Opłaty za bezumowne korzystanie z majątkowych praw autorskich a VAT

Pytanie podatnika: Czy istnieje różnica w opodatkowaniu VAT kwot uzyskanych przez Stowarzyszanie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp w przypadku ich uzyskania na podstawie wyroku sądowego, ugody sądowej lub pozasądowej? Co uznać za obrót?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 2.04.2012r. (data wpływu 6.04.2012r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za korzystanie z majątkowych praw autorskich uzyskanych przez Wnioskodawcę:

• w drodze wyroku sądowego, ugody sądowej lub pozasądowej /pytanie nr 1/;
• określenia podstawy opodatkowania wynagrodzenia stanowiącego całość otrzymanej kwoty wyliczonej w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych /pytanie nr 2/;
• określenia podstawy opodatkowania w przypadku otrzymania wynagrodzenia w drodze zawarcia ugody z użytkownikiem /pytanie nr 3/
• jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6.04.2012r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za korzystanie z majątkowych praw autorskich uzyskanych przez Wnioskodawcę w drodze wyroku sądowego, ugody sądowej lub pozasądowej. 

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Stowarzyszanie (dalej Stowarzyszenie) jest organizacją zbiorowego zarządzania prawami (dalej ozz) w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej upapp), która zrzesza twórców filmowych oraz inne podmioty, których działalność jest związana z twórczością filmową, powstałą w celu reprezentowania ich interesów zawodowych, twórczych i wynikających z ochrony w zakresie prawa autorskiego i praw pokrewnych. Swoją działalność Stowarzyszanie prowadzi na podstawie przepisów upapp regulujących działalność ozz oraz na podstawie decyzji Ministra Kultury z dnia 29 maja 1995 r. zmienionej decyzjami z dnia 23 października 1998 r. oraz z dnia 28 lutego 2003 r. Na podstawie ww. decyzji Stowarzyszanie zostało upoważnione do zarządzania prawami autorskimi do utworów audiowizualnych oraz prawami pokrewnymi przysługującymi producentom utworów audiowizualnych do wideogramów. Jednym z podstawowych celów statutowych Stowarzyszania jest zatem zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych reprezentowanych przez Stowarzyszanie podmiotów.
Zbiorowy zarząd prawami autorskimi i pokrewnymi polega na tym, że z jednej strony dochodzi do objęcia praw autorskich i praw pokrewnych w zbiorowy zarząd oraz uzyskanie uprawnienia do działania przez Stowarzyszanie na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych. Objęcie praw w zbiorowy zarząd następuje na różnych podstawach prawnych tj. na podstawie stosownego oświadczenia złożonego przez producenta/autora, na podstawie umów o wzajemnej reprezentacji zawieranych z innymi ozz (w tym również zagranicznymi) jak również wprost na podstawie przepisów upapp niezależnie od tego czy podmiot reprezentowany jest członkiem stowarzyszenia, powierzył swoje prawa w zarząd stowarzyszeniu, czy nie oraz czy w ogóle uprawniony jest organizacji znany.
Z drugiej strony zbiorowy zarząd polega na podejmowaniu czynności zmierzających do objęcia jak największej liczby użytkowników praw stosownymi umowami, na mocy których mogą oni korzystać za ustalonym wynagrodzeniem z całego repertuaru Stowarzyszanie, na który składają się prawa autorskie i prawa pokrewne do utworów audiowizualnych. W tym zakresie działalność Stowarzyszania polega na śledzeniu eksploatacji praw autorskich i praw pokrewnych objętych zbiorowym zarządem celem doprowadzenia do zawarcia umowy z podmiotem dokonującym tej eksploatacji, jak również inkasowanie wynagrodzenia związanego z tą eksploatacją na rzecz podmiotów reprezentowanych przez Stowarzyszanie oraz późniejsza repartycja tego wynagrodzenia na rzecz konkretnych producentów współtwórców utworów audiowizualnych.
W zakresie zbiorowego zarządu Stowarzyszanie zawsze działa we własnym imieniu ale na rzecz reprezentowanych producentów i współtwórców utworów audiowizualnych, stąd przyjmuje się, iż Stowarzyszanie bierze udział w świadczeniu usług licencyjnych (de facto świadczonych przez producentów i współtwórców utworów audiowizualnych).
Pomimo całokształtu czynności podejmowanych przez Stowarzyszanie w zakresie ustalania zobowiązanych do zapłaty użytkowników oraz w zakresie zawierania z nimi umów licencyjnych na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych, istnieje pewna kategoria użytkowników korzystająca z praw autorskich i praw pokrewnych w sposób bezumowny.
Jak wynika z art. 79 ust. 1 upapp uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa m.in.:

• na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 ) - naprawienia wyrządzonej szkody:
  • na zasadach ogólnych albo
  • poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
• na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 4) wydania uzyskanych korzyści. 

Jak wskazuje praktyka dochodzenie roszczeń, o których mowa wyżej, wymaga od Stowarzyszenia wszczęcia odpowiedniego postępowania sądowego lub podjęcia kroków celem zawarcia ugody gdzie dopiero ustalana jest dokładna wartość roszczeń.
W interpretacji indywidualnej z dnia 2.02.2012 r. sygn. IPPP1/443-1648/11-2/MP Organ za prawidłowe uznał stanowisko Stowarzyszania, zgodnie z którym kwoty uzyskane w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników stanowią wynagrodzenie w rozumieniu podatku od towarów i usług z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych, a co za tym idzie co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT.
Powyższe stanowisko nie przesądza jednakże kwestii podstawy opodatkowania w sytuacji zawierania ugody z użytkownikiem lub określeniu wysokości świadczenia przez sąd w wyroku.
W przypadku zawarcia ugody możliwe jest zastosowanie co najmniej dwóch sposobów określania wysokości świadczenia.
Pierwszy z nich polegać może na analogicznym jak w ustawie ustalaniu iloczynu wysokości wynagrodzenia, które stosownie do art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. W przypadku naruszenia zawinionego łączna wartość świadczenia ustalana jest jako trzykrotność wysokości wynagrodzenia, które stosownie do art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, zaś w przypadku naruszenia niezawinionego — dwukrotność tego wynagrodzenia. Drugi sposób polegać może natomiast na ustaleniu stałej szacunkowo określonej kwoty, której zapłacenie czyniłoby zadość roszczeniom S (ściśle mówiąc twórców i producentów). W drugim ze sposobów nie jest wyodrębniany iloczyn wysokości wynagrodzenia, które stosownie do art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
W związku z powyższym Stowarzyszanie nabrało wątpliwości dotyczących tego czy za wynagrodzenie uznać należy wszystkie kwoty uzyskane przez Stowarzyszanie na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp, niezależnie od treści ugody/wyroku sądowego oraz sposobu określenia świadczenia, czy też tylko tą część świadczenia, która spełnia rolę wynagrodzenia sensu stricte.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

• Czy istnieje różnica w opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług kwot uzyskanych przez Stowarzyszanie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp w przypadku ich uzyskania na podstawie wyroku sądowego, ugody sądowej lub pozasądowej...
• Czy za podstawę opodatkowania na gruncie podatku od towarów i usług uznać należy wartość jednokrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, czy też wynagrodzeniem w rozumieniu VAT jest całość otrzymanej w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp sumy pieniężnej, a więc dwukrotność (a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione — trzykrotność) tego wynagrodzenia...
• Czy w przypadku zawarcia ugody z użytkownikiem, w wyniku której ustalona zostanie stała szacunkowo określona kwota, której zapłacenie czyniłoby zadość roszczeniom Stowarzyszania z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych bez określania iloczynu stosownego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp podstawą opodatkowania będzie całość ustalonej kwoty świadczenia...

Zdaniem Wnioskodawcy: 
Ad. 1
Zdaniem Stowarzyszania nie istnieje różnica w opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług kwot uzyskanych na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp w drodze odpowiednio wyroku sądowego, ugody sądowej lub pozasądowej.
W interpretacji indywidualnej z dnia 2.02.2012 r, sygn. IPPP1/443-1648/11-2/MP Organ podzielił argumentację Stowarzyszania z której wynika, że kwoty uzyskane na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych stanowią wynagrodzenie w rozumieniu VAT a w konsekwencji podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Z uwagi na powyższe w opinii Stowarzyszenia bez znaczenia dla określenia skutków podatkowych na gruncie VAT pozostaje sposób w jaki Stowarzyszanie otrzymało przedmiotowe świadczenia. Innymi słowy odpłatność i ekwiwalentność świadczenia uzyskanego przez Stowarzyszanie nie zostaje zachwiana z tego powodu, że zostało ono uzyskane w drodze wyroku lub odpowiednio ugody sądowej czy pozasądowej. Uzyskane w ten sposób kwoty są bowiem wynikiem przeprowadzenia przewidzianego przez prawo postępowania odpowiednio: sądowego czy ugodowego, które to postępowania są zwykłym i zgodnym z prawem sposobem na dochodzenie zaspokojenia wierzytelności powstałych wskutek bezumownego korzystania z autorskich majątkowych praw i praw pokrewnych.
Aktualna pozostaje więc teza wyrażona w przywołanej we wstępie interpretacji, zgodnie z którą istnieje bezpośredni związek pomiędzy bezumownym korzystaniem z majątkowych praw autorskich a uzyskaniem świadczenia na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp. Przemawia za tym szereg okoliczności, wśród których podkreślenia wymaga ta, że w wyniku bezumownego korzystania z majątkowych praw autorskich następuje zwiększenie aktywów po stronie beneficjenta czyli w tym wypadku użytkownika. Brak podstawy prawnej w postaci umowy nie przesądza więc z góry o braku istnienia świadczenia a w konsekwencji o braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Dla celów VAT istotne jest jedynie istnienie świadczenia niezależnie od formy czy ram prawnych jakie przybiera. Z tego względu o braku związku pomiędzy bezumownym korzystaniem z praw autorskich a spełnieniem świadczenia nie może przesądzać fakt ustalenia wysokości tego wynagrodzenia w wyroku sądu, ugodzie sądowej czy ugodzie pozasądowej.
Ad. 2.
Zdaniem Stowarzyszenia kluczowe dla odpowiedzi na powyższe pytanie jest ustalenie jaki charakter mają kwoty uzyskiwane przez Stowarzyszanie na podstawie o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników w drodze odpowiedniego postępowania (sądowego/ugodowego). Innymi słowy ustalenia wymaga czy jest to świadczenie o charakterze: odszkodowawczym, kompensacyjnym czy też represyjnym. W przekonaniu Stowarzyszanie gradacja wysokości świadczenia uzależniona została od hipotetycznego wynagrodzenia poprzez wskazanie jego wysokości jako iloczynu wynagrodzenia jakie byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
O ile uzyskane na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp dodatkowe świadczenie powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów i usług, gdyż można przyjąć, że stanowi wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z praw autorskich, ponieważ istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem, a późniejszym przysporzeniem majątkowym, to opisany wyżej sposób kształtowania jego wysokości zaburza w sposób oczywisty ekwiwalentność wzajemnych świadczeń oraz wskazuje, że część tego świadczenia spełnia rolę wynagrodzenia sensu stricte, a część ma charakter stricte odszkodowawczy.
Z uwagi na powyższe zdaniem Stowarzyszania świadczenie przewidziane przez art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp jest szczególnym środkiem ochrony autorskich praw majątkowych o charakterze kompensacyjno —odszkodowawczym zawierającym element sankcji cywilnej. Z tego powodu za wynagrodzenie dla potrzeb VAT może być uznana wyłącznie jednokrotność stosownego wynagrodzenia, która w chwili jego dochodzenia byłaby należna tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Jedynie bowiem w takiej części uzyskane świadczenie sp...