Opodatkowanie PCC umowy pożyczki - MF wyjaśnia
1. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA
Przedmiotem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (zwanym dalej "PCC") są m.in.:
ZASIĘG TERYTORIALNY OPODATKOWANIA
Zasięg terytorialny opodatkowania podatkiem PCC określono poprzez dwie równorzędne zasady:
- podatkowi podlegają te umowy pożyczki, których przedmiot znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
WAŻNE: Nie ma znaczenia miejsce zawarcia umowy, obywatelstwo bądź miejsce zamieszkania stron umowy - decydującym jest miejsce położenia przedmiotu umowy w momencie jej zawarcia. |
- podatkowi podlegają te umowy pożyczki, których przedmiot znajduje się za granicą, w przypadku gdy pożyczkobiorca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i umowa pożyczki została zawarta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
WAŻNE: Oba warunki: miejsce zamieszkania nabywcy (Rzeczpospolita Polska) oraz miejsce zawarcia umowy pożyczki (Rzeczpospolita Polska) muszą być spełnione łącznie. |
2. CZYNNOŚCI NIEPODLEGAJĄCE OPODATKOWANIU PCC
Opodatkowaniu podatkiem PCC nie podlegają:
- umowy pożyczki w sprawach:
- alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
- ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,
- wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyboru do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego oraz referendum,
- powszechnego obowiązku obrony,
- zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
- nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
- podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych,
- podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,
- podlegających przepisom o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu.
- umowy pożyczki:
- w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
- jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności.
3. OBOWIĄZEK PODATKOWY
Obowiązek podatkowy powstaje w związku z zaistnieniem sytuacji, z którą ustawa wiąże jego powstanie i chwili w ustawie określonej.
Obowiązek podatkowy z tytułu umowy pożyczki powstaje z chwilą:
- dokonania czynności cywilnoprawnej - zawarcia umowy, zmiany umowy jeżeli powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,
- każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki określa, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy;
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody,
- powołania się przez podatnika na fakt zawarcia umowy pożyczki - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie PCC w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym na fakt dokonania tej czynności.
Uwaga!
Do końca lutego 2017 r. obowiązek podatkowy w ww. sytuacji powstawał w wyniku powołania się podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania. Zmiana brzmienia przepisu nastąpiła w związku z art. 51 pkt 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1948) zmieniającej ustawę o podatku od czynności cywilnoprawnych z dniem 1.03.2017 r. )
Obowiązek podatkowy wynikający z umowy pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę jako podatniku tego podatku.
4. PODSTAWA OPODATKOWANIA
Podstawę opodatkowania z tytułu zawarcia umowy pożyczki stanowi kwota (w przypadku, gdy przedmiotem pożyczki są pieniądze) lub wartość pożyczki (w przypadku, gdy przedmiotem pożyczki są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku), a w przypadku zawarcia umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.
5. STAWKA PODATKU
Co do zasady z tytułu zawartej umowy pożyczki stawka podatku wynosi 2%.
Jednakże w sytuacji, gdy przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:
- podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki albo jej zmiany, a należny podatek od tej czynności nie został zapłacony;
- biorący pożyczkę w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami z kręgu najbliższej rodziny (są to: małżonek, zstępni - dzieci, wnuki, prawnuki itd., wstępni - rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd., pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) w przypadku, gdy powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym
stawka podatku wynosi 20%.
Uwaga!
Do końca lutego 2017 r. Stawka podatku wynosiła 20%, jeżeli powołanie nastąpiło przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego.
Zmiana brzmienia przepisu nastąpiła w związku z art. 51 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1948) zmieniającej ustawę o podatku od czynności cywilnoprawnych z dniem 1.03.2017 r. )
6. ZWOLNIENIA PODMIOTOWE
W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych znajduje się zamknięty katalog podmiotów korzystających ze zwolnienia w tym podatku.
Zwolnieniem od podatku PCC są objęte zatem:
- państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem wzajemności;
- organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
- jednostki samorządu terytorialnego;
- Skarb Państwa;
- Agencja Rezerw Materiałowych.
Należy jednocześnie zwrócić uwagę, iż poza zwolnieniami powyżej wskazanymi w przepisach innych ustaw przewidziano zwolnienia od podatku PCC o charakterze podmiotowo-przedmiotowym lub podmiotowym.
7. ZWOLNIENIA PRZEDMIOTOWE
Zwolnieniem objęte są pożyczki:
- udzielane przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek,
- udzielane przez osoby najbliższe. Powyższe zwolnienie dotyczy wyłącznie pożyczki udzielonej w formie pieniężnej na podstawie umowy między osobami z kręgu najbliższej rodziny (tj.małżonka, zstępnych - dzieci, wnuki, prawnuki itd., wstępnych - rodziców, dziadków, pradziadków itd., pasierba, rodzeństwo, ojczyma, macochę) w wysokości przekraczającej obecnie kwotę 9.637 zł pod następującymi warunkami:
- złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
- udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na jego rachunek płatniczy albo na jego inny rachunek w banku lub w prowadzonym przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
- udzielane na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu (obecnie - 9.637 zł) - na zasadach określonych w przepisach ustawy o podatku od spadków i darowizn.
- na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami, niż osoby, wymienione powyżej do łącznej wysokości nieprzekraczającej kwoty 5.000 zł od jednego podmiotu i 25.000 zł od wielu podmiotów – w okresach 3 kolejnych lat kalendarzowych począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r.
Przykład 1
Pożyczkodawca | Kwota pożyczki | Zwolnienie-limit 5 000 | Zwolnienie-limit 25 000 | Kwota zwolnienia | Opodatkowane |
X | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 0 |
Y | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 0 |
K | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 0 |
M | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 0 |
N | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 0 |
O | 5 000 | 0 | 0 | 0 | 5 000 |
Przykład 2
Pożyczkodawca | Kwota pożyczki | Zwolnienie-limit 5 000 | Zwolnienie-limit 25 000 | Kwota zwolnienia | Opodatkowane |
X | 8 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 3 000 |
Y | 8 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 3 000 |
K | 8 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 3 000 |
M | 8 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 3 000 |
N | 8 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 3 000 |
O | 8 000 | 0 | 0 | 0 | 8 000 |
- udzielane z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- udzielane z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,
- udzielane przez wspólnika ( akcjonariusza ) spółce kapitałowej.
8. ZAPŁATA, POBÓR I ZWROT PODATKU
Zapłata podatku
Z treści ustawy PCC wynika, że podatnik jest zobowiązany do samodzielnego obliczenia i wpłaty podatku, bez doręczenia jakiejkolwiek decyzji przez organ podatkowy. Ustawa nakłada na podatnika obowiązek złożenia deklaracji oraz obliczenia i uiszczenia podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, za wyjątkiem sytuacji gdy podatek pobierany jest przez płatnika.
Pobór podatku przez płatnika
Jeżeli umowa pożyczki zawierana jest w formie aktu notarialnego notariusz staje się płatnikiem PCC z tytułu dokonanej czynności i obowiązany jest uzależnić dokonanie czynności od uprzedniego zapłacenia podatku.
Uwaga! |
Zwrot podatku
Podatek od czynności cywilnoprawnych podlega zwrotowi, jeżeli:
- uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
- nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej.
Jednakże podatek PCC nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony.
9. WŁAŚCIWOŚĆ ORGANU PODATKOWEGO
Właściwość miejscowa
Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach PCC, od umów pożyczek, których przedmiot znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podatnika.
W przypadku, gdy obowiązek zapłaty podatku ciąży solidarnie na kilku podmiotach - organem właściwym miejscowo w tej sprawie będzie naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę jednego z tych podmiotów.
Natomiast jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej organu podatkowego właściwym organem podatkowym jest naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.
Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach PCC od umowy pożyczki, której przedmiot znajduje się za granicą jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) nabywcy.
Właściwość rzeczowa
Organem podatkowym właściwym rzeczowo w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych jest naczelnik urzędu skarbowego.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.
mf.gov.pl
Ostatnie artykuły z tego działu
- Zwolnienie podmiotowe z VAT również dla biura rachunkowego
- Dłuższe konsultacje dotyczące struktur JPK_KR_PD oraz JPK_ST
- Skarbówka rezygnuje z wysyłania tzw. pism behawioralnych
- Reforma KSeF do zmiany. Przedsiębiorcy pozytywnie o części modyfikacji
- Świadczenie dla pracowników z ZFŚS a składki ZUS
- ZUS: "Siła wyższa" - zasady uzupełnienia wynagrodzenia pracownika
- Skutki podatkowe wystawienia fałszywej faktury. Co zmienia wyrok TS UE?
- Reforma KSeF jednak ze sporymi zmianami
- Kasowy VAT na nowych zasadach?
- Założenia planowanych zmian w składce zdrowotnej przedsiębiorców
Wszystkie artykuły z tego działu »
Dodaj nowy komentarz