związane z karnym opodatkowaniem dochodów z nieujawnionych źródeł i pożyczki niezgłoszonej.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której pożyczamy na zakup domu kilkaset tysięcy np. od majętnych rodziców i teściów. Po pewnym czasie od momentu zawarcia umowy Urząd Skarbowy wezwie nas do wskazania źródła, z którego sfinansowaliśmy zakup. I jeśli w tym momencie powołamy się na pożyczkę, a nie została ona odpowiednio udokumentowana i zgłoszona na właściwym formularzu PCC, będziemy zmuszeni zapłacić sankcyjny podatek - w wysokości 20% kwoty pożyczki, na którą się powołujemy. Możemy się nie powoływać - ale jeśli nie będziemy w stanie wskazać źródła, z którego uzyskaliśmy dochód (i zgłosiliśmy go do opodatkowania) zapłacimy z kolei podatek w wysokości 75%. I tak źle, i tak niedobrze.

Tymczasem stawka podatku przy pożyczce deklarowanej wynosi 0,5% podstawy opodatkowania - a w wielu przypadkach możemy podatku zupełnie legalnie uniknąć.

Zacznijmy jednak od sankcyjnego podatku PCC.

Zagadnienia związane z opodatkowaniem poszczególnych czynności prawnych podatkiem od takich czynności uregulowane są w ustawie z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. W art. 7 określającym stawki podatku, w ust. 5 czytamy:

5. Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:

1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;

2) biorący pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Jak uniknąć podatku PCC

W przedstawionym wyżej p. 2 wspomina się o pożyczkobiorcy, wskazanym w art. 9 pkt 10 lit. b ustawy - to osoba, należąca do kręgu osób bliskich, wymienionych w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należą do nich małżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha. Zwróćmy uwagę, że do tego kręgu nie należą np. teściowe - stąd korzystniej udzielać pożyczek w obrębie najbliższych krewnych. W przypadku tych osób, pożyczka może być całkowicie zwolniona od podatku - bez względu na jej wartość.

Aby tak się stało, trzeba jednak spełnić dwa warunki (łącznie:)

- złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności pożyczki, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,

- móc udokumentować fakt otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym.

Zwolnienie mniejsze

Ustawa zawiera również inne zwolnienie, dotyczące kwot nie przekraczających 9637 zł - odnosi się do umów zawartych między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn. Do osób tych zaliczymy małżonka, zstępnych (np.: dzieci, wnuki), wstępnych (np.: rodzice, dziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów; pamiętać należy, że za rodziców w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Wartość zwolnienia dotyczy pożyczek od jednej osoby, czyli pożyczając np. od obojga teściów możemy uzyskać zwolnienie z podatku na kwotę dwukrotnie wyższą.

Ale uwaga.

Przepis zwalniający od PCC mówi wyraźnie, iż należy posiłkować się ustalając zasady zwolnienia regulacjami ustawy o podatku od spadków i darowizn. przepisy te mówią natomiast o kumulacji kwot w czasie. Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Zwolnienie z podatku PCC pożyczek niewielkich kwot

Wspomnijmy na zakończenie o jeszcze jednym zwolnieniu dotyczącym osób fizycznych - zwolnione z podatku PCC są umowy pożyczki o wartości nie przekraczającej 1000 zł.

Redakcja podatki.biz