Opodatkowanie VAT bezpłatnego użyczenia pomieszczenia biurowego

Pytanie podatnika: Czy w świetle ustawy o podatku od towarów i usług, stosownie do art. 8 ust. 2, bezpłatne użyczenie pomieszczenia biurowego przez Wnioskodawcę podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 9 grudnia 2014 r. (data wpływu 16 grudnia 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 4 marca 2015 r. (data wpływu 9 marca 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania bezpłatnego użyczenia pomieszczenia biurowego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 grudnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania bezpłatnego użyczenia pomieszczenia biurowego.

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 4 marca 2015 r. o doprecyzowanie opisu sprawy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawcą jest E. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P. na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Wnioskodawca jest podatnikiem podatku VAT i prowadzi działalność gospodarczą od marca 1993 roku. Podstawowym rodzajem działalności gospodarczej wykonywanej przez podatnika jest działalność w zakresie robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Wnioskodawca jest deweloperem i inwestuje w budowę nieruchomości budynkowych z przeznaczeniem na sprzedaż lub wynajem. Wnioskodawca posiada prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tym świadczeniem w całości lub w części.

W skład majątku Wnioskodawcy wchodzi nieruchomość położona przy ul. W., ul. K., ul. S., ul. J. składająca się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów nr 10, 11/2, 12 o powierzchni 5328 m2, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze … (dalej: „Nieruchomość”). Na Nieruchomości Wnioskodawca rozpoczął wykonywanie robót budowlanych w celu wybudowania budynku z przeznaczeniem na sprzedaż lub wynajem.

Nieruchomość sąsiaduje z nieruchomością położoną przy ulicy W., oznaczoną numerem ewidencyjnym 11/1 (dalej: „Nieruchomość sąsiadująca”). Na Nieruchomości sąsiadującej posadowiony jest budynek, który był zajmowany przez I. (dalej: „I.”).

W związku z robotami budowlanymi, które mają miejsce na Nieruchomości i bezpośrednim sąsiedztwie Nieruchomości z Nieruchomością sąsiadującą, na której posadowiony jest budynek zajmowany przez I., Wnioskodawcy zgłaszane były liczne problemy związane z utrudnieniami w korzystaniu z Nieruchomości sąsiadującej, w tym brak możliwości nieograniczonego korzystania z pomieszczeń I., znaczna ilość kurzu zagrażająca przechowywanej przez I. dokumentacji oraz inne negatywne czynniki, które w istotny sposób ograniczają możliwość wykorzystywania tej nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem.

Ponadto, Wnioskodawca zamierza nabyć Nieruchomość sąsiadującą, w celu rozszerzenia prowadzonych inwestycji budowlanych również na tę działkę.

Wnioskodawca w celu umożliwienia kontynuacji robót budowlanych prowadzonych na Nieruchomości i nabycia Nieruchomości sąsiadującej zaproponował I. przeniesienie siedziby w inne miejsce. W celu umożliwienia powyższego, Wnioskodawca zawarł z osobą trzecią umowę najmu pomieszczeń biurowych przy ul. S., z tytułu której zobowiązany jest uiszczać miesięczny czynsz najmu na rzecz wynajmującego oraz koszty z tytułu zużytych mediów. Następnie, Wnioskodawca zawarł umowę użyczenia wynajmowanych przez Wnioskodawcę od osoby trzeciej pomieszczeń biurowych przy ul. S. na rzecz I., nieodpłatnie udostępniając je I. do korzystania, z zastrzeżeniem, że I. ponosić będzie koszty zużytych przez siebie mediów.

W piśmie z dnia 4 marca 2015 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawca wskazał, że Zainteresowany dnia 17 września 2014 roku zawarł umowę użyczenia wynajmowanych przez niego od osób trzecich pomieszczeń biurowych na rzecz I. I. nie jest zobowiązany do żadnego świadczenia na rzecz Wnioskodawcy w zamian za użyczenie przedmiotowych pomieszczeń biurowych. Jednakże I. zadeklarował w umowie, iż z chwilą podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego przedmiotu użyczenia wystąpi niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia jego podpisania, do Ministra Skarbu Państwa z wnioskiem o wydanie decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu I. w stosunku do nieruchomości położonej przy ul. W., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr 11/1 (obręb …) o powierzchni 797 metrów kwadratowych, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr … ustanowionego na mocy decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Nr … z dnia 19 grudnia 2003 roku.

.... zobowiązał się do ponoszenia kosztów eksploatacji związanych z użytkowaniem przedmiotu użyczenia, to jest kosztów:

1. comiesięcznego korzystania z energii elektrycznej, według wskazań podlicznika,
2. comiesięcznego korzystania z wody oraz opłaty za ścieki, według wskazań podlicznika,
3. centralnego ogrzewania w sezonie grzewczym, według wskazań podlicznika ciepła,
4. wywozu opadów,
5. ochrony budynku i monitorowania alarmu (…) przez firmę świadczącą usługi w zakresie ochrony osób i mienia, w części adekwatnej do zajmowanej powierzchni.

Koszty mediów I. będzie ponosić na rzecz Wnioskodawcy, a Wnioskodawca będzie je refakturował na I.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w świetle ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), stosownie do art. 8 ust. 2, bezpłatne użyczenie pomieszczenia biurowego przez Wnioskodawcę na rzecz I. podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, umowa użyczenia w tym przypadku nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie zostały bowiem łącznie spełnione przesłanki z art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U.2011.177.1054 ze zm.) (dalej zwanej: „ustawą”).

Zgodnie z art. 710 kodeksu cywilnego przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu w użyczenie, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. W wyniku wydania przedmiotu umowy nie dochodzi do przysporzenia kosztem majątku użyczającego, jako, że użyczony przedmiot umowy pozostaje w jego majątku. W świetle cywilistycznej charakterystyki umowy użyczenia, nie następuje w jej ramach przeniesienie prawa do rozporządzania użyczanym składnikiem majątku jak właściciel, a właśnie tego rodzaju przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jest charakterystyczną cechą każdej dostawy towarów. Do ustawowo wymienionych pięciu wyjątków, gdzie nie musi nastąpić przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, abyśmy mieli jednak do czynienia także z dostawą towarów, użyczenie nie należy (art. 7 ust. 1 pkt 1-5 ustawy). Oznacza to, że użyczenie majątku bezspornie nie jest nieodpłatną dostawą towarów. Rozróżnienie to jest bardzo istotne, gdyż każda nieodpłatna dostawa towarów podlega opodatkowaniu w szerszym zakresie niż w przypadku nieodpłatnego świadczenia usługi (art. 7 ust. 2 i ust. 3 ustawy). W związku z tym oddanie rzeczy do bezpłatnego używania na podstawie umowy użyczenia musi zostać jednoznacznie zakwalifikowane jako nieodpłatne świadczenie usług.

Z kolei art. 713 k.c. mówi o tym, że biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Zawarta przez Wnioskodawcę z I. umowa użyczenia zawiera stosowne ustalenia zobowiązujące I. jako biorącego w użyczenie pomieszczenia biurowe do ponoszenia kosztów z tytułu wywozu nieczystości, energii elektrycznej, wody i innych mediów. Wobec powyższego, Wnioskodawca fakturuje wyżej wymienione usługi na I. jako odsprzedaż usług bez doliczania jakiejkolwiek marży. Ceny netto, jak i stawki VAT w fakturach dokumentujących odprzedaż usług na rzecz I. są takie same jak w fakturze usługodawcy, a podatek należny jest równy podatkowi naliczonemu.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1) ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Użyczenie, które jest nieodpłatnym świadczeniem usług, co do zasady nie podlega zatem opodatkowaniu VAT, gdyż zasadą jest opodatkowanie wyłącznie odpłatnego świadczenia usług.

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. W związku z powyższym, uznać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w określonych sytuacjach podlegać może również umowa użyczenia. Potwierdził to również Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie w decyzji z 21 lutego 2005 r., nr ….., który stwierdził, że oddanie towaru do używania na podstawie umowy użyczenia może być zakwalifikowane jako nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą, zrównane z odpłatnym świadczeniem usług, jeżeli nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu tego towaru, w całości lub części.

W związku z powyższym, uznać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w określonych sytuacjach podlegać może również umowa użyczenia, jednak tylko pod warunkiem że łącznie zostaną spełnione następujące przesłanki. Po pierwsze, świadczenie powinno być wykonane na rzecz osób, o których mowa w art. 8 ust. 2 ustawy. Ponadto, wykonane świadczenie nie może być związane z prowadzoną przez użyczającego działalnością gospodarczą, a podatnikowi musi przysługiwać prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tym świadczeniem w całości lub w części. Przepis ten odnosi się zatem wyłącznie do świadczeń na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika. Oznacza to, że o opodatkowaniu nieodpłatnego świadczenia usług decyduje bezpośrednio cel tego świadczenia. Jeżeli usługi nie będą związane z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika, wówczas podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast gdy związek ten wystąpi, nieodpłatne świadczenie usług nie podlega opodatkowaniu.

Warto zaznaczyć, że ustawodawca nie precyzuje, jak należy rozumieć „cele działalności gospodarczej podatnika”. Każdy przypadek powinien być zatem rozpatrywany indywidualnie. Celem działań Wnioskodawcy jest umożliwienie kontynuacji prowadzonych na Nieruchomości robót budowlanych, uzyskanie możliwości nabycia Nieruchomości sąsiadującej oraz wykonanie inwestycji budowy nieruchomości budynkowych z przeznaczeniem na sprzedaż lub wynajem na Nieruchomości i Nieruchomości sąsiadującej, co w konsekwencji prowadzić będzie do pozyskania nowych klientów przez Wnioskodawcę, czyli prowadzenia przez Wnioskodawcę działalności o charakterze zarobkowym. W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy oddanie części własnego majątku do nieodpłatnego używania przez I. jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa Wnioskodawcy i pomimo, iż podatnikowi przysługiwało w całości bądź w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, t...