Opłata za użytkowanie wieczyste jako koszt uzyskania przychodów

Opłata za wieczyste użytkowanie gruntu stanowi koszt uzyskania przychodów potrącany w dacie poniesienia. Tezę tę potwierdza Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 24 sierpnia 2016 r., nr IBPB-1-1/4510-157/16-1/DW.

Sprawa dotyczyła firmy deweloperskiej, która posiadała prawo wieczystego użytkowania gruntu. Zamierzała na nim wybudować budynki mieszkalne. Nie wiedziała jednak, czy opłata za użytkowanie wieczyste gruntu będzie pośrednim kosztem uzyskania przychodów, czy też będzie można ją zaliczyć do kosztów podatkowych dopiero w momencie uzyskania przychodów ze sprzedaży mieszkań.

Ogólna definicja kosztów podatkowych

Organ podatkowy przypomniał, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Podkreślił jednak, że definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Dwa rodzaje kosztów

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje dwie kategorie kosztów:

• koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami,
• koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, czyli takie których nie można wprost przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako zmierzające do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Jak wyjaśnił organ podatkowy, ustawa o CIT nie definiuje pojęć „koszty bezpośrednio związane z przychodami” oraz „koszty inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami”. Jednakże sens tych pojęć można ustalić posługując się ich językowym znaczeniem. Przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpłynęło/wpłynie bezpośrednio na uzyskanie określonego przychodu. Kosztami zaś innymi niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, w tym koszty dotyczące całokształtu działalności podatnika są koszty związane z jego funkcjonowaniem.

Termin rozliczenia kosztów

Przepis powyższy nie określa terminu, kiedy, dla ustalenia dochodu podlegającego opodatkowaniu, należy potrącić koszty. Sposób, w jaki należy rozliczyć koszty uzyskania przychodów jest uzależniony od stopnia ich powiązania z uzyskiwanymi przychodami, tj. od tego, czy dany wydatek można zakwalifikować do kosztów bezpośrednio, czy też innych niż bezpośrednio związanych z przychodami.

Zdaniem organu podatkowego generalną zasadą podatkowego rozliczania kosztów bezpośrednich jest ujęcie (potrącenie) w rachunku podatkowym kosztu bezpośredniego z odpowiadającym mu przychodem, chyba że koszt bezpośredni został poniesiony po dniu sporządzenia sprawozdania finansowego po zakończonym roku podatkowym - w takim przypadku jest on potrącalny w roku podatkowym następującym po roku, którego dotyczy. Koszty bezpośrednie należy więc ujmować podatkowo w momencie wykazania odpowiadających im przychodów. Moment potrącenia kosztów pośrednich wynika natomiast z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT. Stanowi on, że koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się natomiast dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (art. 15 ust. 4e ustawy o CIT). Z powyższego wynika zatem, że pod pojęciem „dzień poniesienia kosztu” należy rozumieć dzień, na który podatnik uwzględnił koszt w prowadzonych przez siebie księgach rachunkowych, za wyjątkiem kosztów ujętych jako rezerwy bądź bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Rozliczenie opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu

Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że opłata za wieczyste użytkowanie gruntu pozostaje w pośrednim związku z osiąganiem konkretnych przychodów. Wydatki z tego tytułu, nie są bowiem wprost, celowo ukierunkowane na osiągnięcie konkretnego przychodu w przyszłości. Obowiązek ponoszenia opłaty z tytułu wieczystego użytkowania gruntu wynika już z samego faktu posiadania gruntu i jest niezależny od jego przeznaczenia. Koszty te nie są zatem ściśle, intencjonalnie związane z konkretnym przychodem pochodzącym ze zbycia mieszkań czy garaży. Nie istnieje, w tym przypadku ścisły związek pomiędzy tymi wydatkami, a ewentualnie osiągniętym przychodem, należy je ponosić nawet wówczas gdyby nie pojawił się żaden przychód. Uznać zatem należy, że wydatek ten stanowi koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami. Tym samym, będzie potrącalny w dacie poniesienia.

Moment poniesienia kosztu

Organ podatkowy podkreślił dodatkowo, że ustawodawca wiąże moment poniesienia kosztu uzyskania przychodów z dniem, na który podatnik ujął koszt w prowadzonych przez siebie księgach rachunkowych. Przy tym, w rozumieniu ww. przepisu chodzi nie o jakiekolwiek ujęcie określonego wydatku w księgach podatnika, lecz o jego ujęcie, jako kosztu. Przywołany przepis stanowi bowiem o tym, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych.

Krzysztof Koślicki