Odszkodowanie za rozwiązanie umowy a odliczenie VAT

Pytanie podatnika: Czy Wnioskodawca będzie miał prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez Kontrahenta w związku z wypłatą na rzecz Kontrahenta odszkodowania za wcześniejsze rozwiązanie Umów i opuszczenie pomieszczeń?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 marca 2015r. (data wpływu 27 marca 2015r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury VAT dokumentującej wynagrodzenie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umów najmu i opuszczenie pomieszczeń – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE
W dniu 27 marca 2015r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury VAT dokumentującej wynagrodzenie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umów najmu i opuszczenie pomieszczeń.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:
„P.” Spółka Akcyjna z siedzibą w Z. (dalej również: Spółka lub Wnioskodawca) prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT głównie w zakresie linowych i linowo - terenowych przewozów osobowych w rejonach górskich. Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym, podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT). Wnioskodawcy co do zasady przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT w związku z towarami i usługami nabytymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Spółka była stroną dwóch umów zawartych ze swoim kontrahentem (dalej również: Kontrahent) (dalej łącznie: Umowy): umowy najmu lokalu użytkowego, na podstawie której Kontrahent zobowiązany był do zapłaty na rzecz Spółki czynszu najmu oraz opłat dodatkowych; umowy dzierżawy toalet publicznych, na podstawie której Kontrahent zobowiązany był do zapłaty na rzecz Spółki czynszu dzierżawnego.

Umowy były zawarte na czas określony - do dnia 31października 2015r.
Spółka podjęła decyzję o zakończeniu współpracy z kontrahentem i wynajęciu pomieszczeń innemu podmiotowi. Decyzja ta została podjęta przez Wnioskodawcę w związku z tym, że nawiązanie współpracy z nowym najemcą (na podstawie umowy na czas nieokreślony) w ocenie Wnioskodawcy będzie gwarantowało długofalową, bardziej rentowną współpracę, niż ta która była prowadzona z Kontrahentem.

W związku z tym, na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Spółką a Kontrahentem w dniu 4 listopada 2014 r. Umowy uległy rozwiązaniu.

Z treści porozumienia wynika, że w zamian za zapłatę odszkodowania Kontrahent wyraża zgodę na powstrzymywanie się od dochodzenia dalszej realizacji Umów i ich wcześniejsze rozwiązanie (z własnej woli godzi się zrezygnować z korzystania z nieruchomości), a także na niezwłoczne opuszczenie i wydanie lokali Wnioskodawcy.

W związku z rozwiązaniem Umów przed okresem, na który zostały one zawarte i zobowiązaniem się Kontrahenta do opuszczenia wynajmowanych lokali, Spółka zobowiązała się do wypłacenia na rzecz Kontrahenta odszkodowania, powiększonego o kwotę VAT.
Kontrahent w związku z otrzymaniem odszkodowania wystawił fakturę VAT, na której wykazał kwotę VAT należnego.

Spółka i Kontrahent ustaliły, że odszkodowanie będzie płatne w następujący sposób:

• pierwsza część wynagrodzenia zostanie zapłacona w terminie 3 dni od dnia opróżnienia, opuszczenia i wydania Spółce przez Kontrahenta lokalu oraz innych pomieszczeń, których dotyczyły Umowy,
• pozostała część wynagrodzenia zostanie zapłacona przez Spółkę w 60 równych miesięcznych ratach, płatnych i wymagalnych do 10 dnia każdego miesiąca przez okres 60 miesięcy, poczynając od listopada 2014 r., z zastrzeżeniem, że w listopadzie płatność nastąpi w terminie 3 dni od dnia opróżnienia, opuszczenia i wydania Spółce przez Kontrahenta lokalu oraz innych pomieszczeń, których dotyczyły Umowy.

Po rozwiązaniu Umów z Kontrahentem Spółka zawarła na czas nieokreślony umowę z nowym usługobiorcą, na podstawie której udostępniono mu pomieszczenia dotychczas używane przez Kontrahenta.

W związku z powyższym w zakresie podatku od towarów i usług zadano następujące pytanie (oznaczone jak we wniosku):

1. Czy Wnioskodawca będzie miał prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez Kontrahenta w związku z wypłatą na rzecz Kontrahenta odszkodowania za wcześniejsze rozwiązanie Umów i opuszczenie pomieszczeń?

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług:
Ad 1.
Wnioskodawca stoi na stanowisku, że będzie miał prawo do odliczenia VAT wykazanego na fakturze wystawionej przez Kontrahenta.

Szczegółowe uzasadnienie ad 1.:
Zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT „w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi (...) przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (...)".

Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 Ustawy o VAT „nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku."

Kontrahent działając jako podatnik VAT wystawił na rzecz Wnioskodawcy fakturę dokumentującą odszkodowanie, na której wykazał VAT należny.

W związku z powyższym należy rozważyć, czy odszkodowanie wypłacane przez Wnioskodawcę, które jest związane z wyrażeniem zgody przez Kontrahenta na wcześniejsze rozwiązanie Umów podlega opodatkowaniu VAT tj. czy można uznać, że Wnioskodawca wypłaca wynagrodzenie w związku ze świadczeniem przez Kontrahenta usługi podlegającej opodatkowaniu VAT, czy też nie można uznać, że Kontrahent świadczy usługę na rzecz Wnioskodawcy, w związku z czym odszkodowanie wypłacane przez Wnioskodawcę nie podlega opodatkowaniu VAT (jest poza zakresem opodatkowania VAT) i konsekwentnie na gruncie art. 88 ust. 3a pkt 2 Ustawy o VAT Wnioskodawca nie ma prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez Kontrahenta.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega „odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju".

Przy tym, co do zasady, zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT „przez dostawę towarów (...) rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...)", natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez odpłatne świadczenie usług „rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (...)".

Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy o VAT przez świadczenie usług należy rozumieć w szczególności: „zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności".

Wypłata odszkodowania np. w zamian za wyrażenie przez drugą stronę umowy najmu zgody na jej wcześniejsze rozwiązanie traktowana jest na gruncie art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy o VAT na równi ze świadczeniem usług z tytułu najmu, tj. ma miejsce zobowiązanie się jednej strony stosunku prawnego do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, w zamian za które druga strona stosunku prawnego wypłaca wynagrodzenie.

Powyższe znajduje potwierdzenie w szczególności w treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) z dnia 15 grudnia 1993 r. wydanego w sprawie C-63/92 Lubbock Fine Co, w którym TSUE stwierdził, że pojęcie „najem nieruchomości” obejmuje również sytuacje, w której najemca za wynagrodzeniem zrzeka się najmu i zwraca nieruchomość właścicielowi. Jak potwierdził TSUE, oznacza to, że wypłaty z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu za porozumieniem stron pochodzą z tego samego źródła (tj. umowy najmu): jeżeli najem podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to takie wypłaty również.

Analogiczne stanowisko prezentowane jest również przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 7 lutego 2014 r. (sygn. akt I FSK 1664/12) powołał się na ww. stanowisko TSUE, i przyjął za nim, że rekompensata za przedterminowe rozwiązanie kontraktu jest z nim integralnie związana i podlega VAT. W stanie faktycznym tej sprawy podatnik zawierał umowy najmu na stosunkowo długi okres czasu, bez możliwości wypowiedzenia. Jeśli dalsze prowadzenie działalności w danej lokalizacji stawało się dla niego ekonomicznie bezzasadne przed upływem okresu najmu, podatnik zawierał z wynajmującym porozumienie rozwiązujące, płacąc odszkodowanie za szkody powstałe w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy z przyczyn leżących wyłącznie po stronie najemcy (wynajmujący przy tym zrzekał się dochodzenia wszelkich roszczeń z tytułu umowy najmu, w tym czynszu i opłat eksploatacyjnych).

Jeżeli zatem płatność o charakterze odszkodowawczym ma bezpośredni związek z czynnością mającą charakter świadczenia (np. z wyrażeniem zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy i opuszczenie lokalu), to wypłacona tytułem odszkodowania kwota mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu VAT (tak m.in.: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 15 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 1882/12, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 3 marca 2014 r., sygn. IBPP1/443-43/14/KJ oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 18 marca 2014 r., sygn. IPTPP4/443-924/13-2/ALN).

W praktyce organów podatkowych, również w sytuacji, kiedy strony porozumienia o rozwiązaniu umowy najmu jednoznacznie nie wskazują na przyczynę rozwiązywania umowy (np. jednostronnego niewykonywania lub nienależytego wykonywania przez którąś ze stron umowy ciążących na niej obowiązków), a ich działanie zmierza do zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy nimi stosunku - wypłacane na jego mocy kwoty pieniężne traktowane są jako wynagrodzenie za wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy, a wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidulanej z 30 września 2014 r., sygn. IPPP2/443-687/14-2/AO).

W omawianym przypadku Wnioskodawca wypłaca odszkodowanie w zamian za to, że Kontrahent wyraził zgodę na rozwiązanie Umów i zobowiązał się do powstrzymywania się od dochodzenia dalszej realizacji Umów (z własnej woli zgodził się zrezygnowa...