Odsetki ustawowe w 2024 r. – 9,25%, 11,25%, 13,75% czy 15,75%?

W dniach 5-6 marca 2024 r. odbyło się posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej. Rada postanowiła kolejny raz utrzymać stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie. Przypomnijmy, że RPP po posiedzeniu w dniach 3-4 października br. postanowiła obniżyć stopy o 0,25 pkt. proc. Od 5 października br. stopa referencyjna wynosi zatem 5,75%. W związku ze zmianą stóp procentowych NBP od 5 października 2023 r. zmieniły się również stawki odsetek ustawowych wynikających z Kodeksu cywilnego. Z kolei odsetki za opóźnienie określone w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych zmieniły się 1 stycznia 2024 r.

 


Zgodnie z komunikatem prasowym z posiedzenia RPP od 5 października 2023 r. stopy procentowe NBP wynoszą:

  • stopa referencyjna 5,75% w skali rocznej;
  • stopa lombardowa 6,25% w skali rocznej;
  • stopa depozytowa 5,25% w skali rocznej;
  • stopa redyskontowa weksli 5,80% w skali rocznej;
  • stopa dyskontowa weksli 5,85% w skali rocznej.

 

Od 2016 roku, zgodnie z ustawą z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1830), która wdrożyła dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z 16 lutego 2011 r. ws. zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, wysokość odsetek ustawowych zależy od tego, z jakiego tytułu są one naliczane.

 

Odsetki ustawowe

Odsetki, w tym odsetki ustawowe, mogą stanowić:

  • wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału, albo
  • formę odszkodowania za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych.

Do 31 grudnia 2015 r. mieliśmy:

  • odsetki ustawowe, które były uregulowane w Kodeksie cywilnym, a dotyczące zarówno sytuacji, gdy były należne od sumy pieniężnej, jak i za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego. W obu przypadkach obowiązywała ta sama stawka tych odsetek, określana w rozporządzeniu Rady Ministrów. Na 31 grudnia 2015 r. wynosiła ona 8% w stosunku rocznym,
  • odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych, o których była mowa w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Odsetki te były ustalane w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej, co oznaczało, że wynosiły dokładnie tyle, ile odsetki od zaległości podatkowych. Na 31 grudnia 2015 r. było to 8% w stosunku rocznym (czyli identycznie jak w przypadku odsetek ustawowych uregulowanych w Kodeksie cywilnym). Stawka ta była jednak ogłaszana nie w rozporządzeniach Rady Ministrów, lecz obwieszczeniach Ministra Finansów.

Od 1 stycznia 2016 r. wprowadzone zostały zarówno nowe zasady ustalania odsetek ustawowych, jak również dokonano zmiany w ich nazewnictwie. Obecnie mamy więc:

  • odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej,
  • odsetki ustawowe za opóźnienie,
  • odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Nadal dwa pierwsze rodzaje odsetek ustawowych są uregulowane w Kodeksie cywilnym, a odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych – w ustawie z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Co istotne, trzeba wiedzieć, że przepisy tej ustawy stanowią lex specialis wobec uregulowań Kodeksu cywilnego. Jest to wyraźnie wskazane w art. 4a ww. ustawy, który stanowi, że do transakcji handlowych nie stosuje się przepisu art. 481 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Oznacza to tyle, że w przypadku opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, należy stosować przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, a nie przepisy Kodeksu cywilnego.

 

Odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej

Zgodnie z art. 359 § 1 K.c., odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Dalsze przepisy stanowią, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona (czyli nie wynika na przykład z umowy), należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.

 

Odsetki ustawowe za opóźnienie

Odsetki te są naliczane za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego. I tak, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, w oparciu o postanowienia art. 481 § 1 K.c., wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Tu także, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, ale już nie 3,5, jak to ma miejsce w przypadku odsetek ustawowych należnych od sumy pieniężnej, lecz 5,5 punktów procentowych.

Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie). W przypadku jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie.

Ważne.
Nową wysokość odsetek stosuje się od dnia wejścia w życie uchwały Rady Polityki Pieniężnej ustalającej zmianę wysokości stopy referencyjnej. Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych w którym tylko potwierdza, z opóźnieniem w stosunku do uchwały RPP, wysokość tych odsetek. 

 

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Ten rodzaj odsetek może być naliczany przez wierzyciela dłużnikowi, który opóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, przy czym transakcja miała charakter transakcji handlowej. Przez taką transakcję, zgodnie z postanowieniami art. 4 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, rozumie się umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony tej umowy, enumeratywnie wymienione w art. 2 tej ustawy (czyli między innymi przedsiębiorcy lub osoby wykonujące wolny zawód), zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych:

  • w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym - odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych,
  • w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmi...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »