Opodatkowanie VAT wynajęcia wspólnej nieruchomości małżonków

Przedmiotem opodatkowania VAT jest m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel, natomiast świadczeniem usług jest każde świadczenie (każda czynność prawna lub faktyczna bądź zaniechanie) na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niestanowiące dostawy towarów.

Majątek wspólny małżonków

W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność ustawowa. Obejmuje ona przedmioty majątkowe nabyte w czasie jego trwania, przez oboje małżonków lub jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe, których wspólnota ta nie obejmuje wchodzą w skład majątku osobistego każdego z małżonków.

Zgodnie z ww. regulacją każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego na zasadzie współwłasności łącznej, a więc żaden z nich nie posiada w niej określonych udziałów.

Najem a działalność gospodarcza w VAT

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel i rezultat. Działalność gospodarcza to, w myśl art. 15 ust. 2 powołanej ustawy, wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników a także działalność osób wykonujących wolne zawody. W szczególności działalność gospodarcza obejmuje czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Na podstawie art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się do oddania najemcy do używania rzeczy na czas oznaczony lub nieoznaczony, najemca zaś zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Zatem, najem jest w pełni zgodny z definicją działalności gospodarczej ustawy o VAT. Fakt, iż jest on prowadzony w ramach działalności gospodarczej podatnika czy też stanowi odrębne od niej źródło przychodu w świetle ustawy o PIT nie ma znaczenia. Najem jest więc odpłatnym świadczeniem usług i jako taki podlega opodatkowaniu VAT.

Razem albo osobno

Małżeństwo nie zostało wymienione jako kategoria podatników określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Zwrócił na to uwagę NSA w wyroku z 5 lipca 2016 r. sygn. akt II FSK 183/15. Powołana ustawa indywidualizuje bowiem podatników mówiąc m.in. o osobach fizycznych a przecież każdy z małżonków jest odrębną osobą fizyczną. Taka konstrukcja oznacza, że nie zawsze obydwoje małżonkowie muszą być vatowcami z tytułu wynajmu nieruchomości będącej majątkiem wspólnym. W takiej sytuacji możliwe jest, że razem są podatnikami VAT, jednak również tylko jeden z nich może być z tego tytułu opodatkowany. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 4 grudnia 2015 r., sygn. ILPP1/4512-1-734/15-4/UG, uznając, że małżonkowie są odrębnymi podatnikami, a ich działalność jest opodatkowana na zasadach ogólnych. To zaś w jego ocenie oznacza, że status podatnika VAT mają oboje małżonkowie jak i każdy z osobna. Dodał dalej, że nie istnieją podstawy do potraktowania małżonków jako jeden zbiorowy podmiot podlegający obowiązkowi podatkowemu.

Zgodnie z ustaloną praktyką - mającą oparcie w obowiązujących przepisach - vatowcem jest ten z małżonków, który dokonał czynności stanowiącej przedmiot opodatkowania. Podatnikiem VAT będzie ten z małżonków, jeżeli najem dotyczy nieruchomości stanowiącej wspólny majątek małżeński, który dokonał czynności we własnym imieniu czyli jest stroną czynności prawnej. Jeżeli małżonkowie wspólnie są stronami tej czynności to oni razem są vatowcami. Możliwe są więc trzy sytuacje:

  • stroną umowy są oboje małżonkowie wówczas każde z nich jest podatnikiem VAT z tytułu wynajmu. Zakres opodatkowania dla każdego wyniesie połowę uzyskanego przychodu,
  • stroną umowy jest wyłącznie mąż. Tylko on jest wtedy podatnikiem VAT z tytułu wynajmu,
  • stroną umowy jest wyłącznie żona. Tylko ona jest wówczas podatnikiem VAT z tytułu wynajmu.

Takie wskazanie podmiotu będącego podatnikiem znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych organów skarbowych: Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 18 listopada 2013 r., sygn. IPTPP2/443-665/13-6/PR, z 26 listopada 2015 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPP2/4512-971/15-2/IŻ oraz z 17 listopada 2016 r. również Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. 1462-IPPP2.4512.769.2016.1.MT.

Warto zwrócić uwagę na cywilnoprawną podstawę takiego rozwiązania w VAT. Zgodnie z art. 36 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać wspólnym majątkiem, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. To oznacza, że każdy z małżonków może samodzielnie składniki wspólnego majątku wynajmować.

Zwolnienie z VAT

Małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Otóż na mocy art. 113 ust. 1 oraz 9 ustawy o VAT w przypadku gdy wartość sprzedaży (otrzymanego czynszu najmu) nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Jeżeli podatnik rozpoczyna wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku limit liczony jest w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym. Przy ustalaniu limitu zwolnienia podmiotowego z VAT uwzględnione winny zostać wartości sprzedaży netto a więc bez VAT.

Na ustalenie ww. limitu wpłynie ustalenie stosowanego przez małżonków sposobu rozliczenia VAT z tytułu najmu wspólnej nieruchomości . W przypadku gdy VAT od takiego najmu będzie rozliczany przez jednego z małżonków lub też zawrą oni umowę spółki cywilnej i VAT od takiego wynajmu rozliczać będzie spółka małżeńska limit będzie wynosił 200 000 zł dla takich podmiotów. Inaczej będzie w sytuacji gdy VAT będzie rozliczany przez każdego z małżonków gdyż obroty z tytułu najmu osiągane będą przez każdego z nich (oboje będą stroną wynajmującą). W takiej sytuacji, czyli rozliczania obrotów po połowie, każdemu z małżonków przysługiwać będzie limit w wysokości 200 000 zł.

W ustawie o VAT znaleźć można jeszcze jedno zwolnienie dotyczące wynajmu nieruchomości. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT zwolnione z tego podatku są usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części takich nieruchomości na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe. Jest to więc zwolnienie o charakterze przedmiotowym. Jeżeli zwolnienie to znajdzie zastosowanie, świadczenie usług najmu nieruchomości o charakterze mieszkaniowym jest z VAT zwolnione bez względu na to czy podatnikami będzie obydwoje małżonków czy podatnikiem będzie jedno z nich.

Małżonkowie muszą pamiętać, że aby najem nieruchomości o charakterze mieszkaniowym był z VAT zwolniony musi być ona wynajmowana na cele mieszkaniowe. Nie skorzystają z niego, gdy mieszkanie czy dom wynajmowane będą np. na biuro.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...