Opodatkowanie opłaty śmieciowej podatkiem VAT

Z uzasadnienia: W świetle obecnie obowiązujących przepisów (...), zarówno wynajmujący jak i najemca nie mają możliwości dokonania wyboru świadczeniodawcy tych usług. (...) gminy obowiązane są do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości za co pobierają stosowane opłaty. Zobowiązanie do uiszczenia opłat z tytułu wywozu nieczystości ciąży na właścicielu nieruchomości (przez którego rozumie się również zarządcę nieruchomości) i nie może być w drodze umowy przeniesione na najemcę ze skutkiem zwalniającym wynajmującego z obowiązku jej zapłaty. Opłata ta stanowi zatem nieodłączny element usługi najmu i powinna być traktowana jako jedna usługa z najmem (o ile wynajmujący decyduje się na „przeniesienie” jej kosztu na najemcę).

Stan faktyczny

Miasto M. (dalej: „Miasto”, „Wnioskodawca”) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”). Na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 506 ze zm., dalej: „Ustawa o samorządzie gminnym”) Miasto jest wyposażone w osobowość prawną i posiada zdolność do czynności cywilnoprawnych. Miasto wykonuje zadania własne (określone w art. 7 Ustawy o samorządzie gminnym) samodzielnie lub poprzez powołane jednostki organizacyjne.

W strukturze organizacyjnej Miasta znajduje się Miejski Zarząd Gospodarki Komunalnej w M. (dalej: „MZGK”, „Zakład”), funkcjonujący w formie samorządowego zakładu budżetowego. Stosownie do art. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 827 ze zm.) oraz art. 14 ustawy o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2077 ze zm., dalej: „Ustawa o finansach publicznych”) Miasto poprzez Zakład wykonuje zadania własne o charakterze użyteczności publicznej. Stosownie do art. 16 ust. 1 oraz 2 Ustawy o finansach publicznych, zgodnie z celami, dla których został utworzony, MZGK wykonuje m.in. zadania własne Miasta w zakresie gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi.

Miasto, za pośrednictwem MZGK, zawiera umowy najmu lokali mieszkalnych z przeznaczeniem wyłącznie na cele mieszkaniowe z osobami trzecimi (dalej: „Najemcy”). Zgodnie z postanowieniami umów najmu, Najemcy zobowiązani są do ponoszenia kosztów czynszu oraz dostawy mediów.

W odniesieniu do samej usługi najmu lokali mieszkalnych z przeznaczeniem wyłącznie na cele mieszkaniowe Miasto stosuje zwolnienie z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 Ustawy o VAT. W odniesieniu do dostawy mediów, Miasto stosuje stawki właściwe dla dostawy danych mediów (zgodnie z wydanymi na wniosek Miasta interpretacjami indywidualnymi Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej).

Dodatkowo, zgodnie z umową, Najemcy zobowiązani są do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (dalej również: „opłata śmieciowa”), regulowaną przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2018 r., poz. 1454 ze zm.; dalej: „Ustawa o czystości”). Kwota należna do zapłaty z tego tytułu jest wskazywana Najemcom na fakturze odrębnie od pozostałych opłat ponoszonych przez Najemców w ramach najmu.

Wnioskodawca podkreśla, że opłata śmieciowa nie stanowi elementu kalkulacyjnego przy ustalaniu wysokości czynszu, nie jest także przedmiotem umowy najmu.

Pytanie Wnioskodawcy

Czy czynność pobierania przez MZGK od Najemców opłaty śmieciowej stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu VAT?

Stanowisko Wnioskodawcy

Zdaniem Wnioskodawcy, czynność pobierania przez MZGK od Najemców opłaty śmieciowej stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast przez świadczenie usług - w myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

  • przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

  • zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Mając na uwadze powyższe, przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Ponadto, poza wyjątkami wskazanymi w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają czynności odpłatne. Jednocześnie, aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę, w rozumieniu art. 7 Ustawy o VAT, lub świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ww. ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika, w rozumieniu Ustawy o VAT.

W myśl art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do art. 15 ust. 6 Ustawy o VAT, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W tym miejscu Wnioskodawca pragnie podkreślić, iż w przedmiotowym stanie faktycznym stosunek prawny związany z Najemcami powstaje, zdaniem Miasta, w oparciu o administracyjnoprawną metodę regulacji, która na plan dalszy spycha cywilnoprawny charakter postanowień dotyczących opłaty śmieciowej uiszczanej przez Najemców.

Odnosząc się natomiast do kryterium przedmiotowego dotyczącego wyłączenia organów władzy publicznej z zakresu pojęcia podatnika VAT, należy rozważyć charakter wykonywanych przez Miasto zadań z uwzględnieniem brzmienia przepisów Ustawy o VAT.

W pierwszej kolejności należy rozważyć, jaki charakter ma opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi, nakładana przez Radę Miasta na podstawie uchwały wydanej w oparciu o ustawę o czystości, pobierana od Najemców przez MZGK i przekazywana na jej rachunek bankowy.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy o utrzymaniu czystości, utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy (tutaj: Miasta).

Podobną regulację zawiera art. 7 ust. 1 pkt 3 Ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którą zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, a w szczególności zadania te obejmują sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Art. 6h Ustawy o czystości nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek zapłaty na rzecz gminy, na terenie której położone są ich nieruchomości, opłaty śmieciowej. Jest to obowiązek ciążący na właścicielu nieruchomości, wynikający z ustawy, niezależny od tego, czy gmina wywiązała się z obowiązku wskazanego w art. 6d Ustawy o czystości (organizacji odbierania i zagospodarowania tych odpadów) oraz czy podmioty, z którymi gmina zawarła stosowne umowy, faktycznie utrzymują czystość i porządek w związku z gospodarowaniem odpadami.

W ocenie Wnioskodawcy, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi należy zakwalifikować do innych danin publicznych, o których mowa w art. 217 Konstytucji RP. Za taką kwalifikacją przemawia zarówno fakt nałożenia obowiązku ponoszenia opłaty w drodze ustawy, jak również ustalenia w drodze ustawy takich elementów jak: podmioty ponoszące opłatę, przedmiot opłaty, stawki opłaty, ustanowienie zarządcy nieruchomości quasi - płatnikiem, zobowiązanym do obliczenia opłaty, złożenie deklaracji, pobór opłaty i jej wpłacenie na rachunek gminy.

Również art. 6q Ustawy o czystości, wskazujący na stosowanie ustawy Ordynacja podatkowa do opłaty zagospodarowanie odpadami komunalnymi, a tym samym stosowania przepisów dotyczących ulg i umorzeń, jak i art. 6qa Ustawy o czystości, wprowadzający uprawnienia wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast jako organów egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej, jednoznacznie wskazują, że czynność poboru opłaty śmieciowej nie jest usługą, w rozumieniu art. 8 Ustawy o VAT, a poborem daniny publicznej, do której nie stosuje się przepisów Ustawy o VAT.

Wyrażony powyżej pogląd znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2013 r. (K 17/12; OTK-A 2013/8/125). W uzasadnieniu Trybunał wskazał podstawowe cechy przemawiające za daninowym charakterem opłaty: po pierwsze, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi została nałożona ustawą i ma charakter powszechnego, jednostronnie ustalanego świadczenia pieniężnego, od którego wniesienia uzależnione jest dopiero świadczenie innego podmiotu, które polega w szczególności na odbiorze odpadów komunalnych. Po drugie, opłata jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym. Podmioty zobowiązane do uiszczenia opłaty nie mają swobody kształtowania treści stosunku prawnego, w szczególności wysokości opłaty, ewentualnego jej obniżenia lub odstąpienia od niej oraz terminu zapłaty. Elementy te określa bowiem ustawa oraz akt prawa miejscowego w zakresie wskazanym w ustawie (art. 6k i art. 6l Ustawy o czystości). Po trzecie, opłata należy do dochodów publicznych i jest przeznaczona na realizację celów publicznych. Stanowi bowiem dochód gminy, z którego pokrywa się funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, a mianowicie: odbieranie, transport, zbieranie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz obsługę administracyjną tego systemu (art. 6 Ustawy o czystości). Po czwarte, opłata, do której odnoszą się zakwestionowane przepisy, jest należnością podlegającą egzekucji administracyjnej (art. 6qa Ustawy o czystości).

W związku z powyższym, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie powinna podlegać opodatkowaniu VAT, jako opłata o charakterze daniny publicznej.

Za powyższym przemawia także fakt, że - jak już zostało wspomniane - świadczenie usługi w rozumieniu Ustawy o VAT powinno wynikać z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą oraz podmiotu świadczącego usługę. Ponadto, co do zasady, świadczenie powinno być odpłatne (poza wyjątkami wskazanymi w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 Ustawy o VAT, które nie znajdują zastosowania w przedmiotowej sprawie), natomiast aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą. Odpłatność za otrzymane świadczenie musi pozostawać w bezpośrednim związku z czynnością, która ma być opodatkowania VAT, ale jednocześnie musi istnieć bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi. [1]

W przedmiotowym stanie faktycznym natomiast, pomimo istnienia związku pomiędzy najmem a uiszczaną przez Najemców opłatą śmieciową, nie istnieje żadna korzyść po stronie MZGK z tytułu uiszczanej opłaty najmu. Opłata ta jest w całości przekazywana na rzecz Miasta i stanowi jej dochód zgodnie z art. 6r Ustawy o utrzymaniu czystości, w związku z czym MZGK pełni rolę bliższą roli płatnika niż usługodawcy. Bez wątpliwości pozostaje bowiem fakt, iż z tytułu uiszczanej opłaty śmieciowej MZGK nie świadczy na rzecz Najemców żadnych usług. Jak już zostało wspomniane, to Miasto, w ramach zadań własnych nałożonych na nią przepisami Ustawy o samorządzie gminnym oraz Ustawy o utrzymaniu czystości, wykonuje zadania z zakresu utrzymania czystości i porządku w Mieście.

W związku z powyższym, w ocenie Miasta błędne byłoby przyjęcie stanowiska, jakoby pobór opłaty śmieciowej od Najemców powinien podlegać opodatkowaniu VAT jako część usługi głównej (najmu), gdyż czynność ta (pobór opłaty śmieciowej) nie stanowi usługi w rozumieniu Ustawy o VAT.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie także w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych wydanych w podobnych sprawach, m.in. w:

  • wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: „WSA”) w Gdańsku z 9 czerwca 2015 r. o sygn. I SA/Gd 656/15, w którym sąd wskazał, że „Mając na uwadze powyższe należy wywieść, że wykonuje zadania z zakresu władzy publicznej określone w przepisach art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminy, w związku z całym szeregiem obowiązków wynikających z przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalona jest w sposób określony w ustawie i ma charakter daniny publicznej. Z powołanych przepisów wynika, że w omawianym stanie faktycznym pobieranie ww. opłaty przez zakład należy do sfery władztwa publicznego, w które wyposażono gminę w celu zaspokajania potrzeb wspólnoty. Ponadto tryb ustalania wysokości opłaty wskazuje, że mamy tu do czynienia z daniną publiczną, a nie z usługą, której cena ustalana jest w realiach rynkowych. (...) Dlatego też w rozpoznawanym zakresie gmina nie jest podatnikiem VAT, zatem w stawce opłaty za gospodarowanie odpadów komunalnych nie uwzględnia się kwoty podatku VAT. Gmina nie będzie więc miała obowiązku dokumentowania ich poboru fakturami VAT”;

  • wyroku WSA w Krakowie z 21 maja 2014 r. o sygn. I SA/Kr 333/14, gdzie w uzasadnieniu zostało wskazane, że „Dla organu interpretacyjnego świadczoną usługą, która prowadzi do powstania obowiązku zapłaty podatku VAT, jest usługa najmu. Skoro jednak w zakres tej usługi, jak wynika z przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji stanu faktycznego, nie wchodzi obowiązek zapłaty opłaty za odbiór odpadów, nie można tego kosztu uznać za element składowy zawartej umowy najmu i w konsekwencji elementu składowego wykonywanej przez stronę skarżąca usługi, jaką jest udostępnienie najemcy lokalu do korzystania w zamian za czynsz. Trudno byłoby przy tym przyjąć. że oplata za odbiór odpadów zawiera jakiekolwiek elementy charakterystyczne dla przyjęcia jej za usługę świadczoną przez stronę skarżącą, jako przedmiot opodatkowania podatkiem VAT. Brak jest w tym zakresie elementów świadczących wykonaniu przez stronę skarżącą, jako wynajmującego, jakichkolwiek czynności polegających na odbiorze odpadów. Jak zostało to już wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia, czynności takie wykonuje gmina, która odpady odbiera. Czynność strony skarżącej ogranicza się do złożenia deklaracji i zapłaty opłaty. Jak słusznie wskazuje strona skarżąca, jej działania bliższe są funkcji płatnika aniżeli świadczącego usługę. Nie można również mówić w tym zakresie o odpłatności, czy też wzajemności świadczenia drugiej strony. Samo składanie deklaracji i uiszczanie opłat przez stronę skarżącą następuje bez jakiegokolwiek wynagrodzenia i w istocie generuje jedynie koszty. Nie można w takim przypadku uznać, że zwrot uiszczonej opłaty stanowi element wynagrodzenia należnego wynajmującemu. Strona skarżąca nie uzyskuje żadnej wyraźnej i bezpośredniej korzyści za wykonywane czynności. (...) W szczególności opłata za wywóz odpadów nie może zostać uznana za element świadczonej usługi najmu nieruchomości, gdyż w opisanym stanie faktycznym we wniosku o interpretację, opłata ta nie stanowi elementu ustalenia wysokości czynszu. Sąd nie zgadza się również ze stwierdzeniem, że przedmiotowa oplata jest kosztem dodatkowym stanowiącym element wynagrodzenia należnego wynajmującemu. Wynajmujący nie świadczy bowiem w tym zakre...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »