Określenie daty dostawy towaru na potrzeby VAT

Termin „dostawa towarów” został przez ustawodawcę użyty w art. 7 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zgodnie z nim „dostawa towarów” oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei w świetle art. 19a ust. 1 ustawy o VAT pojęcie dostawy towarów wyznacza moment powstania obowiązku podatkowego, a więc moment powstania przychodu z dokonanej transakcji i wykazania różnicy pomiędzy VAT ze sprzedaży a VAT z faktur zakupowych dających prawa do odliczenia.

Przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel

Zagadnienie „przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” nie znalazło jednak definicji w ustawie o VAT. Co należy przez nie rozumieć wyjaśnił Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 8 lutego 1990 r. w sprawie C-320/88 Staatsssectetaris van Finananciën v.Shipping and Forwarding Enterprise Safe BV. Zdaniem Trybunału, aby uznać daną czynność za dostawę towarów nie jest konieczne przeniesienie własności na podatnika zgodnie z prawem danego państwa. Opodatkowanie VAT będzie się odnosiło do każdej sytuacji, w której przeniesienie to wywołuje skutek w postaci faktycznego nadania prawa do rozporządzania rzeczą na inny podmiot. Pod warunkiem, że przeniesienie to wywołuje skutek w postaci przeniesienia prawa do korzystania z rzeczy jak właściciel. Prawo do korzystania z rzeczy nie jest więc powiązane z przeniesieniem własności. Konstrukcja ta opiera się na przeniesieniu własności w sensie ekonomicznym a nie prawnym. W ten sposób zaznaczone zostało uniezależnienie opodatkowania VAT od przeniesienia własności towarów. Istotne jest przejęcie przez nabywcę kontroli nad rzeczą w praktyce i możliwość dysponowania nią. „Przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy czynności dających otrzymującemu towar prawo do postąpienia z nim jak właściciel, ale nie rozporządzania w sensie prawnym lecz faktycznego postępowania (władania). Dalej Trybunał wywodzi, iż dla powstania obowiązku podatkowego dokonanie czynności ma miejsce z chwilą jej faktycznego wykonania. Wyjątkiem są przypadki, gdzie przepis ustawy wprost taki moment określa. Konsekwencją takiego uregulowania przeniesienia prawa do rozporządzania rzeczą jest pozbawienie decydującego wpływu umów cywilnoprawnych na powstanie obowiązku podatkowego. Ich rola może być posiłkowa w razie wątpliwości.

Postanowienia umów nie mają pierwszoplanowego znaczenia

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 16 grudnia 2014 r., sygn. IPTPP2/443-684/14-7/JS, stwierdził, że pojęcie „jak właściciel” oznacza, iż przez dostawę rozumieć należy obdarzenie vatowca możliwością wykonywania faktycznego władztwa nad rzeczą. Ustawa o VAT za dostawę uznaje każdego rodzaju rozporządzenie towarem m.in. sprzedaż, zamianę, darowiznę, która pod względem ekonomicznym przyniesie taki skutek. Zatem, „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy czynności dających podatnikowi, który towar otrzymuje prawo do postąpienia z nim tak jak uprawniony jest do tego właściciel. Jest to możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, ewentualne uprawnienie do rozporządzania w sensie prawnym nie ma znaczenia. Ponadto Dyrektor wyjaśnił, że przejście własności w sensie ekonomicznym nie musi pokrywać się z nabyciem przez podatnika prawa własności. Podkreślił, iż dla powstania obowiązku podatkowego czynność zostaje dokonana z chwilą jej faktycznej realizacji. Wyjątek stanowią przypadki gdzie ustawa określa ten moment, np. art. 19a ust. 8 ustawy o VAT określający moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku przedpłat i zaliczek. W związku z tym postanowienia umów cywilnoprawnych nie mają pierwszoplanowego znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego. Ich rola może być jedynie pomocnicza w razie braku pewności.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości i interpretacja Dyrektora łódzkiej Izby Skarbowej są do siebie podobne nawet w szczegółach. Świadczy to o zbieżności poglądów na zagadnienie „dostawy towarów” orzecznictwa unijnego i polskich organów skarbowych.

Wydanie towaru przewoźnikowi a moment dostawy

Określając moment dostawy towaru można niekiedy posiłkować się regulacjami Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 544 § 1 K.C., w przypadku jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca nie będącego miejscem spełnienia świadczenia w razie wątpliwości poczytuje się, że wydanie nastąpiło z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju. Oznacza to, że w przypadku wydania towaru przewoźnikowi to na niego przenoszone jest prawo dysponowania rzeczą jak właściciel. Nie jest on jednak stroną umowy sprzedaży. W związku z tym moment wydania towaru uznawany jest za datę dokonania dostawy i wtedy też powstaje obowiązek podatkowy. Jednak pamiętać trzeba, że strony zawierające umowę, na podstawie art. 353.1 K.C. mogą ułożyć stosunek prawny zgodnie z własnym uznaniem, byle jego treść i cel nie sprzeciwiały się naturze stosunku prawnego ani zasadom współżycia społecznego. Oznacza to, że strony w umowie mogą inaczej określić moment powstania obowiązku podatkowego. Dowolność kształtowania umowy w granicach prawa dotyczy bowiem również przepisów prawa podatkowego.

W procesie dostarczenia towaru od nabywcy do odbiorcy, szczególnie gdy transport jest wieloetapowy, występuje spedytor. Jest to podmiot, którego zadaniem jest organizowanie przewozu ładunku. W podstawowym rodzaju spedycji jego obowiązki kończą się w momencie przekazania przesyłki odbiorcy. Zagadnienia tego dotyczy interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 18 czerwca 2014 r., sygn. IPTPP2/443-263/14-2/IR, Dyrektor wskazał, że zgodnie z regułami prawa cywilnego, momentem decydującym o przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyko jego przypadkowej utraty lub uszkodzenia jest – co do zasady – wydanie towaru. Zatem w sytuacji, gdy sprzedawca zobowiązany jest dostarczyć towar za pośrednictwem spedytora pod wskazany przez nabywcę adres dostawy, a nabywca może towarem swobodnie dysponować po odbiorze od spedytora momentem powstania obowiązku podatkowego jest dzień odebrania towaru od spedytora. Wówczas bowiem miała miejsce dostawa.

Informacja MF

Na zakończenie warto sięgnąć do wydanej swego czasu przez Ministerstwo Finansów informacji w zakresie powstawania obowiązku podatkowego przy dostawie towarów. Ma ona miejsce gdy:

  • towar jest wydawany nabywcy - dostawa zostaje dokonana w momencie wydania towaru,
  • towar jest dostarczany własnym transportem dostawcy lub przez niego wynajętym, do miejsca wskazanego przez nabywcę – dokonanie dostawy następuje – co do zasady – z chwilą dostarczenia towaru do miejsca wskazanego przez nabywcę,
  • towar zostaje pozostawiony w miejscu wskazanym przez nabywcę np. w magazynie dostawcy, dokonanie dostawy następuje z chwilą pozostawienia towaru w uzgodniony przez strony sposób do dyspozycji nabywcy,
  • towar jest wysyłany nabywcy przez dostawcę za pośrednictwem przewoźnika, kuriera, poczty itp. (ryzyko jego utraty ponosi nabywca), dostawa jest dokonana z chwilą wydania towaru podmiotowi zobowiązanemu do dostarczenia,
  • kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy (dostawy łańcuchowe) – dokonanie dostawy ma miejsce z chwilą fizycznego wydania towaru końcowemu nabywcy. Jeżeli przed tym wydaniem nastąpi przeniesienie na nabywcę prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, dostawa dokonana zostanie w tym momencie.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...