Odsprzedaż towarów objętych odwrotnym obciążeniem VAT

Odwrotne obciążenie to szczególny mechanizm nakładania i rozliczania podatku od towarów i usług. Polega on na tym, że dla określonych towarów obowiązek naliczenia i odprowadzenia VAT obciąża nie sprzedawcę, a nabywcę. Podstawę prawną dla takiej powinności sprzedawcy stanowi art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT). Zgodnie z tym przepisem za podatników uznawane są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ww. ustawy. Zawartych jest w nim ponad 40 grup towarowych, z których większość to metale w różnych postaciach. W grupie tej znalazły się jednak i inne towary: laptopy, tablety, telefony komórkowe, smartfony, konsole do gier, procesory.

Ustawodawca sformułował trzy warunki, które muszą być łącznie spełnione, aby odwrotne obciążenie mogło być zastosowane:

  1. dokonującym dostawy jest podatnik VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona ze względu na obroty nieprzekraczające 200 000 zł rocznie (art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT),
  2. nabywcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik czynny VAT (art. 15 ustawy o VAT),
  3. dostawa nie jest objęta zwolnieniem przewidzianym dla towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT), lub dla złota inwestycyjnego (art. 122 ustawy o VAT).

Sprzedawca towaru objętego odwrotnym obciążeniem nie wykazuje na fakturze kwoty podatku. Jest obowiązany zamieścić tam formułę „odwrotne obciążenie”, która stanowi dla nabywcy informację o tym, że to on zobligowany jest do rozliczenia podatku od towarów i usług.

W przypadku sprzedaży któregokolwiek z towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT zagranicznemu sprzedawcy brak jest podstaw do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia. Transakcja nie spełnia bowiem wszystkich warunków określonych w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, wymaganych do zastosowania tej procedury. Odwrotne obciążenie działa podobnie do zasad rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów czy importu, jednak w razie odsprzedaży np. stali dla zagranicznego kontrahenta zastosować należy opodatkowanie właściwe dla WDT lub eksportu.

Odsprzedaż towaru po jego obróbce

Sprzedaż towarów, od których VAT obowiązany jest odprowadzić nabywca, może pojawić się na każdym etapie obrotu. Przykładowo podmiot gospodarczy może kupić aluminium od produkującej je huty i odsprzedawać hurtownikowi, który sprzedaje towar do sklepów detalicznych.

Jeżeli spełnione zostaną wszystkie warunki wymagane do zastosowania procedury odwrotnego obciążenia, będzie ona stosowana na każdym etapie obrotu gospodarczego. Oznacza to, że przykładowy pośrednik w handlu aluminium kupujący towar w ramach odwrotnego obciążenia sprzedaje go dalej na tych samych zasadach.

Wątpliwość pojawia się w sytuacji zakupu towarów w ramach odwrotnego obciążenia i dalszej odsprzedaży po dokonaniu jego obróbki i dodatkowo np. transportu do odbiorcy. Sytuacja może być problematyczna szczególnie wówczas, gdy cena sprzedawanego towaru zawiera oprócz jego ceny również wartość usługi. Praktyka gospodarcza pokazuje, że w podobnej sytuacji sprzedawca nie wyszczególnia na dokumencie sprzedaży towaru jego obróbki oraz kosztów transportu, ponieważ kontrahent nie zamawia osobno każdego z tych świadczeń.

Można tu wyodrębnić świadczenie główne, którym jest dostawa towaru, świadczeniami dodatkowymi realizowanymi jednocześnie są zaś obróbka zamówionego towaru i jego transport. Mają one jedynie uzupełniający charakter. Pod względem ekonomicznym istnieje tutaj jedno świadczenie, a obróbka i dowóz stanowią elementy spójnej całości. Obróbka towaru i jego transport służą pełnemu wykonaniu oraz należytemu wywiązaniu się ze świadczenia głównego. W konsekwencji dostawę towaru, np. podanego w przykładzie aluminium, jego obróbkę i transport potratować należy jako jedną niepodzielną całość i zastosować przepisy regulujące dokumentowanie dostawy aluminium, czyli odwrotne obciążenie.

W związku z tym wartość usługi obróbki oraz usługi transportowej pozostające w związku ze sprzedażą towarów, które wymienione zostały w załączniku nr 11 do ustawy o VAT – będące elementem transakcji dostawy towaru – zwiększają kwotę należną od nabywcy z tytułu dostawy towaru. Powinny być opodatkowane na zasadach i według stawki VAT właściwej dla towaru. Istnieje tu bowiem jedna podstawa opodatkowania dostawy aluminium wymienionego w poz. 22d załącznika nr 11 do ustawy o VAT łącznie z obróbką i transportem.

W stosunku do całej transakcji znajdą zastosowanie przepisy w zakresie obowiązku podatkowego, stawki podatku, miejsca świadczenia i podatnika zobowiązanego do rozliczenia właściwe dla dostawy danego rodzaju towaru. Ewentualne wyodrębnienie na fakturze dokumentującej dostawę towaru któregokolwiek lub wszystkich świadczeń uzupełniających nie powoduje konieczności odstąpienia od powyższej zasady.

Stanowisko fiskusa

Tego rodzaju stanowisko zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej nr IL PP2/443-752/14-2/JK z 8 października 2014 r. Organ skarbowy w uzasadnieniu swego stanowiska odwołał się do orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, a w szczególności do uchwały NSA z 8 listopada 2010 r. (sygn. akt I FPS 3/10). Sąd podniósł w niej, że istotą opodatkowania VAT jest opodatkowanie działalności gospodarczej.

Mając na uwadze regulacje zawarte w ustawie o VAT związane z prawem wspólnotowym, przy ustalaniu przedmiotu opodatkowania znaczenie decydujące powinny mieć aspekty ekonomiczne oraz cel czynności prawnej, a nie jej forma cywilnoprawna. W przypadku usług o charakterze kompleksowym brak jest podstaw do podziału takiej czynności pod kątem obciążenia VAT na dwie części, dlatego że mogą być one przedmiotem odrębnych stosunków zobowiązaniowych na gruncie prawa prywatnego.

Innym rozstrzygnięciem sądu, którym Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu posłużył się w uzasadnieniu swego stanowiska jest wyrok NSA z 26 lipca 2012 r. (sygn. akt I FSK 483/12). Wynika z niego, że w przypadku gdy transakcja złożona jest z wielu elementów (jest zespołem usług albo dostawą towaru wraz z wykonaniem usługi), może być ona na potrzeby VAT uznana za jedną transakcję. W sytuacji gdy jeden z tych elementów jest świadczeniem głównym, pozostałe elementy mają wobec niego charakter pomocniczy. Świadczenia takie są uważane za pomocnicze, gdyż nie stanowią odrębnego celu, lecz wyłącznie są środkiem służącym do możliwie najlepszego skorzystania ze świadczenia głównego.

Adam Okonkwo

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...